پیشنهاد نصری درباره مکانیسم ماشه
«رضا نصری» کارشناس مسائل بین‌الملل در واکنش به نامه اخیر سه کشور اروپایی عضو برجام درباره توسل به مکانیسم ماشه، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: روسیه، چین، کشور‌های گروه بریکس، سازمان همکاری اسلامی (OIC) و تمامی سازمان‌های مستقل و منطقه‌ای متعهد به حمایت از حقوق بین‌الملل، باید متحد شوند و در برابر تلاش E۳ (آلمان، فرانسه و بریتانیا) برای اعمال مجدد تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران از طریق مکانیسم موسوم به «بازگشت سریع تحریم‌ها» مقاومت کنند.
وی افزود: از امروز باید از این کشور‌ها خواسته شود تا با صدور بیانیه‌های رسمی، هرگونه قطعنامه‌ای در این زمینه را باطل، بی‌اعتبار و فاقد اثر حقوقی اعلام کنند؛ چرا که خودِ گروه E۳ نقض‌کننده‌ی آشکار برجام و قطعنامه‌ی ۲۲۳۱ شورای امنیت بوده‌اند و همچنین تغییرات بنیادین ناشی از تجاوز خارجی، شرایط را دگرگون ساخته است.
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل خاطر نشان کرد: مقابله با تکبر ریشه‌دار قدرت‌های غربی که مکانیسم‌های سازمان ملل را ابزاری برای اعمال فشار یکجانبه‌ی ژئوپلیتیک می‌دانند، یک ضرورت اخلاقی است. اتخاذ موضعی متحد برای حفظ یکپارچگی توافق‌های بین‌المللی و جلوگیری از سوءاستفاده از آنها در راستای اهداف امپریالیستی، امری حیاتی است.
نصری با بیان این که تمام ادعا‌های گروه E۳ بر پیش‌فرض‌های حقوقی نادرست استوار است و تحریف آشکار تاریخ معاصر است که هم‌اکنون در برابر چشمان ما در حال وقوع است، خاطر نشان کرد: ادعای پایبندی گروه E۳ به برجام، ادعایی پوچ است، چرا که آنها عمداً از اشاره به خروج غیرقانونی آمریکا در ماه می ۲۰۱۸ به عنوان عامل اصلی بحران خودداری می‌کنند. این خروج، همراه با اعمال مجدد تحریم‌های فراسرزمینی، نقض قطعنامه‌ی ۲۲۳۱ شورای امنیت بود و ایران را از منافع اقتصادی وعده‌داده‌شده محروم ساخت.
گروه E۳ نه تنها در جبران این خسارت کوتاهی کرد، بلکه با سیاست «فشار حداکثری» آمریکا همراه شد و توازن توافق بر اساس تعهدات متقابل را برهم زد. ادعای آنها مبنی بر «عدم پایبندی عامدانه ایران» نادیده‌گرفتن بند ۳۶ برجام است که به صراحت اجازه می‌دهد در صورت عدم پایبندی طرف دیگر، هر یک از اعضا بتواند «تعهدات خود تحت این توافق را به‌طور کامل یا جزئی متوقف کند.» اقدامات تدریجی ایران از می ۲۰۱۹ دقیقاً یک پاسخ قانونی برای وادار کردن طرف‌های مقابل به اجرای تعهدات لغو تحریم‌ها بود که گروه E۳ هرگز به آن عمل نکرد.
وی با بیان اینکه «برآورد‌ها نشان می‌دهد هزینه این تحریم‌ها برای اقتصاد ایران بیش از یک تریلیون دلار بوده است، در حالی که گروه E۳ انتظار داشت ایران یک‌جانبه این بار را تحمل کند و در عین حال به تمام تعهداتش پایبند بماند»، خاطرنشان کرد: تکرار ادبیات ترامپ مبنی بر «توافق بد» توسط گروه E۳—که در درخواست‌های آنها برای «توافق بهتر» یا «چارچوب بلندمدت‌تر» آشکار است—از همان ابتدا نشان‌دهنده‌ی سوءنیت آنهاست. از سال ۲۰۱۷، آنها با وجود مشارکت در مذاکرات برجام، آن را ناکافی دانستند و خواستار تغییراتی خارج از چارچوب قطعنامه‌ی ۲۲۳۱ شدند. این موضع فرصت‌طلبانه، پایبندی ایران را ناکافی جلوه داد در حالی که خود را از مسئولیت فروپاشی توافق مبرا می‌کرد.
