آیا امام حسن(ع) 50 بار زن گرفت و طلاق داد؟!
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: نگاهی به مساله ازدواجها و طلاق‌های امام حسن(ع) و روایت‌های دروغ شیعه و سنی؛ یكی از مسائلی كه قرن‌ها برخی مورخان در كتاب‌های خود آورده‌اند، نسبت طلاق‌ها و ازدواج‌های زیاد به امام حسن مجتبی(ع) است. بسیای بدون توجه به صحت و سقم این موضوعات، مطالبی را نقل كرده‌اند كه معاندان و معارضان با مكتب اسلام برای ضربه زدن به شخصیت اهل بیت، از این مطالب سوء‌استفاده كرده و آن بزرگوار را فردی شهوت ران و خوش‌گذران معرفی كرده‌اند.
در كتب شیعه و سنی روایت‌های متعددی وارد شده كه با تعبیرهای گوناگون حكایت از آن دارد كه امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ "مطلاق" بوده یعنی زیاد طلاق می‌داده است؛ و امام علی ـ علیه السّلام ـ از این جهت از وی گلایه داشته است.
در این قسمت به كل روایت هایی كه از منابع شیعه نقل شده است، اشاره می‌كنم:
1. عبدالله بن سنان از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل می‌كند: علی ـ علیه السّلام ـ بر فراز منبر فرمود: به فرزندم زن ندهید، همانا او زنان را زیاد طلاق می‌دهد؛ در آن هنگام مردی از طایفه "همدان" به پا خواست و گفت: به خدا سوگند به او زن می‌دهیم، چون او فرزند رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ و امیر مؤمنان ـ علیه السّلام ـ است، اگر خواست آنان را نگه دارد، و اگر خواست طلاق دهد. (كلینی، همان، ص 56)
2. یحیی بن ابی العلاء از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل كرده است: حسن بن علی ـ علیهم السّلام ـ 50 زن را طلاق داد؛ و در ادامه مطالبی به مضمون روایت سابق آمده است.(كلینی، همان، ص 56.)
3. عبدالله بن سنان به نقل از امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌گوید: مردی به حضور امیر مؤمنان ـ علیه السّلام ـ رسید و عرض كرد: برای مشورت آمده‌ام، حسن و حسین ـ علیهم السّلام ـ و عبدالله جعفر به خواستگاری دخترم آمده‌اند، امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: كسی كه با او مشورت می‌شود باید امین باشد، امام حسن زنان را طلاق می‌دهد، او را به ازدواج حسین درآور كه برای دخترت بهتر است.( البرقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، متوفای قرن 3، المجمع العالمی لأهل البیت ـ علیه السّلام ـ، چ دوم، 1416 هـ .ق، ج 2، ص 436، ح 2514.)
عمده روایاتی كه از طریق شیعه در موضوع "مطلاق" بودن امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ وارد شده كلا همین سه روایت است كه باید از جهت سند و مضمون، نقد و بررسی شود.
بررسی سند احادیث
حدیث اول: در سلسله رجال سند این حدیث دو نفر به نام‌های حمید بن زیاد و حسن بن محمد بن سماعه واقع شده‌اند كه هر دو واقفی مذهب هستند. (موسوی، خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، منشورات مدینه العلم، ج 5، ص 116 و ج 6، ص 287، به نقل از نجاشی.)
همچنین علامه عسگری در بررسی رجالی هر سه روایت انها را مخدوش و نادرست دانسته‌اند.
محمد بن علی اردبیلی صاحب كتاب جامع الرواه، درباره روایات حمید بن زیاد می‌گوید: به نظر من احادیث حُمید بن زیاد پذیرفتنی است به شرط این كه خالی از معارض باشد، می‌دانیم روایات متعددی كه بر نكوهش طلاق ار ائمه وجود دارد، همگی معارض با این روایت است.
راوی حدیث دوم نیز، یحیی بن أبی العلاء رازی است كه توثیق نشده و مجهول است.
