ابتكار: شریعتی میان نگاه متعصبانه و نگاه روشنی‌بخش اسلام، تفاوت قائل بود
آفتاب: معصومه ابتکار: از اقدامات بزرگ روشنفکرانی مثل شریعتی این بود که میان نگاه متعصبانه و نگاه روشنی‌بخش اسلام تفاوت قائل شدند.
عضو دانشجویان پیرو خط امام(ره) با بیان این‌که ” روشنفکران در هر جامعه، نقش روشنگری دارند” گفت: روشنفکر ضمن این‌که فکر و اندیشه‌اش از روشنی برخوردار است، برای دیگران روشنی‌بخش است.
معصومه ابتکار با بیان این‌که ”روشنفکر مسیر را برای دیگران هم روشن می‌کند” اظهارکرد: روشنفکر از طریق مهارت و توانایی که دارد تلاش می‌کند تا مسائل را با درک صحیح به درستی تجزیه و تحلیل کند.
وی روشنفکر متعهد را کسی دانست که “در شرایط گرد و غبار که حق و باطل آمیخته می‌شود، روشنگری می‌کند” و افزود: نقش روشنفکر این است؛ در شرایطی که تشخیص حق از باطل دشوار می‌شود و شفافیت فضا از بین می‌رود، روشنگری کند تا جامعه از مسیر و راه اصلی گم نشود و حقیقت فراموش نشود.
وی با اشاره به سالگرد درگذشت دکتر شریعتی، او را نمونه روشنفکر دینی و با خاستگاه کاملا دینی دانست و یادآور شد: دکتر شریعتی پس از ادامه تحصیل، در دوره ستم‌شاهی ـ که بسیاری مسائل مربوط به دین مبهم بود و دینداران متهم به واپس‌گرایی بودند و البته دین‌داری سنتی هم توان آگاهی‌بخشی لازم در آن دوره را نداشت ـ به ایران بازگشت. به همین خاطر مردم از حقیقت دور مانده بودند و در این زمان روشنفکرانی مثل دکتر شریعتی و با نگاه مترقیانه و پیشرویی که در جامعه ارائه کردند، بسیار مورد توجه جوانان قرار گرفتند و نگاه مترقیانه‌ای را از اسلام معرفی کردند.
این عضو شورای عالی بنیاد باران با بیان این‌که “روشنفکرانی مثل دکتر شریعتی دردهای نسل جوان را مطرح کردند” خاطرنشان کرد: دکتر شریعتی در دوره‌ای که جوانان متهم به سرکشی و دین‌گریزی می‌شدند گفت؛ ما پدر و مادرها متهم هستیم که نتوانسته‌ایم دین را به درستی برای جوانان تبین کنیم، دین آگاهی‌بخش، احیاگر، انقلابی است و وقتی انسان به آن روی آورد، نمی‌تواند مقابل ظلم سکوت کند و خفت را بپذیرد.
وی ادامه داد: بنابراین با نگاهی که از دین ارائه شد، پویایی و حرکت و جنبش درونی به نسل جوان به وجود آمد و زمینه برای نهضت حضرت امام(ره) فراهم شد.
وی با اشاره به این‌که ”روشنفکران دینی فقط دانشگاهی نبوده‌اند” گفت: در کنار دکتر شریعتی و شهید مصطفی چمران، افرادی مثل آیت‌الله مرتضی مطهری در نگاه روشنی که از خاستگاه یک روحانی نسبت به دین داشتند، نقش ایفا کردند.
معاون رییس‌جمهور در دولت هشتم با بیان این‌که ”نگاه روشن‌بین، مترقی و رو به جلو، شجاعتی می‌خواهد که در همه اعصار با اتهامات زیادی مواجه بوده است” اظهار کرد: روشنفکرانی مثل شریعتی، مطهری و …. با سختی بسیار افکار و عقاید خود را در سطح جامعه مطرح کردند، اما وقتی تفکرات‌شان مطرح شد با استقبال زیادی مواجه شدند و به دنبال آن جنبش فکری و اجتماعی ایجاد شد که به انقلاب اسلامی منتهی گردید.
وی روشنفکری را از جنس نور دانست و تصریح کرد: ریشه روشنفکری در تفکر توحیدی است و در خطبه فدکیه حضرت زهرا(س) به زیبایی مورد اشاره قرار گرفته است؛ پس اگر مبنا بر تفکر توحیدی قرار گیرد، می‌توانیم راه را پیدا کنیم؛ چراکه فکری که از توحید منبعث شود، هم خودش می‌تواند راهش را پیدا کند و هم برای دیگران روشنی بخش است.
