وقتی ویتامین به جای درمان، عامل آسیب می‌شود

دکتر زهره سادات سنگ سفیدی متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی با تأکید بر اینکه ویتامین‌ها برخلاف تصور عمومی همیشه بی‌ضرر نیستند، گفت: ویتامین‌ها ترکیبات زیستی فعالی هستند که مصرف بیش از نیاز بدن یا مصرف نادرست آنها، به‌ویژه در قالب مکمل، می‌تواند منجر به مسمومیت و برهم خوردن تعادل متابولیک بدن و مشکلات متعدد شود.

به گفته این متخصص تغذیه، ویتامین‌های A، D، E و K که محلول در چربی هستند، بیشترین خطر تجمع در بدن و مسمومیت را دارند. به عنوان نمونه ویتامین A در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند باعث ریزش مو، خشکی لب و پوست، سردرد، تهوع و استفراغ، مشکلات کبدی، درد‌ها و شکنندگی‌های استخوانی و حتی در زنان باردار موجب بروز ناهنجاری‌های جنینی شود. ویتامین D نیز در دوز‌های بالا می‌تواند منجر به افزایش کلسیم و فسفر خون، آسیب کلیه، تهوع و استفراغ، شکنندگی استخوان ها، یبوست، پرنوشی، پلی اوری (پرادراری)، اختلالات رشد در کودکان، ضعف و درد‌های عضلانی گردد.

دکتر سنگ سفیدی با رد این باور رایج که ویتامین‌های محلول در آب کاملاً بی‌ضرر هستند، گفت: مصرف بیش از حد ویتامین‌های محلول در آب نیز می‌تواند موجب بروز عوارض مختلفی شود به عنوان نمونه مصرف بیش از حد ویتامین C می‌تواند موجب اسهال، افزایش خطر سنگ کلیه و افزایش تجمع آهن در بدن شود. همچنین مصرف زیاد ویتامین B۶ در درازمدت می‌تواند با آسیب‌های عصبی همراه باشد. علاوه براین، مصرف دوز‌های بالای ویتامین B۱ می‌تواند منجر به سردرد، مشکلات قلبی، تشنج و واکنش‌های آلرژیک شود. مصرف مقادیر زیاد ویتامین B۳ نیز می‌تواند با واکنش‌های آلرژیک و مشکلات کبدی همراه باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به تداخل‌های مهم میان ویتامین‌ها و دارو‌ها افزود: برخی ویتامین‌ها با برخی دارو‌ها تداخل دارند. به عنوان مثال مصرف همزمان ویتامین K با دارو‌های ضدانعقاد خون می‌تواند اثر این دارو‌ها را کاهش دهد، مصرف ویتامین D با دارو‌های کورتیکواستروئیدی (مثل پردنیزولون)، برخی دارو‌های قلبی (مثل دیگوکسین) دارو‌های ضد تشنج و دارو‌های ضد سل تداخل دارد.

دکتر سنگ سفیدی درباره مصرف هم‌زمان مکمل‌های ویتامینی با مواد غذایی غنی‌شده هشدار داد و گفت: امروزه بسیاری از مواد غذایی مانند شیر، غلات صبحانه و نوشیدنی‌ها ممکن است با ویتامین‌ها غنی شده باشند؛ بنابراین مصرف هم‌زمان این مواد غذایی غنی شده با مکمل‌ها، بدون آگاهی از مقدار دریافتی روزانه، می‌تواند به دریافت بیش از حد ویتامین و بروز عوارض ناخواسته منجر شود.

این متخصص تغذیه عنوان کرد: اصل اساسی در تغذیه، تأمین ویتامین‌ها از طریق رژیم غذایی متعادل و متنوع است؛ بنابراین مصرف مکمل‌ها می‌بایست تنها در صورت تشخیص کمبود، شرایط خاص مانند بارداری، سالمندی یا بیماری‌های خاص و حتماً تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه انجام شود.