ژست جدید خانم ها برای تولد فرزند!

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: بارداری و زایمان دارای فرایندی طبیعی و فیزیولوژیک است که آشنایی با تغییرات دوران بارداری و آگاهی از نحوه صحیح زایمان برای تمام زنان لازم و ضروری است. در واقع، زایمان شایع‌ترین اورژانس مامایی است و زایمان به روش طبیعی بهترین روش و بدون عارضه است اما متاسفانه بسیاری از زنان به علت نداشتن آگاهی و ترس از انجام زایمان طبیعی از مزایا و فواید این روش محروم می‌شوند و روش سزارین را انتخاب می‌کنند، بدون آن که از عوارض ناشناخته و عواقب بعدی آن آگاهی داشته باشند.

* سزارین؛ ایران و جهان

بر اساس آمارهای موجود میزان سزارین در دنیا 10تا 15 درصد و در ایران 45 درصد یعنی سه برابر آمار جهانی است. این در حالی است که سزارین یک عمل جراحی برای زایمان است و به علت پیچیدگی و عواقب این عمل، تجویز آن به مادر باردار تحت شرایط خاص و به ویژه زمانی که زایمان طبیعی برای وی و جنین خطر مرگ به همراه دارد، توصیه شده و در واقع به عنوان آخرین روش برای زایمان انتخاب می‌شود.

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) فقط 5 تا 15 درصد زایمان‌ها منجر به سزارین می‌شود در حالی که براساس تحقیقات موجود، 40 درصد زایمان‌ها در ایران به روش سزارین انجام می‌شود.

این سازمان در گزارش جدید خود اعلام کرده است که نیمی از زایمان‌ها در چین بر اساس سزارین صورت می‌گیرد و این کشور دارای بالاترین نرخ سزارین در دنیاست. همچنین تنها قاره‌‌ای که میزان سزارین در آن کم است، قاره آفریقا با 9 درصد است.

میانگین این آمار در غرب، هم اکنون چیزی نزدیک به 20 درصد است، حال آنکه در ایران این رقم به 40 درصد رسیده و 75 درصد سزارین‌هایی که در ایران انجام شده، غیرضروری و به‌صورت انتخابی بوده است.

* طمع‌ورزی پزشکان

مسائل فرهنگی، جامعه پزشکی و ترس از زایمان، دلایل اصلی افزایش آمار سزارین در ایران عنوان شده است. دکتر مهران حق‌پرست مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز دلایل متعددی برای افزایش آمار سزارین عنوان کرده که از جمله آنها بحث فرهنگی است که موجب شده این شیوه زایمان بنا به دلایلی در بعضی خانواده‌ها نهادینه شود.

وی می‌افزاید: متاسفانه امروز انجام عمل سزارین به صورت یک عمل لوکس در خانواده‌ها مطرح شده و دومین دلیل، ترسی است که مادران باردار به دلیل درد از زایمان دارند.

حق‌پرست ادامه می‌دهد: یکی دیگر از دلایل، مشکلاتی است که در جامعه پزشکی وجود دارد. بسیاری از زایمان‌های سزارین که در ایران انجام می‌شود بدون دلیل فنی، علمی و پزشکی است در واقع با اصرار از طرف خانواده به پزشک تحمیل می‌شود.

مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز در عین تمایل و اصرار برخی پزشکان به دلیل مسائل مادی برای انجام عمل سزارین را تایید می‌کند و می‌گوید: البته پزشکان هم برای خودشان دلایلی می‌آورند که این دلایل به مسائل قانونی برمی‌گردد، ممکن است فرد را ترغیب به زایمان طبیعی کنند به این صورت که نوزاد و مادر دچار عوارضی بشوند و پزشک دچار مشکلاتی شود.

به گفته حق پرست، بررسی‌ها نشان می‌دهد که اختلاف سطح تعرفه انجام زایمان طبیعی با سزارین نیز در این زمینه بی‌تاثیر نبوده است.

