ارز در بازار جیره‌بندی می‌شود!

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: استاد اقتصاد کلان و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی دلیل اختلاف نرخ دلار بانک مرکزی و بازار آزاد را افزایش تقاضا عنوان کرد و گفت: با این امر دلار در بازار جیره‌بندی می‌شود و افرادی که قیمتی بیشتری برای هر دلار می‌پردازند می‌توانند آن را خریداری کنند. 

مهدی تقوی درباره اختلاف قیمت دلار بانک مرکزی و قیمت بازار آزاد گفت: بانک مرکزی همواره قیمتی را برای نرخ دلار اعلام می‌کند، اما این بازار است که اختلاف قیمت را تعیین می‌کند. اگر تقاضای خرید دلار در بازار افزایش یابد و یا اگر عرضه کاهش یابد، اختلاف قیمت بین نرخ اعلام شده بانک مرکزی و بازار آزاد افزایش می‌یابد. 

استاد اقتصاد کلان و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزایش عرضه دلار در بازار را باعث کاهش فاصله بین این دو نرخ دانست و افزود: مدتی قبل که نرخ دلار در بازار افزایش یافته بود، بانک مرکزی مقداری ارز دلار وارد بازار کرد که همین امر باعث کاهش این اختلاف قیمت شد، البته میزان تفاوت این دو نرخ سود صرافی‌ها است. 

افزایش تقاضا دلیل اختلاف قیمت 

وی با طرح این مطلب که در حال حاضر به‌نظر می‌رسد دلیل اختلاف نرخ دلار بانک مرکزی و بازار آزاد افزایش تقاضا باشد، تصریح کرد: با این امر دلار در بازار جیره بندی می‌شود و افرادی که قیمتی بیشتری برای هر دلار می‌پردازند می‌توانند آن را خریداری کنند. 

تقوی با بیان اینکه هم اکنون با افزایش تقاضا صرافی‌ها با کاهش ارز دلار مواجه هستند، عنوان کرد: صرافی‌ها در این بین به صورت یک واسطه عمل می‌کنند، یعنی از عده‌ای از مردم دلار را خریداری کرده و به عده‌ای دیگر می‌فروشند. در زمان افزایش قیمت دلار آزاد که به ۱۳۰۰ تومان هم نزدیک شده بود، بانک مرکزی ارز وارد بازار کرد. 

وی با اشاره به اینکه وقتی مردم کمتر دلار می فروشند یعنی کاهش عرضه و یا مسافرت‌ها افزایش می‌یابد، یعنی با افزایش تقاضا اختلاف قیمت هم افزایش می یابد، اظهارداشت: اگر حجم قاچاق کالا نیز بالا برود، تقاضا برای دلار افزایش پیدا می‌کند. 

بازار غیر رسمی دلار 

به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه، هیچگونه نرخی به عنوان حداکثر و یا حداقل اختلاف بین نرخ دلار اعلامی بانک مرکزی و بازار آزاد وجود ندارد. برهمین اساس، اگر بانک مرکزی دلار بیشتری وارد بازار کند و یا مردم دلارهایی که در اختیار دارند بفروشند، قیمت در بازار غیررسمی کاهش پیدا می‌کند. 

وی در مورد بازار سیاه دلار گفت: زمانی دلار جیره‌بندی می‌شود که بانک مرکزی به صرافی‌ها اعلام کند که مجبورند دلار را به قیمتی که این بانک برای آنها تعیین خواهد کرد، بفروشند، در این حالت با افزایش تقاضا بازار سیاه دلار و یا جیره‌بندی دلار اتفاق می‌افتد.
 
تقوی یکی از وظایف بانک مرکزی را تثبیت نرخ ارز عنوان کرد و افزود: در روش شناور مدیریت شده دلار نباید بالاتر از حدی که مورد انتظار بانک مرکزی است، برود. در زمان افزایش قیمتی که چندی پیش اتفاق افتاده بود، نرخ دلار با دخالت بانک مرکزی کاهش یافت. 

نرخ دلار دستوری تعیین نمی‌شود 

وی با تاکید بر این مطلب که نرخ دلار را نمی توان به صورت دستوری تعیین کرد، گفت: ۳ نظام ارزی وجود دارد، نظام ارزی ثابت، نظام ارزی شناور، نظام ارزی شناور با مداخله بانک مرکزی یا شناور مدیریت شده. 

استاد اقتصاد کلان و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: تا سال ۱۹۷۳ نظام ارزی کشور ثابت بود که پس از آن به نظام شناور تبدیل شد که نظام عرضه و تقاضا نرخ را تعیین می کرد، یکسری از کشورها به دلیل مصالح ملی و اقتصادی خود این نظام را با عنوان شناور تمیز انتخاب کردند. 

وی در مورد نظام ارزی شناور کثیف گفت: در ایران به این نوع نظام ارز نظام شناور مدیریت شده گفته می‌شود. با توجه به اینکه با افزایش نرخ دلار نرخ تورم و بیکاری افزایش و تولیدات صنایع و صادرات کاهش می یابد، بنابراین بانک مرکزی حد نرخ را بر اساس اقتصاد کشور تعیین می‌کند و نرخ دلار را در حد مورد نظر خود با مداخله نگه می‌دارد. 

تقوی گفت: بانک مرکزی با مشاهده کاهش ارزش دلار در بازار با مداخله و خرید دلار از بازار و یا در زمان مشاهده افزایش قیمت با افزایش فروش دلار در بازار نرخ را در حد مورد نظر خود نگه می‌دارد. 

نظام ارزی شناور مدیریت شده 

وی با بیان اینکه ایران تنها کشوری نیست که نظام ارزی شناور مدیریت شده را اعمال می کند و بسیاری از کشورها این نوع نظام را دارند، تصریح کرد: نظام نرخ ثابت ارز در ایران دیگر وجود ندارد بلکه دو سیستم یعنی شناور بدون مداخله که عرضه و تقاضا تعیین کننده است و یا شناور با مداخله که بانک مرکزی عرضه و تقاضا را کنترل و مدیریت می کند وجود دارد. 

استاد اقتصاد کلان و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: البته در حال حاضر بانک مرکزی روش شناور مدیریت شده را اعمال می‌کند. گروهی که در بانک مرکزی فعالیت می‌کنند و یا اقتصاددانانی که به دولت مشورت می‌دهند، این روش را پیشنهاد کرده‌اند و من نیز همین روش را که بهتر از شناور آزاد است، پیشنهاد می‌کنم. 

در یک هفته اخیر اختلاف قیمت دلار بانک مرکزی و دلار آزاد به بالاترین حد خود رسید، به‌نحوی که این اخلاف قیمت در روز سه شنبه هفته جاری به ۴۷ تومان افزایش یافت. 

نرخ دلار در بازار آزاد تهران در حالی در روز سه شنبه هفه جاری به ۱۰۸۲ تومان افزایش یافته بود که قیمت دلار بانک مرکزی ۱۰۳۵ تومان بود. روز گذشته (پنج شنبه) نیز نرخ دلار در بازار آزاد ۱۰۷۷ تومان اعلام شد.