نقش تعیین‌کننده عربستان در آینده روابط ایران و آمریکا
در نخستین گام، دولت ایران پیام رسمی شما را به پادشاهی عربستان ارسال کرده است؛ پیامی که مطابق اعلام سخنگوی دولت، با لحنی دوستانه و حاکی از قدردانی دولت ایران نسبت به همکاری‌های عربستان نوشته شده است. در گام مکمل، عربستان به‌طور رسمی دریافت این پیام را تأیید کرد. این تبادل پیام، نشانهٔ روشن ایجاد یک «کانال اعتمادساز» میان تهران و ریاض است؛ کانالی که در شرایط کنونی می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در آیندهٔ روابط ایران و آمریکا ایفا کند.
در ادامهٔ این روند، ولیعهد عربستان سعودی، در سفر خود به آمریکا طی موضع‌گیری کم‌سابقه‌ای آشکارا اعلام کرد: «تمام تلاش خود را برای رسیدن به توافق بین ایالات متحده و ایران به کار خواهیم گرفت، و تهران خواهان دستیابی به یک توافق است… برای ایران مفید است که با ایالات متحده به توافق برسد.»
این سطح از صراحت، به‌ویژه در شرایطی که عربستان در سال‌های اخیر نقشی فعال در شکل دادن به نظم امنیتی خاورمیانه داشته است، نشان می‌دهد که عربستان نه‌تنها در جریان تحرکات جدید قرار دارد، بلکه آن را فرصتی راهبردی برای ثبات منطقه می‌داند و حاضر است نقش میانجی‌گر فعال را بر عهده گیرد.
اهمیت این روند زمانی دوچندان می‌شود که در ملاقات رسمی امروز در نیویورک، رئیس‌جمهور آمریکا در حضور بن سلمان تصریح کرد: «آنها واقعاً به‌شدت می‌خواهند یک توافق انجام دهند. من کاملاً برای این موضوع آماده هستم؛ با آنها در حال مذاکره هستیم و روندی را آغاز کرده‌ایم؛ و خوب خواهد بود که با ایران به یک توافق برسیم.»
این مهمترین بار در دولت جدید در آمریکا است که رئیس‌جمهور این کشور رسماً اعلام می‌کند که: «مذاکره آغاز شده است»، «روندی جریان دارد»، و او «آمادگی کامل برای توافق» را دارا می‌باشد. اهمیت این جملات، نه در محتوای کلی آن، بلکه در اعلام علنی آن، در کنار ولیعهد عربستان، و به‌عنوان بخشی از یک «چارچوب سه‌جانبهٔ در حال ظهورِ امنیت‌آفرین» است.
جناب پزشکیان
هم‌زمانی این سه تحول - پیام رسمی ایران، اعلام میانجی‌گری عربستان، و اعلام آغاز روند مذاکرات از سوی آمریکا - رخدادی کم‌نظیر است. در طی سال‌های گذشته، چنین هماهنگی سیاسی و دیپلماتیک میان سه پایتخت به‌صورت هم‌زمان شکل نگرفته بود. این هم‌زمانی نشان می‌دهد که «پنجره‌ای راهبردی» گشوده شده است؛ پنجره‌ای که از بین بردن آن، نه‌تنها فقدان یک فرصت، بلکه خطایی راهبردی خواهد بود.
تجربه نیز نشان می‌دهد انتقال کانال‌های میانجی‌گری از کشور‌هایی مانند عمان و قطر به عربستان، کشوری با قدرت ساختاری، نفوذ مستقیم در آمریکا و اراده عملی برای کاهش تنش، بهترین تصمیم راهبردی در شرایط کنونی است. این ویژگی‌ها، عربستان را به «میانجی کارآمد» و «کانال واقعی انتقال پیام» تبدیل می‌کند، جایگاهی که نه عمان، نه قطر و نه اروپایی‌ها از آن برخوردارند.
با این حال، تجربه‌ی دو دههٔ گذشته به ما آموخته است که هر زمان کشور در آستانه‌ی یک گشایش راهبردی قرار گرفته، فشار‌های داخلی - از جنس مقاومت سیاسی، روایت‌سازی رسانه‌ای، نگرانی‌های ویژه یا محاسبات جناحی - تلاش کرده‌اند مسیر دیپلماسی را کند یا متوقف کنند. امروز نیز همان نشانه‌ها قابل مشاهده است. اما:
باید با صراحت ایستاد، و نشان داد که امنیت ملی ایران، وابسته به تصمیم‌های شجاعانه است، نه ملاحظات جناحی؛ و این مسیر نباید از سوی هیچ جریان داخلی مختل شود.
جناب رئیس‌جمهور
دولت شما امروز در برابر مسئولیتی تاریخی قرار دارد. این یک فرصت استراتژیک است که می‌تواند سایهٔ امنیتی‌سازی دوبارهٔ پرونده ایران در شورای امنیت را دور کند، فشار‌های اقتصادی را کاهش دهد، روابط منطقه‌ای را تثبیت کند و مسیر بازگشت به یک توازن پایدار با آمریکا و عربستان را هموار سازد. چنین لحظاتی در تاریخ سیاست خارجی کشور، شاید تنها یک بار در یک دهه رخ دهد.
لذا این روند باید با قدرت ادامه یابد، و نباید اجازه داد فشار‌های داخلی یا برداشت‌های نادرست، مسیر گشایش دیپلماتیک را از کشور دریغ کند. روندی که تمام دلسوزان ایران باید باقاطعیت از آن حمایت کنند؛ و جنابعالی نیز نباید اجازه دهید جریان‌های داخلی مسیر این گشایش تاریخی را سد نمایند. آیندهٔ امنیت ملی ایران و ثبات منطقه‌ای، امروز بیش از هر زمان دیگری به کیفیت تصمیم‌گیری در این لحظه وابسته است.
* مشاور سیاسی حسن روحانی، رئیس جمهور دولت دوازدهم
