چرا پانداها را دوست داریم؟

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: برای نخستین بار در دو دهه گذشته باغ وحش ادینبورو در بریتانیا پذیرای دو خرس پاندا خواهد بود. انتقال این پانداها به اسکاتلند حاصل 5 سال تلاش دیپلماتیک و مذاکره سیاسی در سطوح بالا بین دولت‌های بریتانیا و چین است.

چرا برخلاف سایر حیوانات، پاندا از چنین جایگاه مهمی برخوردار است که دولت‌ها برای قرض گرفتن چند عدد از آن در سطوح بالا چانه‌زنی می‌کنند؟ علت این همه محبوبیت پاندا چیست؟

آنها ما را به یاد خودمان می‌اندازند

ران سوایزگود، مدیر بومشناسی کاربردی باغ وحش سن دیه گو که یکی از مراکز اصلی نگهداری خرس‌های پاندا در آمریکاست، می‌گوید یکی از علت های اصلی علاقه ما به این جانوران این است که آنها ما را به یاد خودمان می‌اندازند.

آقای سوایزگود به بی‌بی‌سی گفت: "آنها در حال نشسته و با استفاده از دست‌ها و شست‌های‌شان غذا م‌خورند."

به گفته او دست پاندا دارای زائده‌ای شبیه به شست دست انسان است و به همین خاطر حرکات دست این حیوان شبیه به ماست.

غذا خوردن پاندا شبیه به انسان است

این زائده در حقیقت بخشی از یکی از استخوان‌های مچ دست پانداست.

آقای سوایزگود گفت مراجعه‌کنندگان به باغ وحش دوست دارند غذا خوردن پاندا را تماشا کنند و از مهارت حرکت دستان آنها در هنگام خوردن لذت می‌برند.

پانداها معمولا در حالت نشسته غذا می‌خورند که به نشستن انسان بر روی زمین بسیار شباهت دارد.

ما چشمان پاندا را دوست داریم

به گفته آقای سوایزگود، یکی دیگر از علت‌های علاقه ما به پانداها، شکل منحصر به‌فرد چشمان این پستاندار است.

هاله سیاه اطراف چشمان پاندا به‌گونه‌ای است که چشم‌های آنها درشت‌تر از حد معمول به‌نظر می‌رسد.

آقای سوایزگود گفت: "انسان‌ها چشمان درشت پاندا را دوست دارند زیرا آنها را به یاد کودکان می‌اندازد."

سایت باغ وحش سن دیه‌گو می‌‌نویسد: "کودکان دارای مشخصاتی هستند که واکنش عاطفی ما را بر می‌انگیزد. این مشخصات عبارتند از سر بزرگ و گرد، چشم‌های درشت، پیشانی بلند و بدن گرد و چاق. ما به‌طور ذاتی به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌ایم که از این مشخصات خوشمان می‌آید. کودکان به‌گونه‌ای هستند که به آنها علاقمند می‌شویم و می‌خواهیم از آنها مراقبت کنیم. این بخشی از خصوصیات انسانی ماست."

آنها ما را سرگرم می‌کنند

پانداها برای ما خنده‌دار و سرگرم کننده هستند. اما به گفته هنری نیکولز، نویسنده کتاب "راه و روش پانداها"، این جانوران را نباید دست انداخت.

به گفته او تا زمانی که تلاش‌های صورت گرفته برای تولید مثل پاندا در اسارت با شکست مواجه نشد، انسان‌ها این جانوران را دست نمی انداختند.

شصت درصد پانداهای گرفتار، تمایلی برای جفتگیری در خارج از زیستگاه طبیعی خود نشان نمی‌دهند.

محققان چینی برای تحریک میل جنسی این جانوران دست به هر کاری زده‌اند؛ از نشان دادن فیلم‌های جنسی گرفته تا خوراندن گیاه‌های دارویی تقویت کننده.

یکی از موارد مشهور مربوط به تلاش‌های باغ وحش لندن در دهه ۶۰ میلادی برای تشویق یک پاندای ماده به نام چی چی برای جفتگیری است.

