زندگی بدون اخلاق میسر نیست؛ مردم شیفته حق هستند

آفتاب‌‌نیوز :

آفتاب: استاد برجسته حوزه علمیه قم با تاکید بر اینکه اخلاق یک امر مشترک جهانی است، گفت: چون جوامع اشتراکات فراوانی دارند و بدون اخلاق زندگی میسر نیست، این اخلاق مشترک باید مبانی مشترکی هم داشته باشد.

آیت⁯الله عبدالله جوادی آملی بعدازظهر پنجشنبه در درس اخلاق خود که در بنیاد بین⁯المللی علوم وحیانی اسرا برگزار شد، اخلاق را یک امر مشترک جهانی دانست و تاکید کرد: هر انسانی اگر بخواهد سعادتمند باشد و هر جامعه بخواهد متمدن باشد باید اخلاق الهی را در خود فراهم کند.

وی اضافه کرد: انسان⁯ها چون با هم زندگی می⁯کنند، باید اخلاق، عقاید، اوصاف و تعهدات مشترکی داشته باشند، زیرا ممکن نیست انسانی زندگی مشترک داشته باشد ولی اخلاق مشترک نداشته باشد.

استاد برجسته حوزه با یادآوری این نکته که اخلاق، تعهدات را عملی می⁯کند و آنچه که حقوق یکدیگر را ادا می⁯کند ضمانت اخلاقی است، تصریح کرد: چون جوامع اشتراکات فراوانی دارند و بدون اخلاق زندگی میسر نیست، و اخلاق مشترک بین همه است، این اخلاق مشترک باید مبانی مشترکی هم داشته باشد، زیرا مواد اخلاقی را از موازین اخلاقی استنباط می⁯کنند.

جوادی‌آملی استقلال، آزادی، عدالت، رعایت امانت و وفای به عهد را از نمونه⁯های موازین اخلاقی برشمرد و اظهار داشت: به استناد این مبانی، فروعات و مبانی اخلاقی استنباط می⁯شود.

وی تاکید کرد: در اینکه موارد اشاره شده جزو مبانی اخلاقی است، شکی نیست و همه انسان⁯ها این مبانی را می⁯پذیرند اما اینکه این مبانی از کجا گرفته می⁯شود محل اختلاف است.

این مرجع تقلید به دیدگاه⁯های این تعارضات اشاره کرد و گفت: متدینان عالم معتقدند عدل (وضع کل شیءٍ فی موضعه) است اما در اینکه جای اشخاص و اموال و اشیاء و قراردادها و حقوق را چه کسی باید مشخص کند محل اختلاف است. ما می⁯گوئیم منابع ما قرآن و عترت است، یعنی او که جهان و انسان⁯ها را آفرید و پیوند بین این دو را برقرار کند باید بداند عدل چیست و هر کسی در جای خودش قرار دارد، اما آنها می⁯گویند باید این مبانی را از فرهنگ و عادات مردم گرفت.

استاد حوزه خاطرنشان کرد: آنها خیال می⁯کنند زن و مرد در همه امور یکسان هستند اما ما می⁯گوئیم عدل لازم است نه مساوات و موازات.

آیت⁯الله جوادی‌آملی در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح خطبه 239 امیرالمومنین علیه السلام در نهج⁯البلاغه پرداخت و اظهار داشت: حضرت امیرالمومنین علیه السلام در این بیان نورانی درباره اهل بیت علیهم السلام فرمودند: (هم عیش العلم، و موت الجهل یخبرکم حلمهم عن علمهم)؛ خاندان عصمت و طهارت باعث حیات علم هستند و به وسیله آنها علم زنده می⁯شود و جهل می⁯میرد.

استاد برجسته حوزه تصریح کرد: بر اساس فرمایشان امیرالمومنین علیه السلام، رفتار اهل بیت علیهم السلام حلیمانه است و حلم آنها نشان می⁯دهد که خیلی عالم هستند و می⁯دانند که نباید زود عصبانی شوند و اگر عصبانی شوند اثر مثبت از بین می⁯رود.
وی در تشریح این جمله حضرت امیرالمومنین علیه السلام که فرمودند (و ظاهرهم عن باطنهم، و صمتهم عن حکم منطقهم. لا یخالفون الحق و لا یختلفون فیه و هم دعائم الاسلام، و ولائج الاعتصام) اظهار داشت: ساکت بودن اهل بیت علیهم السلام از حکمت داشتن آنها باخبر است، آنها پرحرف نیستند، هم خوب حرف می⁯زنند و هم حرف خوب می⁯زنند و سئوال کردن و جواب دادن آنها عالمانه است.