درباره حدیث سوم نیز، مأخذ این حدیث محاسن برقی است، نجاشی درباره برقی چنین آورده است: احمد بن محمد بن خالد بن عبدالرحمان برقی، اهل كوفه وثقه است ولی از ضعفا روایت می‌كند و احادیث مرسله زیادی دارد. از این رو روایت برقی با توجه به تعارض آن با احادیثی كه در مذمت طلاق وارد شده، مورد اعتماد نیست.
بررسی مضمون احادیث
در این روایات امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ با واژه "مطلاق" زیاد طلاق دهنده توصیف شده است. در این باره توجه به چند نكته ضروری است:
الف. به یقین طلاق‌های زیاد لازمه ازدواج‌های زیاد است، مورخان دروغگو و جعل كننده، در این زمینه هم نسبت‌هایی به آن حضرت داده‌اند، برخی تعداد همسران آن حضرت را هفتاد و برخی نود و بعضی دیگر تا سیصد همسر برای امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ گفته‌اند.
در اینجا توجه به چند مطلب لازم است:
1. علامه عسگری می‌گوید تضاد فاحش در نقل‌های متفاوت، دلالت بر كذب آنها و سیاسی بودن این نقل‌ها دارد و می‌توان ادعا كرد كه این تهمت‌ها در راستای از بین بردن شخصیت آن امام بوده است.
2. ابن ابی الحدید در جایی می‌گوید: امام حسن ـ علیه السّلام ـ زیاد ازدواج می‌كرد و در جای دیگر می‌گوید: وقتی همسران آن حضرت را شمردند به هفتاد تن رسید؛
ولی در هنگام بیان اسامی همسران امام حسن ، فقط نام یازده نفر را میبرد. جالب این است كه حتی در معرفی برخی از این یازده تن نیز اطلاعات دقیقی از آنها نمی‌دهد و از این 11 نفر برخی را فقط نام قبیله زنان را میبرد.
اول: به راستی اگر همسران آن حضرت اینقدر زیاد بوده‌اند، چرا نامی از آنان در كتاب‌ها دیده نمی‌شود؟ علامه عسگری بررسی كرده است كه اسناد همه این روایات مخدوش است كه در این مختصر نمی‌گنجد.
دوم: كسی كه در زندگی ازدواجها و طلاق‌های زیادی داشته، باید دارای فرزندان زیادی باشد، درحالی كه آمار كل فرزندان آن حضرت حداكثر بیست و دو پسر و دختر ذكر شده است.
نكته جالب‌تر این است كه در كل كتاب‌های تاریخی مجموع دامادها و عروس‌های امام حسن، 6 نفر نقل شده است. نام و نشانی دقیق عروس‌ها وجود ندارد اما سه نفر به عنوان داماد آن حضرت نام برده شده‌اند كه عبارتند از:
1. زین العابدین شوهر أمّ عبدالله؛ 2. عبدالله بن زبیر شوهر أمّ الحسن؛ 3. عمرو بن منذر شوهر أمّ سلمه.( ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، متوفاق 656 هـ، دار احیاء التراث العربی بیروت، چ دوم، 1387 هـ .ق، ج 16، ص 22.)
در مجموع در حالات آن حضرت می‌خوانیم: امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ هر روز بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب در محراب عبادت می‌نشست و از طلوع آفتاب تا ظهر جواب‌گوی گرفتاری‌ها و پرسش‌های مردم در مسجد بود.
آیا برای كسی كه با خدای خود آن گونه ارتباط دارد و رسیدگی به امور مردمی را سرلوحه‌ی اعمال خود قرار می‌دهد ممكن است به نحوی كه در بعضی از نقل‌های تاریخی آمده به زندگی شهوانی مشغول باشد؟ روشن است كه این نسبت‌ها چیزی بهتان و كذب محض نیست كه در راستای تخریب شخصیت آن حضرت جعل شده است.
بنابراین این سه حدیثی كه از كتب شیعه درباره ازدواجها و طلاق‌های امام حسن بیان شده كاملاً تهمتی به ساحت بزرگ آن امام بوده است.