وی با هشدار نسبت به افزایش آمار سزارین، از تلاش‌های وزارت بهداشت برای کنترل این پدیده سخن می‌گوید: وزارت بهداشت برای اینکه آمار سزارین کشور را کاهش دهد از تمام مکانیسم‌های موجود استفاده کرده مخصوصا در زمینه مسائل فرهنگی و اطلاع رسانی از عوارض سزارین و معایب آن از طریق رسانه‌ها.

مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز با بیان اینکه برای کاهش ترس از زایمان سعی شده است که با تبلیغ و انتشار زایمان فیزیولوژیک و بدون درد و غیره در مراکز درمانی تمایل زنان باردار به سزارین را به حداقل برسانیم، خاطرنشان می‌کند: در زمینه اصلاح تعرفه‌ها نیز تلاش‌هایی برای جبران دستمزد زایمان طبیعی پزشکان شد تا پزشکان زنان و زایمان و ماماهای کشور ترغیب به زایمان طبیعی شوند.

حق‌پرست نقش ماماها را در زایمان طبیعی یادآور شده، می‌افزاید: با توجه به اینکه ماماهای خوب و زحمتکش نقش اساسی در انجام زایمان طبیعی دارند، سعی شد که جایگاه این عزیزان مستحکم تر شود و قوانین و مقرراتی وضع شود که از نظر قانونی و مالی راحت‌تر بتوانند در زمینه زایمان طبیعی فعالیت کنند.

به گزارش فارس،مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بدون بیان آماری از عمل‌های سزارین و زایما‌ن‌های طبیعی انجام شده در خوزستان در سال‌جاری، نوید می‌دهد: آمارها نشان می‌دهد که میزان ترغیب و تمایل زایمان طبیعی اندکی در حال رشد و افزایش است و وزارت بهداشت هم در همین راستا در حال حرکت است و خوشبختانه توانستیم از رشد سرسام آور سزارین در استان جلوگیری کرده و آن را کاهش دهیم.

* زایمان؛ اورژانس واقعی

زایمان یک امر طبیعی است اما با این وجود در تمام خانم‌های باردار، روند زایمان یکسان نیست، چرا که عوامل متعددی از جمله ذاتی و اکتسابی مانند برخی از بیماری‌ها می‌تواند سیر حاملگی را تغییر داده و باعث شوند زایمان به صورت غیر طبیعی انجام شود. خوشبختانه با مراقبت‌های دوران بارداری می‌توان بسیاری از موارد خطرناک برای مادر و جنین را تشخیص داد و به موقع برای حفظ سلامت مادر و جنین اقدام کرد.

مژگان قاسمی مدیر گروه بهداشت خانواده معاونت بهداشتی استان خوزستان عوارضی مانند خونریزی از محل سزارین، عفونت و عوارض بیهوشی، طولانی شدن دوران بستری در بیمارستان، طولانی شدن دوران نقاهت در مقایسه با زایمان طبیعی، عدم امکان تماس مادر و نوزاد در ساعت اول پس از تولد و به تعویق افتادن شیردهی، مشکلات ناشی از عدم ارتباط عاطفی مادر و نوزاد به دلیل تاخیر اولیه در ایجاد روابط مادر و نوزاد، خطر پارگی رحم به علت باز شدن محل بخیه‌ها در حاملگی بعدی و افزایش احتمال مرگ نوزاد حاصل از سزارین را از جمله پیامدهای احتمالی سزارین عنوان می‌کند.

وی تاکید می‌کند: انجام زایمان سزارین در مواردی که جان مادر یا جنین در خطر باشد و امکان انجام زایمان طبیعی وجود نداشته باشد، مواردی مانند تنگی لگن، دیسترس جنینی، جفت سر راهی و بعضی بیماری‌های مادر لازم است.

این مقام مسئول در معاونت بهداشتی خوزستان، ترس از درد را عامل اصلی را تمایل زنان باردار و انتخاب سزارین توسط آنان دانسته و در ادامه روش‌هایی را که برای کاهش درد در زایمان طبیعی به کار می‌رود نام می‌برد و می‌گوید: روش‌هایی وجود دارد که بدون استفاده از دارو و با استفاده از مهارت زن شرایطی فراهم می‌شود که بتواند زایمان خود را آگاهانه هدایت کند در این حالت، زن باردار قادر است که احساس درد را به حداقل برساند.