معاون رئیس دولت اصلاحات با اشاره به نقش تعقل، تفکر، تبعیت و پیروی و شهود نیز گفت: روشنفکری همیشه در تقابل با تبعیت و تقلید کورکورانه و تعصب و خرافات بوده است و از اقدامات بزرگ روشنفکرانی مثل دکتر شریعتی این بود که توانستند میان خرافات و نگاه متعصبانه و نگاه روشنی‌بخش اسلام تفاوت قائل شوند، به طور مثال به زیبایی در مورد مناسک حج عنوان می‌کند که اگر با شناخت و آگاهانه این مناسک دینی انجام شود، می‌تواند درون افراد تحول ایجاد کند.
ابتکار خاطرنشان کرد: کار روشنفکر دینی این است که جلوه‌ای از دین را معرفی کند که احیاگر است.
وی با بیان این‌که ”به طور طبیعی در مرحله اول، مخاطبان جریان روشنفکری، نخبگان هستند” اظهارکرد: روشنفکر دینی حرف تازه‌ای می‌زند که ممکن است با تصورات غالب در یک جامعه، به ظاهر مغایرت داشته باشد؛ بنابراین اکثر نظرات روشنفکران مورد توجه نخبگان و دانشجویان قرار می‌گیرد؛ چراکه دانشجویان به عنوان پلی هستند میان مردم و نخبگان که به خاطر خصلت حق‌طلبی و آزادی‌خواهی به دنبال حقیقت هستند.
عضو اصلاح‌طلب شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: روشنفکرانی مثل شریعتی، چمران و مطهری به خوبی می‌دانستند چطور با نخبگان و کلیت نسل جوان ارتباط بگیرند و به همین خاطر گفتمان‌شان فراگیر شد و از مرز نخبگان عبور و جنبه‌ای گسترده پیدا کرد. می‌توان گفت رمز ماندگاری این روشنفکران گفتمان فراگیرشان بود که قابل هضم برای سطوح مختلف سنی به ویژه جوانان بود و حتی می‌توان گفت کلام دکتر شریعتی امروز هم در میان نسل جوان نفوذ دارد.
این عضو دانشجویان پیرو خط امام(ره) در ارتباط با روشنفکران دینی و متجددان دینی با بیان این‌که ”تعاریف در مورد متجدد دینی متفاوت است” توضیح داد: ظرفیتی در تعالیم اسلام و به‌ویژه تشیع وجود دارد که تبلور آن در اجتهاد است و این پویایی را ایجاد می‌کند که دین در جلوه‌های اقتضائات زمانه خود به صورت تجدد و درک نیازهای زمانه، به روز شدن و نوشدن پی درپی بروز می‌یابد.
وی با بیان این‌که ”نباید دین‌مدارای را مقابل تجدد قرار دهیم و یا به آن زاویه از تجدد بپردازیم که دین را مربوط به حوزه فردی و خصوصی می‌داند” افزود: باید تجدد را وسیع‌تر ببینم کما این‌که بسیاری از روشنفکران دینی به تجدد پرداخته و سعی کرده‌اند دین را در قالب مورد پسند نسل آن دوره ارائه کنند و به دغدغه‌ها و نیازهای جوانان بپردازند و در واقع به جای شماتت و سرکوب نیازهای جوانان، آن را پرورش داده و در مسیر صحیح با آن برخورد کنند. با این نگاه از روشنفکر دینی نمی‌توان آن را مقابل تجدد دانست البته با تاکید بر این‌که جلوه‌های اجتماعی و سیاسی دین را هم در نظر دارد.
وی با بیان این‌که “روشنفکر دینی در فضای آزاد و به دور از جبر و تحمیل می‌تواند موفق باشد، کارکرد خود را داشته باشد و پیام خود را برساند” گفت: البته روشنفکر علی‌رغم محدودیت‌ها تلاش می‌کند و اثرگذار است و به طور مثال در زمان شاه که حکومت موضع ضد دین داشت شاهد نقش روشنفکران بودیم. پس امروز هم که در جمهوری اسلامی هستیم و شرایط متفاوت است باید با ظرافت به این موضوع پرداخت تا مباحث روشنفکری کارکرد خود را داشته باشد.
