نخستین انیمیشن تاریخ سینمای ایران شکست تجاری خورد؟

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: نوروز 92 با حواشی فراوانی در اکران همراه بود؛ حواشی که «تابناک» همزمان با نقد تک تک فیلم های نوروزی به آنها خواهد پرداخت و در گام نخست شاید ضروری باشد سراغ نخستین انیمیشن بلند سینمای ایران رفت که از کیفیت بالایی برخوردار بود و به واسطه نوع پردازش و نگاه کمیکی که در طول داستان پررنگ بود، کیفیت داستان پردازی اش چندان مورد توجه واقع نشد.

 ماراتن اکران نوروزی به عنوان مهم ترین فصل درآمدزایی سالن های سینما در سومین هفته اش با فروش های میلیاردی سه فیلم و فروش های کمتر فیلم های دیگر همراه شد و البته این اتفاق به سادگی نیز رخ نداده است. تقریباً تمامی نهادهای متولی سالن های سینمای تهران و شهرستان ها مشتمل بر شهرداری، معاونت سینمایی ارشاد و حوزه هنری، فیلم های متعلق به خود را در صدر توجه قرار دادند و در واقع رقابت شدید اکران میان مدیران در جریان بود.

«تهران 1500» ساخته ارزشمند بهرام عظیمی نیز که مدت های طولانی در صف اکران قرار داشت و پس از دو سال موفق به دریافت مجوز اکران نوروزی شده بود، در چنین شرایطی مقابل دیدگان خریداران بلیت های سینما در ایام نوروز قرار گرفت. بهرام عظیمی از زمان رونمایی از این فیلم در جشنواره سی ام و عدم قرار گرفتن در بخش مسابقه تاکنون تمام توانش را برای چنین روزهایی سرنوشت سازی به کار گرفته بود؛ روزهایی که شاید برای صنعت انیمیشین ایران هم سرنوشت ساز بود.
این انیمیشن بلند سینمایی به دلیل حجم بالای هزینه های ساخت هر دقیقه انیمیشن در مرحله تولید بیش از دو میلیارد تومان هزینه در بر داشت و از این حیث بازگرداندن این هزینه نیازمند فروشی بیش از دو و نیم میلیارد خواهد بود که به نظر می رسد با ورود این فیلم به باشگاه میلیاردی ها، رسیدنش به یک و نیم دو میلیاردتومان دور از دسترس نباشد اما با این حال این سطح فروش نیز پاسخگوی هزینه ها نخواهد بود، چرا که با کسر سهم سالن ها از رقم فروش، در نهایت هزینه و درآمد برای چنین اثری سر به سر خواهد شد اما با این حال نمی توان عنوان کرد که این حرکت بزرگ شکست تجاری خورده، چرا که چنین فروش عظیمی برای یک انیمیشین یک اتفاق بزرگ محسوب می شود.

این در حالی است که این انیمیشن با بهره گیری از کاراکتر و صداپیشگی مهران مدیری، هديه تهرانی، بهرام رادان، گوهر خيرانديش، مهتاب نصيرپور، حبيب رضايی، حسام نواب صفوی و مرحوم محسن رسول‌اف از جذابیت در شخصت پردازی نیز برخوردار بود و به واقع مشخص نیست در صورتی که انیمیشی بدون دو سال تبلیغات مکرر کارگردان و عواملش و در زمانی به جز نوروز اکران شود، چه اتفاقی برایش رخ خواهد داد. البته این نکته را نیز نباید نادیده گرفت که قطعاً حداقل بیست درصد هزینه این مجموعه مربوط به دستمزد همین بازیگران است و با خلق شخصیت های غیرحقیقی نظیر سیاساکتی که عظیمی سبقه اش را دارد، می توان انیمیشن هایی با همین کیفیت و هزینه کمتر خلق کرد.

