هشدار درباره تغییر خودسرانه در مصرف دارو‌های ضدافسردگی
افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در جهان است که تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی افراد می‌گذارد. دارو‌های ضدافسردگی به عنوان یکی از مؤثرترین ابزار‌های درمانی، نقش مهمی در کاهش علائم این اختلال دارد. در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در شناخت سازوکار این داروها و توسعه نسل‌های جدید آنها حاصل شده است.
دکتر «نگار فیروزآبادی» عضو هیأت علمی گروه فارماکولوژی و سم شناسی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در ادامه ما را به مهم‌ترین پرسش‌ها در خصوص مصرف دارو‌های ضدافسردگی پاسخ می‌دهد.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه دارو‌های ضدافسردگی به چند گروه از جمله گروه‌های SSRI، SNRI و TCA تقسیم می‌شود، گفت: SSRIها (مثل «فلوکستین» و «سرترالین») عوارض جانبی کمتری دارد و اغلب، نخستین گزینه پزشکان محسوب می‌شود؛ اما انتخاب نوع دارو بر اساس سابقه پزشکی، شرایط سلامت قلب و سایر دارو‌های مصرفی بیمار انجام می‌شود.
تغییر خودسرانه دارو خطرناک است!
دکتر فیروزآبادی ادامه داد: دارو‌های ضدافسردگی با اصلاح سطح مواد شیمیایی مغز مانند «سروتونین» و «نوراپی‌نفرین»، به بهبود خلق و کاهش اضطراب کمک می‌کند، اما اثربخشی کامل دارو اغلب بعد از چند هفته ظاهر می‌شود و داروساز تأکید می‌کند که قطع ناگهانی دارو می‌تواند علائم افسردگی را تشدید کرده و عوارض جسمی ایجاد کند، بنابراین مصرف منظم و پایدار، کلید موفقیت درمان است. چه نکاتی باید هنگام مصرف رعایت شود؟
او با اشاره به این نکته که برخی دارو‌های ضدافسردگی باعث خواب آلودگی و برخی باعث بیداری می‌شود، بر اهمیت توجه به ویژگی زمان مصرف دارو در روز یا شب تاکید کرد و افزود: برخی داروها بهتر است همراه غذا مصرف شود تا تهوع و ناراحتی گوارشی کاهش یابد؛ همچنین داروساز یادآوری می‌کند که تداخل دارویی با سایر داروها، مکمل‌ها یا گیاهان دارویی ممکن است اثر دارو را کاهش دهد یا عوارض ایجاد کند، بنابراین مشورت با داروساز الزامی است.
دیگر نکته مورد تاکید این استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مورد مصرف دارو‌های ضدافسردگی، مصرف دارو سر ساعت و به صورت منظم بود. عوارض جانبی شایع داروها چیست و چگونه مدیریت می‌شود؟
دکتر فیروزآبادی در خصوص عوارض شایع این دسته از داروها نیز به مواردی نظیر تهوع، خشکی دهان، تغییر خواب و افزایش یا کاهش وزن اشاره کرد و گفت: داروساز تأکید می‌کند که بیشتر این عوارض اغلب در هفته‌های نخست کاهش می‌یابد، اما اگر پایدار یا شدید شود، لازم است به داروساز یا پزشک گزارش شود تا دارو یا دوز آن تنظیم شود. دارو به تنهایی کافی است یا نیاز به همراهی سبک زندگی دارد؟
به گفته این عضو هیات عامی دانشگاه علوم پزشکی شیراز درمان موفق افسردگی نیازمند رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، خواب کافی و حمایت اجتماعی است و داروساز توصیه می‌کند که حتی تغییرات کوچک در برنامه روزانه می‌تواند اثر داروها را بهینه کند و روند بهبود خلق، تمرکز و انگیزه را سرعت ببخشد. دارو‌های ضدافسردگی چگونه بر کیفیت زندگی روزمره تأثیر می‌گذارد؟
او در رابطه با اثربخشی دارو‌های ضدافسردگی بر زندگی افراد نیز توضیح داد: داروساز توضیح می‌دهد که مصرف صحیح دارو نه تنها خلق و خوی بیمار را بهبود می‌بخشد، بلکه توانایی فرد در تمرکز، مدیریت استرس، روابط اجتماعی و انجام فعالیت‌های روزمره را نیز افزایش می‌دهد. آگاهی از عوارض جانبی و پایش منظم باعث اعتماد بیشتر به روند درمان و همکاری بهتر بیمار با تیم درمان می‌شود. چه اقدامات پیشگیرانه‌ای برای ایمنی مصرف دارو لازم است؟
دکتر فیروزآبادی یادآور شد: نگهداری دارو در دمای مناسب، دور از نور و دسترس کودکان، و ثبت دقیق زمان مصرف ضروری است. همچنین، تغییر خلق یا علائم غیرمعمول لازم است بی درنگ گزارش شود تا از عوارض شدید جلوگیری شود.
او پایش دارویی منظم از سوی داروساز را موجب پیشگیری از بروز تداخلات دارویی و اثرات جانبی دانست.
عضو هیأت علمی گروه فارماکولوژی و سم شناسی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با تاکید بر این موضوع که دارو‌های ضدافسردگی ابزار مؤثری برای کنترل افسردگی است، موفقیت درمان را وابسته به رعایت نکات مصرف صحیح، پایش عوارض، توجه به سبک زندگی و همکاری با داروساز و پزشک دانست و اضافه کرد: داروساز با ارائه مشاوره علمی، آموزش بیمار و خانواده، بررسی تداخلات دارویی و پایش اثر دارو، نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد و روند درمان را ایمن‌تر و مؤثرتر می‌کند