شباهت پاندا به بچه انسان از علت‌های علاقه ما به آن است

به گفته آقای نیکولز، باغ وحش لندن در اوج جنگ سرد، چی چی را با هواپیما به روسیه فرستاد تا با یک پاندای غول پیکر جفتگیری کند ولی این اقدام با شکست مواجه شد.

این اتفاق باعث شد روزنامه ها کاریکاتورهای زیادی را منتشر کنند و از این رخداد به عنوان موضوعی طنزآمیز استفاده کنند.

به گفته آقای نیکولز در حالی که عادات تولیدمثلی پاندا بر اساس استانداردهای انسانی خنده‌دار به نظر می‌رسد، این جانوران در محیط طبیعی بسیار موفق عمل می‌کنند.

به گفته او پاندای ماده تنها چند روز از سال آمادگی تولید مثل دارد ولی در همین دوره کوتاه، چندین بار و با پانداهای نر متعدد جفت‌گیری می‌کند.

جانوران خجالتی

برخلاف جثه بزرگ پاندا، این جانور بسیار گوشه‌گیر و خجالتی است.

زیستگاه این جانوران در طبیعت، به شش منطقه کوهستانی دور دست در مناطق جنوب مرکزی چین محدود است.

رصد کردن پانداها در طبیعت کار بسیاری دشواری است زیرا آنها علاقه دارند به مناطقی بروند که به‌راحتی در دسترس انسان نیست.

آقای نیکولز گفت: "این باعث قوت قلب است که در جهان توسعه یافته امروز، هنوز‌ گونه‌هایی هستند که می‌توانند از ما دوری کنند و محیطی خلوت و منزوی برای خود دست و پا کنند."

آنها نمادهای فرهنگی هستند

پاندا از دهه ۶۰ میلادی به یک نماد فرهنگی تبدیل شده است. صندوق جهانی طبیعت از این جانور به عنوان نماد خود استفاده می‌کند تا درباره اهمیت حفاظت از جانوران هشدار دهد.

ران سوایزگود می‌گوید تبدیل شدن پاندا به نماد حفاظت از حیات وحش بر محبوبیت آن افزوده است.

او گفت: "مردم دوست دارند از مظلوم حمایت کنند... خبر خوش این است که این موضوع موثر واقع شده است. چین ۶۰ منطقه حفاظت شده برای مراقبت از پانداها تاسیس کرده و محققان از دانش کافی برای بقای این جانوران در اسارت و احیای آنها در طبیعت برخوردار شده‌اند."

پاندا در چند دهه گذشته به یک نماد فرهنگی تبدیل شده است

عشق انسان به پاندا باعث شده از آن به عنوان یک ابزار تجاری استفاده شود. رنگ سیاه و سفید این خرس‌های پشمالو باعث شده تصاویر آنها بر روی بسیاری از کالاها از آب نبات گرفته تا سیگار نقش بندد.

این جانور همچنین به نمادی سیاسی برای چین تبدیل شده است. کشورها برای امانت گرفتن پاندا از چین، سال‌ها با این کشور مذاکره می‌کنند و هزینه زیادی را برای اجاره آن پرداخت می‌کنند.

برای انتقال دو پاندا از چین به بریتانیا، مذاکرات سطح بالایی به مدت ۵ سال انجام شد.

پاندا، جانور کمیاب

اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت به‌طور رسمی پاندا را در فهرست جانوران تهدید شده قرار داده است.

به گزارش این اتحادیه کمتر از ۲۵۰۰ پاندا در طبیعت زندگی می‌کنند. رقم رسمی ۱۵۹۶ عدد است.

آقای نیکولز می گوید پاندا جانور بسیار گوشه گیری است و به‌همین خاطر ثبت دقیق تعداد پانداهای موجود در طبیعت کار چندان راحتی نیست.

به گفته او اهمیت فرهنگی و سیاسی پانداها برای چین به حدی بالاست که ارائه رقم واقعی این جانور هیچ‌گاه بر اساس معیارهای صرفا علمی انجام نخواهد شد.

بر این اساس، نتایج یک سرشماری از پانداها که در دهه ۷۰ میلادی منتشر شد، به طوری دستکاری شده بود که وضع این جانوران را بحرانی نشان دهد.