تنها نقل درست آن است اختلاف عقیده و كشمكش‌های عقیدتی سبب شد كه آن حضرت یكی از همسران خود كه از طایفه بنی‌شیبان بود طلاق دهد؛ امام حسن ـ علیه السّلام ـ درباره این طلاق می‌فرماید: " آن زن از خوارج بود و خوش نداشتم كه قطعه آتشی از آتش‌های جهنم را دركنار خود ببینم."
در كتب شیعه و سنی روایت‌های متعددی وارد شده كه با تعبیرهای گوناگون حكایت از آن دارد كه امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ "مطلاق" بوده یعنی زیاد طلاق می‌داده است؛ و امام علی ـ علیه السّلام ـ از این جهت از وی گلایه داشته است.
در این قسمت به كل روایت هایی كه از منابع شیعه نقل شده است، اشاره می‌كنم:
1. عبدالله بن سنان از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل می‌كند: علی ـ علیه السّلام ـ بر فراز منبر فرمود: به فرزندم زن ندهید، همانا او زنان را زیاد طلاق می‌دهد؛ در آن هنگام مردی از طایفه "همدان" به پا خواست و گفت: به خدا سوگند به او زن می‌دهیم، چون او فرزند رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ و امیر مؤمنان ـ علیه السّلام ـ است، اگر خواست آنان را نگه دارد، و اگر خواست طلاق دهد. (كلینی، همان، ص 56)
2. یحیی بن ابی العلاء از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل كرده است: حسن بن علی ـ علیهم السّلام ـ 50 زن را طلاق داد؛ و در ادامه مطالبی به مضمون روایت سابق آمده است.(كلینی، همان، ص 56.)
3. عبدالله بن سنان به نقل از امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌گوید: مردی به حضور امیر مؤمنان ـ علیه السّلام ـ رسید و عرض كرد: برای مشورت آمده‌ام، حسن و حسین ـ علیهم السّلام ـ و عبدالله جعفر به خواستگاری دخترم آمده‌اند، امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: كسی كه با او مشورت می‌شود باید امین باشد، امام حسن زنان را طلاق می‌دهد، او را به ازدواج حسین درآور كه برای دخترت بهتر است.( البرقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، متوفای قرن 3، المجمع العالمی لأهل البیت ـ علیه السّلام ـ، چ دوم، 1416 هـ .ق، ج 2، ص 436، ح 2514.)
عمده روایاتی كه از طریق شیعه در موضوع "مطلاق" بودن امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ وارد شده كلا همین سه روایت است كه باید از جهت سند و مضمون، نقد و بررسی شود.
بررسی سند احادیث
حدیث اول: در سلسله رجال سند این حدیث دو نفر به نام‌های حمید بن زیاد و حسن بن محمد بن سماعه واقع شده‌اند كه هر دو واقفی مذهب هستند. (موسوی، خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، منشورات مدینه العلم، ج 5، ص 116 و ج 6، ص 287، به نقل از نجاشی.)
همچنین علامه عسگری در بررسی رجالی هر سه روایت انها را مخدوش و نادرست دانسته‌اند.
محمد بن علی اردبیلی صاحب كتاب جامع الرواه، درباره روایات حمید بن زیاد می‌گوید: به نظر من احادیث حُمید بن زیاد پذیرفتنی است به شرط این كه خالی از معارض باشد، می‌دانیم روایات متعددی كه بر نكوهش طلاق ار ائمه وجود دارد، همگی معارض با این روایت است.
راوی حدیث دوم نیز، یحیی بن أبی العلاء رازی است كه توثیق نشده و مجهول است.
درباره حدیث سوم نیز، مأخذ این حدیث محاسن برقی است، نجاشی درباره برقی چنین آورده است: احمد بن محمد بن خالد بن عبدالرحمان برقی، اهل كوفه وثقه است ولی از ضعفا روایت می‌كند و احادیث مرسله زیادی دارد. از این رو روایت برقی با توجه به تعارض آن با احادیثی كه در مذمت طلاق وارد شده، مورد اعتماد نیست.