قاسمی این روش‌ها را شامل تمرین‌های کششی، تن آرامی، مهارت‌های تنفسی، قرار گرفتن در وضعیت‌های مختلف در زمان درد، تمرکز، تجسم خلاق و انحراف فکر، آوا یا موسیقی، هیپنوتیزم، آب درمانی و استفاده از وان زایمان، لمس و ماساژ، طب سوزنی، طب فشاری نام می‌برد.

وی تصریح می‌کند: همچنین روش‌هایی استفاده می‌شود که با تزریق نوعی داروی بی‌حسی، مانع انتقال حس درد به مغز می‌شود این روش‌ها شامل بی‌حسی نخاعی یا لیپدورال، استنشاق داروی بی‌دردی و تزریق داروی بی دردی است.

به گفته مدیر گروه بهداشت خانواده معاونت بهداشتی خوزستان، مادران باردار می‌توانند با شرکت در کلاس‌های آمادگی برای زایمان و اجرای آموزش‌های ارائه شده در آن کلاس‌ها، انجام مراقبت‌های دقیق و مستمر دوران بارداری خود را برای زایمان طبیعی آماده کنند.

قاسمی در عین حال به مادرانی که تاریخ زایمانشان نزدیک است، توصیه می‌کند: در مورد کارهایی که باید قبل و بعد از زایمان انجام شود از پیش فکر کنند و برای آن مانند هر موقعیت دیگری در زندگی برنامه‌ریزی نمایند شود چرا که ناآگاهی سبب افزایش دستپاچگی و شتابزدگی، نگرانی و تشویش می‌شود. قبل از نزدیک شدن زمان زایمان با مشورت پزشک یا ماما محل زایمان را تعیین شود و به فاصله محل زایمان تا منزل و تامین وسیله نقلیه مورد نیاز توجه نمایند. همچنین مراقبت‌های مستمر و منظم بهداشتی در مرکز بهداشتی درمانی را جدی بگیرند.

* کنترل ترس

بعضی از مادران از زایمان می‌ترسند و حاضرند زیر عمل سزارین بروند اما زایمان طبیعی نکنند یعنی چند ساعت بی‌هوش باشند و وقتی به هوش آمدند، ببینند نوزادشان در کنارشان خوابیده است اگر از خیلی مادران باردار بپرسیم چرا اینقدر از زایمان طبیعی می‌ترسید، جواب‌های مختلفی خواهیم شنید، یکی دیگر از دلایل ترس مادران باردار به علت فشارهایی است که باید برای زاییدن تحمل کنند که این ترس، عوارضی برای مادر و جنین به همراه دارد.

فرزاد الهیاری روانشناس بالینی در این باره می‌گوید: زایمان طبیعی به علت اینکه فشار بدنی به فرد وارد می‌کند، او را دچار اضطراب و ترس می‌کند که می‌تواند عوارض روحی و روانی را برای زن باردار به وجود آورد. علی‌رغم عدم ارتباط مستقیم دستگاه عصبی جنین و مادر، حالت‌های هیجانی مادر از قبیل خشم، ترس و اضطراب می‌تواند روی عکس‌العمل و رشد جنین تاثیر بگذارد زیرا در این حالت‌های هیجانی، بعضی از مواد شیمیایی ترشح می‌شود که می‌تواند از طریق جفت به جنین منتقل شود.

وی در ادامه تصریح می‌کند: این قبیل نوزادان که از مادران غمگین و مضطرب، هیجان زده و مضطرب متولد می‌شوند، احتمالا نارس، بی قرار، دارای وزن کم هستند و مشکلاتی از قبیل بی‌نظمی در غذا خوردن، اختلالات دستگاه گوارش، بی‌خوابی، تحریک‌پذیری و بیش فعالی شیرخوار را به وجود می‌آورد.

