آشفتگی خواب در فضای جدید
برای تعطیلات به سفر رفته اید و در یکی از لوکس ترین هتلها اقامت دارید. بالش‌ها سفت، لحاف نرم و ملحفه‌ها تمیز هستند. نور مناسب است و هیچ صدای آزار دهنده ای در اتاقتان نیست، اما نمی توانید بخوابید و در شب اول خواب وحشتناکی را تجربه می کنید. مشکل سخت خوابیدن در فضای جدید آنقدر رایج است که سالها تحقیق بر روی آن صورت گرفته و مشکل رایجی بنام اثر شب اول نام گرفته است.
اثر شب اول، تجربه ی سخت خواب در مکان جدید
همانطور که پرندگان و دلفین‌ها هنگام خواب برای شکارچیان هوشیار می‌مانند، به نظر می‌رسد که نیمی از مغز انسان نیز ممکن است در محیط‌های جدید به طور مشابه هوشیار بماند. ایان سمپل، سردبیر ساینس در سایت گاردین در این مورد نوشت: وقتی در جایی جدید اقامت می‌کنیم، به نظر می‌رسد مغز ما شب اول را در حالت نظارت می‌گذراند. در حالی که یک نیمکره به خواب می‌رود، نیمه دیگر مغز در حالت نگهبانی شبانه باقی می‌ماند.
این پدیده برای محققان خواب آنقدر آشناست که نام خودش را دارد: اثر شب اول. دانشمندان به مدت نیم قرن مغزهای در حال خواب را به امید درک اثر شب اول مطالعه کرده‌اند و در تحقیقاتی که منتشر شد، یک تیم آمریکایی به پیشرفت‌های جدیدی دست یافت که وقتی در جایی جدید اقامت می‌کنیم، به نظر می‌رسد مغز ما شب اول را در حالت نظارت می‌گذراند. در حالی که یک نیمکره به خواب می‌رود، نیمه دیگر مغز در حالت نگهبانی شبانه باقی می‌ماند.
خواب آشفته، از ترس تا ناآشنایی
ماساکو تاماکی، دانشمند خواب در دانشگاه براون در پراویدنس در گفتگو با دگاردین اظهار داشت: اگر نمی‌دانیم که آیا اتاقی برای خوابیدن امن است یا خیر، این سیستم نگهبانی شبانه را خواهیم داشت تا بتوانیم هر چیز غیرمعمولی را تشخیص دهیم. این مانند یک محافظ است.
اگر این یافته‌ها با مطالعات بیشتر تأیید شوند، ممکن است اثر شب اول معادل انسانیِ خوابیدن پرندگان با یک چشم باز و بیدار بودن نیمی از مغز باشد تا مطمئن شوند که توسط شکارچیان شب خورده نمی‌شوند. دلفین‌ها از ترفند مشابهی استفاده می‌کنند و بین دو نیمه مغز به طور متناوب می‌خوابند تا بتوانند در عین حال که مراقب کوسه‌ها هستند، استراحت کنند.
برای بررسی اثر شب اول، تاماکی و تیمش به مجموعه‌ای از تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته مغز روی آوردند. آنها از مگنتوانسفالوگرافی (MEG)، MRI ساختاری و پلی‌سومنوگرافی، که ترکیبی از تون عضلانی و سایر اندازه‌گیری‌ها است، برای نظارت دقیق بر نحوه خواب ۳۵ نفر در آزمایشگاه استفاده کردند.
در شب اول، اسکن‌ها نشان داد که نیمه‌های راست مغز شرکت‌کنندگان به طور عادی به خواب رفتند، اما نیمکره‌های چپ فعال‌تر ماندند. سپس محققان نحوه واکنش افراد به صداها را هنگام خواب آزمایش کردند. آنها با پخش صداهای بم در هر ثانیه شروع کردند. مغز تا حد زیادی این موارد را نادیده گرفت، اما وقتی محققان صدای غیرمعمول گاه به گاه، مانند یک صدای زیر، را اضافه کردند، سمت چپ مغز به کار افتاد و احتمال بیدار شدن افراد بیشتر شد. ماساکو گفت، این یافته نشان می‌دهد که سیستم نگهبانی شبانه مغز نسبت به صداهای غیرمعمول که می‌توانند نشان دهنده یک تهدید باشند، هوشیار است. طبق گزارشی در Current Biology، این اثر در شب دوم از بین رفت.
برای خواب بهتر در سفر بالشت خود را همراه داشته باشید
دانشمندان مطمئن نیستند که آیا سمت چپ مغز همیشه در طول اثر شب اول هوشیارتر است یا خیر. آنها فعالیت مغز را فقط به مدت ۹۰ دقیقه در حالی که افراد می‌خوابیدند ثبت کردند، بنابراین ممکن است که مانند دلفین، مغز سیستم نگهبانی شبانه خود را در حالی که فرد می‌خوابد از یک طرف به طرف دیگر تغییر دهد. تاماکی گفت: «مطمئناً این احتمال وجود دارد که نیمکره هوشیار در طول شب تغییر کند.»
افرادی که همیشه در مکان‌های جدید می‌خوابند، ممکن است این مشکل را خیلی تجربه نکنند، زیرا مغز آنها به این تغییر عادت می‌کند. یوکا ساساکی، یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: «مغز انسان بسیار انعطاف‌پذیر است.» اما کسانی که از این مشکل رنج می‌برند، می‌توانند با همراه داشتن بالش خود هنگام سفر یا اقامت در مکان‌هایی که اتاق‌های مشابهی دارند، این اثر را کاهش دهند.
درک-یان دایک، مدیر مرکز خواب دانشگاه سوری در ارتباط گفت: این مطالعه بر اساس کاری است که در سال ۱۹۶۶ آغاز شد، زمانی که محققان در فلوریدا اولین الکتروانسفالوگرام‌ها را برای بررسی این پدیده انجام دادند. او گفت: «اثر شب اول یک اثر واقعی است. شما در یک محیط جدید می‌خوابید و به خوبی اتاق خوابی که هر شب در آن می‌خوابید، نمی‌خوابید. این موضوع مدت‌هاست که شناخته شده است و به عنوان مدلی از اختلال خواب استفاده می‌شود. چیزی که این محققان نشان می‌دهند این است که در طول شب اول، یک طرف مغز شما به اندازه طرف دیگر مغزتان عمیق نمی‌خوابد.