بررسی مضمون احادیث
در این روایات امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ با واژه "مطلاق" زیاد طلاق دهنده توصیف شده است. در این باره توجه به چند نكته ضروری است:
الف. به یقین طلاق‌های زیاد لازمه ازدواج‌های زیاد است، مورخان دروغگو و جعل كننده، در این زمینه هم نسبت‌هایی به آن حضرت داده‌اند، برخی تعداد همسران آن حضرت را هفتاد و برخی نود و بعضی دیگر تا سیصد همسر برای امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ گفته‌اند.
در اینجا توجه به چند مطلب لازم است:
1. علامه عسگری می‌گوید تضاد فاحش در نقل‌های متفاوت، دلالت بر كذب آنها و سیاسی بودن این نقل‌ها دارد و می‌توان ادعا كرد كه این تهمت‌ها در راستای از بین بردن شخصیت آن امام بوده است.
2. ابن ابی الحدید در جایی می‌گوید: امام حسن ـ علیه السّلام ـ زیاد ازدواج می‌كرد و در جای دیگر می‌گوید: وقتی همسران آن حضرت را شمردند به هفتاد تن رسید؛
ولی در هنگام بیان اسامی همسران امام حسن ، فقط نام یازده نفر را میبرد. جالب این است كه حتی در معرفی برخی از این یازده تن نیز اطلاعات دقیقی از آنها نمی‌دهد و از این 11 نفر برخی را فقط نام قبیله زنان را میبرد.
اول: به راستی اگر همسران آن حضرت اینقدر زیاد بوده‌اند، چرا نامی از آنان در كتاب‌ها دیده نمی‌شود؟ علامه عسگری بررسی كرده است كه اسناد همه این روایات مخدوش است كه در این مختصر نمی‌گنجد.
دوم: كسی كه در زندگی ازدواجها و طلاق‌های زیادی داشته، باید دارای فرزندان زیادی باشد، درحالی كه آمار كل فرزندان آن حضرت حداكثر بیست و دو پسر و دختر ذكر شده است.
نكته جالب‌تر این است كه در كل كتاب‌های تاریخی مجموع دامادها و عروس‌های امام حسن، 6 نفر نقل شده است. نام و نشانی دقیق عروس‌ها وجود ندارد اما سه نفر به عنوان داماد آن حضرت نام برده شده‌اند كه عبارتند از:
1. زین العابدین شوهر أمّ عبدالله؛ 2. عبدالله بن زبیر شوهر أمّ الحسن؛ 3. عمرو بن منذر شوهر أمّ سلمه.( ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، متوفاق 656 هـ، دار احیاء التراث العربی بیروت، چ دوم، 1387 هـ .ق، ج 16، ص 22.)
در مجموع در حالات آن حضرت می‌خوانیم: امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ هر روز بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب در محراب عبادت می‌نشست و از طلوع آفتاب تا ظهر جواب‌گوی گرفتاری‌ها و پرسش‌های مردم در مسجد بود.
آیا برای كسی كه با خدای خود آن گونه ارتباط دارد و رسیدگی به امور مردمی را سرلوحه‌ی اعمال خود قرار می‌دهد ممكن است به نحوی كه در بعضی از نقل‌های تاریخی آمده به زندگی شهوانی مشغول باشد؟ روشن است كه این نسبت‌ها چیزی بهتان و كذب محض نیست كه در راستای تخریب شخصیت آن حضرت جعل شده است.
بنابراین این سه حدیثی كه از كتب شیعه درباره ازدواجها و طلاق‌های امام حسن بیان شده كاملاً تهمتی به ساحت بزرگ آن امام بوده است.
تنها نقل درست آن است اختلاف عقیده و كشمكش‌های عقیدتی سبب شد كه آن حضرت یكی از همسران خود كه از طایفه بنی‌شیبان بود طلاق دهد؛ امام حسن ـ علیه السّلام ـ درباره این طلاق می‌فرماید: " آن زن از خوارج بود و خوش نداشتم كه قطعه آتشی از آتش‌های جهنم را دركنار خود ببینم."
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید