ناوگان فرسوده؛ چرا کیفیت بنزین پایین است؟
یاسر میرزایی، با تشریح ابعاد چندگانه آلودگی هوا در کلان‌شهر‌ها تأکید کرد: تاکنون تحقیق علمی دقیق و جامعی برای تعیین سهم هر عامل در آلودگی هوا منتشر نشده، اما شواهد نشان می‌دهد بخشی از تصورات عمومی درباره نقش کیفیت بنزین یا موتور خودرو‌ها با واقعیت فاصله دارد.
وی با تأکید بر اینکه آلودگی هوا نتیجه هم‌زمان چند عامل هم‌پوشان است، ادامه داد: تاکنون گزارش جامعی که سهم هریک از این عوامل را مشخص کند منتشر نشده است. برای تحلیل دقیق باید کیفیت سوخت، فرسودگی ناوگان، معاینه فنی، رفتار رانندگان و وضعیت کاتالیست‌ها هم‌زمان دیده شود.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه موضوع آلایندگی در کلان‌شهر‌ها دارای وجوه مختلف و پیچیده است، توضیح داد: خودرو‌هایی که موفق به اخذ معاینه فنی می‌شوند، طبق آزمون خروجی اگزوز، در محدوده استاندارد قرار دارند و همین بنزین موجود می‌تواند بدون ایجاد آلایندگی سوزانده شود.
وی در عین حال این نکته را مطرح کرد که تعداد قابل توجهی از خودرو‌ها در تهران بدون معاینه فنی در حال تردد هستند که سهم واقعی و قابل اندازه‌گیری در آلودگی هوا دارند.
میرزایی یکی دیگر از مشکلات را استفاده از تمهیدات موقت از سوی برخی مالکان خودرو‌ها مانند نصب کاتالیست در زمان مراجعه برای معاینه فنی دانست و تصریح کرد: برخی افراد به‌طور موقت کاتالیست نصب می‌کنند تا فقط آزمون را با موفقیت طی کنند در حالی که شرایط رانندگی و وضعیت موتور خودرو‌ها با لحظه آزمون متفاوت است و این رفتار سنجش آلایندگی را مختل می‌کند.
وی درباره مصرف بالای سوخت در خودروهای داخلی اظهارکرد: اینکه خودروسازان ادعا می‌کنند مصرف بالای خودرو به دلیل کیفیت بنزین است، قابل دفاع نیست. خودروهای خارجی با همین بنزین، در هر ۱۰۰ کیلومتر ۵ لیتر بنزین مصرف می‌کنند در حالی که بسیاری از خودروهای تولید داخل بالای ۱۰ لیتر مصرف بنزین دارند.
موتورسیکلت‌هایی که هم مصرف سوخت و آلایندگی بالا دارند
این کارشناس انرژی بخش قابل توجهی از آلایندگی را به موتورسیکلت‌های فاقد استاندارد نسبت داد و گفت: این گروه از موتورسیکلت‌ها نه فقط معاینه فنی و کاتالیست ندارند بلکه مصرف سوخت و میزان تولید آلاینده‌های سمی آنها هم بالاست.
میرزایی ادامه داد: اگرچه سهم موتورسیکلت‌ها از ایجاد آلودگی هوا کم‌برآورد شده، اما در حقیقت در کلانشهرهایی، چون تهران بسیار بالاست.
وی راهکار را دو مسیر «تعویض ناوگان به سمت موتورسیکلت‌های برقی» و «گسترش اجباری کاتالیست» دانست و خاطرنشان کرد: حتی اگر دولت کاتالیست رایگان بدهد، باز هم نسبت هزینه - فایده آن مثبت است، زیرا پیش از این نصب کاتالیست بر خودروهای سنگین تهران با موفقیت انجام شد که اثر جدی در کاهش آلاینده‌ها داشت.
افزایش تولید، علت افت میانگین اکتان بنزین
سرپرست معاونت توسعه بازار هیدروکربوری بورس انرژی ایران درباره کیفیت بنزین و نقش آن در آلایندگی هوا نیز گفت: اگر کشور روزانه فقط به ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین نیاز داشت، امکان عرضه بنزین با اکتان ۹۰ یا ۹۱ فراهم بود، اما وقتی باید ۱۲۰ میلیون لیتر بنزین تولید شود تا نیاز روزانه مرتفع شود، برای تامین حجم، به ناچار از میانگین اکتان کاسته می‌شود. این کاهش کیفیت، محصول فشار تولید است.
میرزایی فروش گسترده اکتان‌افزا‌های بی‌کیفیت را نشانه نبود نظارت دانست و اعلام کرد: این محصولات ممکن است اکتان را بالا ببرند، اما ترکیبات آروماتیکی و سایر عناصر خطرناکشان که ممکن است توسط کاتالیست‌های خودرو نیز جذب نشود، در این محصولات اندازه‌گیری نمی‌شود یعنی این بازار در عمل رها شده است.
وی عرضه بنزین سوپر وارداتی با اکتان ۹۵ را راه‌حلی دوگانه توصیف و اضافه کرد: این محصول در گام نخست پاسخ به تقاضای واقعی بخشی از خودروهای حساس است و در گام بعدی جایگزین‌کردن یک محصول استاندارد یورو ۵ با بازار مغشوش و غیرقابل‌نظارت اکتان‌افزا‌ها به شمار می‌رود.
بنزین سوپر فقط سوخت خودروهای لوکس نیست
سرپرست معاونت توسعه بازار هیدروکربوری بورس انرژی ایران تاکید کرد: دامنه مصرف‌کنندگان بنزین سوپر گسترده است و بسیاری از رانندگان از بنزین سوپر به‌عنوان یک ترکیب‌کننده برای بالا بردن اکتان کل باک استفاده می‌کنند. این روش امن‌تر و قابل نظارت‌تر از استفاده از اکتان‌افزا‌های غیررسمی است.
میرزایی خاطر نشان کرد: کیفیت بنزین در میزان آلودگی اثر دارد، اما عامل اصلی نیست. مشکل آلودگی در ایران، قبل از هر چیز، فقدان معاینه فنی، گستردگی موتورسیکلت‌های فرسوده و ناکارآمدی نظارت است. اصلاح سوخت بدون اصلاح ناوگان، مسئله را حل نمی‌کند.