این کارشناس ارشد مسائل بین الملل افزود: گروه E۳ کاهش تعهدات ایران را نقض قلمداد می‌کند، در حالی که این اقدامات صراحتاً تحت برجام برای بازگرداندن توازن در شرایط عدم پایبندی طرف مقابل مجاز است. خودِ آنها با عدم عادی‌سازی روابط تجاری، اعمال تحریم‌های جدید در سال ۲۰۲۴ تحت بهانه‌های نامرتبط، و حفظ مکانیسم‌های بی‌اثری مانند INSTEX، نقض آشکار بند‌های ۳ تا ۵ پیوست دوم برجام را مرتکب شده‌اند. ایران با حسن نیت از مکانیسم حل اختلاف استفاده کرد (همان‌طور که در نامه‌هایش از می ۲۰۱۸ به بعد مستند شده)، اما گروه E۳ هیچ جبرانی ارائه نداد. بنابراین، استناد کنونی آنها به مکانیسم بازگشت سریع تحریم‌ها، هم از نظر حقوقی بی‌اساس و هم از نظر اخلاقی مردود است.
وی با بیان اینکه «حمایت گروه E۳ از تجاوز بی‌محل اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵—که به شهادت دانشمندان و فرماندهان در نطنز، فردو و اصفهان انجام شد—خیانت آشکار به روح برجام است»، ادامه داد: اعتراف فردریش مرتس، صدراعظم آلمان مبنی بر اینکه «این کار کثیفی است که اسرائیل برای همه ما انجام می‌دهد»، نشان‌دهنده همدستی آنها در اقداماتی است که منجر به تغییر بنیادین شرایط شد و هم حقوق بین‌الملل و هم ضمانت‌های برجام در برابر تهدیدات خارجی را نقض کرد. آنها دفاع مشروع ایران تقبیح کردند، در حالی که از «حق اسرائیل برای دفاع از خود» سخن گفتند—بدون آن‌که نقشی که اسرائیل در تشدید بحران داشت را ذکر کنند.
نصری خاطر نشان کرد: با وجود به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی ایران در برجام (بند ۳)، گروه E۳ با دورویی خواستار «توقف برنامه‌ی هسته‌ای ایران» و «غنی‌سازی صفر» هستند—موضعی که در اظهارات کایا کالاس، نماینده عالی اتحادیه اروپا نیز منعکس شده است. این انکارِ ارکان اصلی برجام، جایگاه آنها به عنوان «شریک» در توافق را زیر سوال می‌برد و نشان‌دهنده‌ی قصد آنها برای محروم کردن ایران از حقوقش تحت معاهده‌ی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است.
وی افزود: انتظار گروه E۳ برای پایبندی یک‌جانبه ایران، در حالی که تحریم‌های غیرقانونی بار مالی یک تریلیون دلاری بر دوش ایران تحمیل کرده و حملات خارجی نیز شرایط را دگرگون ساخته، نشان‌دهنده بی‌اعتباری ادعا‌های آنهاست. این تحریف‌ها و حذف عمدی حقایق، تأیید می‌کند که آنها تعهدات برجام را رها کرده‌اند و بنابراین هیچ جایگاهی برای فعال‌سازی مکانیسم بازگشت سریع تحریم‌ها ندارند.
نصری با بیان اینکه طبق مفاد برجام، این توافق اعضای خود را نه به عنوان «طرف‌های قرارداد» به معنای سنتی، بلکه به عنوان «شریک» تعریف می‌کند، خاطرنشان کرد: این عنوان صرفاً یک تفاوت زبانی نیست، بلکه مفهومی کارکردی دارد. «شراکت» وضعیتی ایستا نیست که یک‌بار برای همیشه کسب شود، بلکه شرایطی پویا است که به پایبندی مستمر، اجرای توافق با حسن نیت، و التزام به اهداف و مقاصد آن وابسته است.
نصری ادامه داد: گروه E۳ با نقض آشکار این شرایط—به‌ویژه در ماه‌های اخیر—مواضعی اتخاذ کرده و اقداماتی انجام داده که اساساً با مسئولیت‌ها و شرایط لازم برای شراکت در برجام ناسازگار است. با این رفتار، آنها خود جایگاهی را که اکنون می‌خواهند از آن سوءاستفاده کنند، از دست داده‌اند و هرگونه استناد به مکانیسم بازگشت سریع تحریم‌ها را از هرگونه مشروعیتی تهی کرده‌اند.
وی تاکید کرد: اکنون بر عهده‌ی جامعه‌ی بین‌المللی است که با صدایی واحد، این سوءاستفاده را محکوم کند.