الهیاری توضیح می‌دهد: احساس‌هایی مثل ترس، استرس، خشم می‌تواند سلامت جسمانی و روانی زن باردار را به مخاطره بیندازد و هم می‌تواند تاثیراتی روی جنین داشته باشد، از این رو توصیه می‌شود شیوه‌های کنترل استرس و آرام‌سازی از طریق هدایت تصویرپردازی ذهنی یا تجسم و تنش زدایی از طریق حمام آب گرم و سونا و ماساژ را بیاموزد و عملی به کار بگیرد تا زایمانی دلپذیر داشته باشد.

* ورزش

ورزش یک اصل مهم در سلامت زنان است، که معمولا مورد غفلت قرار می‌گیرد. گر چه نگرانی‌هایی در مورد انجام برخی از انواع تمرینات ورزشی در طی دوران بارداری وجود دارد، اما به طور کلی ایجاد محدودیت در انجام تمرینات ورزشی ضرورتی ندارد، انجام تمرینات ورزشی مناسب در دوران بارداری باعث می‌شود که بارداری و زایمان برای زن به صورت یک تجربه خوب درآمده و ترس از زایمان را کاهش دهد.

لیلا ریسمانکار، کارشناس مامایی درباره نقش ورزش در زایمان خوب مادران را این گونه توضیح می‌دهد: انجام صحیح تمرینات منظم بدنی طی بارداری باعث ترشح هورمون آندروفین در خون مادر می‌شود، این هورمون احساس آرامش بیشتر را در مادر و جنین ایجاد می‌کند. همچنین سبب بهبود خواب، بالا رفتن حس اعتماد به نفس، کاهش شدت درد کمر و وریدهای واریسی، جلوگیری از افزایش بیش از حد وزن و حفظ سطح آمادگی بدنی مادر می‌شود.

به گفته وی، حرکات نرمشی سبک، شنا، دوچرخه سواری و پیاده‌روی به مدت نیم ساعت در روز و 10 دقیقه ورزش صبحگاهی برای خانم‌های باردار مناسب است.

ریسمانکار ادامه می‌دهد: کارهای منزل تا حدودی می‌تواند به عنوان ورزش محسوب شود ولی نباید در هنگام انجام کارهای روزانه منزل، زیاد سر پا ایستاد، چون باعث ورم پاها می‌شود.

وی موارد منع نسبی ورزشی در بارداری را در مادران دارای فشار خون مزمن، چاقی و لاغری مفرط، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت نوع اول، کم خونی،‌ بیماری‌های ریوی، حاملگی دو قلویی، اشکال در عملکرد غده تیروئید و مبتلایان به بیماری صرع می‌داند.

ریسمانکار تصریح می‌کند: خانم‌هایی که از قبل فعالیت ورزشی نداشته‌اند با انجام حرکات کششی و تقویتی مناسب می‌توانند یک بارداری بی‌عارضه و یک زایمان مناسب را که موجب سلامت نوزاد و مادر می شوند، داشته باشند.

افزایش سزارین‌های غیر ضروری یک معضل بهداشتی است که زندگی بسیاری از زنان را در ایران تحت تاثیر قرار داده است. شواهد قابل ملاحظه‌ای مبنی بر نقش اولیه ترس از زایمان طبیعی در تقاضای سزارین و همچنین تاثیر ترس بر وقوع تجارب منفی زایمان و سزارین اورژانسی وجود دارد، به نظر می‌رسد آموزش ورزش در دوران بارداری راه مناسبی برای ایجاد خودباوری در مورد توانایی انجام زایمان طبیعی و کاهش ترس از زایمان و متعاقب آن، افزایش زایمان‌های طبیعی است.

از نظر پیشرفته بودن هم باید تذکر داد که با این که سزارین یک عمل پیشرفته است ولی یک عمل جراحی بزرگی است که در صورتی که برای بیمار واجب نباشد اصلاً عاقلانه نیست. امروزه در آمریکا هیچ پزشکی نمی‌تواند بدون یک علت پزشکی قابل قبولی اقدام به سزارین بیمار کند و چیزی به عنوان سزارین اختیاری که ما در ایران داریم، وجود ندارد. یعنی اگر چنین کاری را انجام دهند از نظر قوانین پزشکی توبیخ می‌شوند.