کاهش فشار آب یا صرفه‌جویی؛ چاره عبور از بحران چیست؟
نیمی از جمعیت جهان با کمبود آب دست و پنجه نرم می‌کند که گفته می‌شود این نسبت در نتیجه تغییرات اقلیمی نیز افزایش می‌یابد و می‌تواند پیامدهایی مانند آسیب‌های زیست محیطی، ناامنی غذایی، مهاجرت اجباری و درگیری را به همراه داشته باشد.
بر اساس گزارش‌های هواشناسی و مشاهدات میدانی، پاییزی که می‌گذرانیم، یکی از خشک‌ترین فصول سال‌های اخیر بوده و تاکنون هیچ بارش معناداری که بتواند سفره‌های زیرزمینی را تغذیه کند، رخ نداده است. کشور وارد ششمین سال خشکسالی متوالی شده و کاهش محسوس بارش‌ها در سراسر ایران، نشان از تغییر الگوی اقلیمی و ورود به دوره‌ای پایدار از کم‌آبی دارد.
بنابر اعلام رسمی از جمله وزارت نیرو با نگاهی به وضعیت آبی سال ۱۴۰۳ منتهی به ۱۴۰۴، حکایت از آن دارد که بارش‌ها در کل ۱۵۲ میلیمتر بوده که به میزان متوسط ۵۷ سال گذشته کاهش ۴۰ درصدی داشته است.
چهار استان کشور با وضعیت بارشی منفی ۵۰ تا ۸۰ درصدی، ۱۵ استان با کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی و تعدادی نیز در رکوردهای خشکسالی قرار دارند و تنها یک استان وضعیت بارشی طبیعی دارد که در این استان نیز افزایش بارشی مشاهده نشده است. میزان بارش‌ها در سال آبی گذشته در نهایت منجر به آورد رودخانه‌ای حدود ۲۴ تا ۲۵ میلیارد مترمکعب آب بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته خود افت ۴۲ درصدی را نشان می‌دهد.
ورودی آب سد کرج ۲ متر مکعب در ثانیه است در حالی که ۶ مترمکعب آب از سد برای شرب کرج و تهران برداشت می‌شود که با این شرایط تا حدود ۱۵ روز دیگر آب خواهیم داشت.
محمدرضا کاویان‌پور- رئیس موسسه تحقیقات آب- گفته است ظرفیت ذخایر مخازن سدهای تهران در سال آبی جدید که از مهرماه شروع شده حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب است که در مقایسه با میزان ۴۹۰ میلیون مترمکعبی در سال آبی ۱۴۰۳ حدودا به نصف رسیده است.
به تأکید وی قاعدتا این میزان کاهش باید با بارش‌ها تا به امروز جبران می‌شد، اما متاسفانه زمانی که به بارش‌ها در فصل پاییز نگاهی می‌اندازیم مشاهده می‌کنیم که اگرچه همواره بارش‌ها در دو ماه مهر و آبان حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیمتر آب برای تهران به همراه دارد؛ اما تاکنون هیچ بارشی در تهران رخ نداده و پیش‌بینی‌ها نیز نشان می‌دهد که تا پایان پاییز نیز این روند ادامه خواهد داشت.
نفس‌های سد کرج به شمارش افتاد!
اکنون ورودی آب سد کرج ۲ متر مکعب در ثانیه است، در حالی که ۶ مترمکعب آب از سد برای شرب کرج و تهران برداشت می‌شود که با این شرایط تا حدود ۱۵ روز دیگر آب خواهیم داشت که در صورت وقوع بارندگی در ارتفاعات به طور قطع میزان ورودی سد افزایش می‌یابد.
آنطور که مدیر امور آب کرج اخیرا در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده است حجم مخزن سد کرج ۳۱ میلیون مترمکعب آب دارد در حالی که در مدت مشابه پارسال این رقم ۸۱ میلیون متر مکعب بود، یعنی حدود ۵۰ میلیون متر مکعب کاهش حجم ذخیره داشته‌ایم که امید می‌رود با بارش‌های آینده این کمبود جبران شود.
طی هفته‌های گذشته از تدوین سناریوی بدبینانه در صورت تداوم خشکسالی در پاییز خبر داده و گفته شد چنانچه این روند ادامه یابد کاهش فشار آب تا زمان احیای شرایط آبی انجام می‌شود. در این راستا با تداوم کم بارشی و هشدار کمبود آب برخی شهروندان در روزهای اخیر اعلام کرده‌اند به مدت چند ساعت (نیمه شب) آب در مناطق مختلف قطع می‌شود. موضوعی که سخنگوی صنعت آب در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تأیید آن تأکید کرد باتوجه به وضعیت منابع آبی در تهران مجبور به اعمال محدودیت هستند و اگر شرایط به همین روال ادامه یابد اوضاع بدتر خواهد شد.
عباس علی آبادی- وزیر نیرو نیز گفته است: با توجه به شرایط بحرانی فعلی ممکن است برخی از شب‌ها مجبور شویم که فشار آب را تا حد صفر کاهش دهیم، بنابراین از هموطنان می‌خواهیم که برای اینکه به زحمت نیفتند از مخازن و ذخیره‌سازهای آب برای مواقع اضطراری استفاده کند.
۲۰ درصد صرفه‌جویی؛ راه گذر از شرایط خشکسالی
اگر بتوان با تمرکز بر مدیریت تقاضا، فرهنگسازی، استفاده از فناوری و سیستم‌های کاهنده و اعمال تعرفه برای پرمصرف‌ها که شرایط بی‌آبی را درک نمی‌کنند، حدود ۲۰ درصد از میزان مصارف فعلی آب را کاهش داد می‌توان در دورنمای شرایط خشک، به نحوی این شرایط را پشت سر گذاشت. در همین راستا نیاز است تا با حمایت دولت و فرهنگسازی در الگوی مصرف آب تغییرات رفتاری ایجاد کرده و در بخش‌های صنعتی، کشاورزی و خدمات نیز ساختارهای تولید تغییر یابد تا با کاهش مصرف شرایط عبور و سازگاری بحران را فراهم کرد.
بدون تردید دورنمای شرایط اقلیمی کشور الزام می‌کند که مدیریت قوی و دقیقی برای مصارف آب در حوزه‌های شرب، صنعت و کشاورزی اعمال شود تا ناترازی تحمیل شده بر منابع آبی جبران و آمادگی لازم را برای دهه های آتی به دست آورد، در غیر این صورت شرایط خوبی در انتظار نخواهد بود.