استاد برجسته حوزه با بیان اینکه اهل بیت علیهم السلام نه مخالفند و نه اختلاف دارند، به تشریح این دو مقوله پرداخت و افزود: فرق مخالف و اختلاف این است که مخالف گاهی وجود دارد و گاهی وجود ندارد اما اختلاف همیشه هست.

وی با بیان اینکه مردان الهی درباره صراط مستقیم نه تخلف دارند و نه اختلاف، ادامه دادند: اینها نه تنها ستون⁯های دین هستند، بلکه پناهگاه هم دارند.

جوادی‌آملی در ادامه تفسیر این خطبه نورانی امیرالمومنین علیه السلام اظهار داشتند: حضرت امیر در این خطبه فرمودند: (بهم عاد الحق الی نصابه ، وانزاح الباطل عن مقامه)؛ به وسیله آنها حق به نصاب خود رسید و زبان باطل از آنجایی که نمو می⁯کند کنده می⁯شود.

وی به این جمله حضرت امیرالمومنین علیه السلام که فرموده بودند (وانقطع لسانه عن منبته عقلوا الدین عقل و عایه و رعایه، لا عقل سماع وروایه فان رواه العلم کثیر، و رعاته قلیل) اشاره کرد و گفت: اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام دین را با دو ویژگی تعقل کردند؛ آن بزرگواران هم ظرف دانش بودند و هم رعایت⁯کننده دانش.

استاد برجسته حوزه تصریح کرد: علم از یک گوش برخی افراد وارد می⁯شود و از گوش دیگر بیرون می⁯رود، این افراد ظرف علم نیستند اما اهل بیت علیهم السلام علاوه بر اینکه ظرف علم هستند بلکه در برابر علوم عمل می⁯کنند، نه اینکه مثل برخی افراد فقط گوش دهند و یا برای دیگران نقل کنند.

جوادی‌آملی تاکید کرد: بسیاری از افراد که در حوزه و دانشگاه درس می⁯خوانند، می⁯خواهند مطلبی را بشنوند و یادداشت کنند که در کجا این مطالب را بنویسند و یا برای کسانی بازگو کنند.

استاد برجسته حوزه به جایگاه والای علمای دین اشاره کرد و گفت: خیلی از افراد کم حرف هستند ولی سنت و روش و منش آنها جامعه را زنده می⁯کند.

وی پذیرش حق را سرمایه بزرگ بشر دانستند که از سوی خداوند متعال در فطرت آنها قرار داده است و در همین رابطه اظهار داشت: مردم شیفته حق هستند و هر کجا که حق را دیدند می⁯پذیرند. بشر وقتی فهمید که شخصی درست حرف می⁯زند و خودش هم عمل می⁯کند، حرفش را می⁯پذیرد.

آیت⁯الله جوادی‌آملی در تفسیر بیشتر خطبه 239 نهج البلاغه به فرمایشات پیامبر اکرم صلوات الله علیه اشاره کردند و افزودند: رسول خدا فرمودند (انا مدینه العلم و علیٌ بابها)؛ یعنی من شهر علم هستم و علی علیه السلام در این شهر.

وی تاکید کرد: علومی که در حوزه و دانشگاه تدریس می⁯شود مفاهیم ذهنی است و کسی این علوم را «شهر» نمی⁯داند اما اگر این علوم از ذهنیات بیرون آمد و عملی شد، آن وقت «شهر» می⁯شود.

استاد برجسته حوزه منظور پیامبر اکرم صلوات‌الله علیه از اینکه امام علی علیه السلام را در شهر علم دانستند را مربوط به ولایت و امامت آن حضرت عنوان کرد و یادآور شد: ولایت و امامت باب علم است که در وجود مبارک امام علی علیه السلام و 13 معصوم دیگر وجود داشته است. این علم جامعه را زنده می⁯کند و وقتی جامعه زنده شد «عیش العلم» است و جهل از آن جامعه رخت بر می⁯بندد.

مرجع تقلید شیعیان اظهار داشت: علم و حیات علمی جامعه به وسیله ائمه اطهار علیهم السلام است، به خاطر اینکه این بزرگواران حجت الهی هستند و حق را از زبان مردم نگرفته⁯اند.

وی افزود: مرحوم کلینی از وجود مبارک امام حسن مجتبی علیه السلام نقل می⁯کند که آن حضرت فرمود: دو کار را انجام دهید، یکی اینکه عالم شوید و راه خودتان را مشخص کنید و دیگری اینکه چراغ هدایت باشید تا دیگران را راهنمایی کنید.

آیت⁯الله جوادی آملی تاکید کرد: جانتان را ظرف دانش قرار دهید و لبریز کنید و آن وقت نگوئید که ظرف آن پر شده است، چراکه خود علم ظرف جانتان را توسعه می⁯دهد.