بهرام عظیمی که در ابتدا با خلق همین کاراکترهای راهنمایی و رانندگی شناخته می شد، با انتصاب به‌ عنوان مدیر خانه انیمیشن در سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران طرح ساخت یک فیلم سینمایی و یک مجموعه تلویزیونی انیمشین را در دستور کار قرار داد. در طرح سریال قرار بود که مجموعه صندلی داغ با کیفیتی بالا به عنوان انیمیشین ساخته شود اما کثرت چهره های سیاسی، فرهنگی و ورزشی و اعتراضاتی که ممکن بود از جانب برخی از ایشان صورت پذیرد، منجر عدم به نتیجه رسیدن آن مجموعه و در نهایت در دستورکار قرارگیری ساخت «تهران 1500» شد که قرار بود نگاهی به مناسبات و چهره پایتخت در حدود 107 سال دیگر داشته باشد.

بی گمان آنچه بهرام عظیمی با بهره گیری از بیش از 250 تن از عوامل توانمند به عنوان نخستین انیمیشن ایرانی ارائه کرد، یک گام بزرگ در انیمیشن ایران محسوب می شود و به لحاظ کیفی تنه به تنه برخی از انیمیشن های روز جهان می زند و از این منظر حفظ و تقویت چنین جریانی ولو آنکه سودآور نباشد، یک اتفاق مهم تلقی می شود و می توان گفت «تهران 1500» به عنوان حرفه ای ترین پروژه انیمیشن ایران اتفاق مهم در این صنعت محسوب می شود که اگر چهره ای با پشتکار همچون عظیمی نبود، هیچ گاه به نتیجه نمی رسید اما این تمام ماجرا نیست.

فیلم با وجود برخورداری از این کیفیت، از قصه منسجمی برخوردار نیست و ظاهراً عمده فکر نویسندگان بر طراحی فضای داستان بوده که من باب مثال خودروها به چه شکل باشند، گشت ارشاد در سال 1500 به چه شکل در می آید و یا ربات های خانم با چه کیفیتی در آن سال در زندگی ایرانیان نقش آفرین خواهند بود و این جزئیات کوچک و مهم نتوانسته با چینشی بهتر در بستر داستانی پرکشش، مخاطب را تا انتها درگیر نماید و در واقع با گذشت یک سوم از زمان فیلم، مخاطب در می یابد داستان آنچنان قوی پیش رویش نیست و در دقایق بعدی تنها با دیدن اتفاقاتی که با گذشت بیش از یک سده در تهران رخ داده، سرگرم باقی می ماند.

فیلمنامه اصلی که استوری‌بورد و شامل 2هزار تصویر بوده توسط مانی وطن دوست طراحی می‌شود اما تمام طراحی‌های این كار از سوزن تا آسمان‌خراش توسط حمید بهرامی کاریکارتوریست و طراح صورت پذیرفته و پیمان معادی نیز در زمینه فیلمنامه مشاور داده بود و در واقع جای یک فیلمنامه نویس حرفه ای در کنار دیگر عوامل این اثر خالی است و فیلم نیز از همین موقعیت ضربه خورده است.

به گزارش تابناک،در واقع نقطه ضعف اساسی این فیلم داستان پردازی اش است و ای کاش در بستر داستانی منسجم تر که داستان های فرعی جدی تر نیز داشت تا مخاطب بزرگسال که این اثر بیشتر برایش مناسب است، ارتباط عمیق تر و وسیع تری با این فیلم برقرار می کرد، هرچند اگر داستان و نقاط ضعیف این اثر پوشانده می شد دیگر این انیمیشن در سطح ایران نبود و جنبه بین المللی نیز می یافت؛ اتفاقی که انتظار می رود در آثار بعدی اش شاهد باشیم و با استمرار سرمایه گذاری برای ساخت انیمیشن های با کیفیت تر، سهم ایران به مرور در فضای پویانمایی نه به لحاظ کمی که به لحاظ کیفی افزایشی منطقی داشته باشد.