خاطرات هاشمی از حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران و نامه منتظری

11 تیرماه 1367

ساعت هشت صبح در دفترم، جلسه ای با حضوراعضای ستاد کل [نیروهای مسلح ] تشکیل شد. نخست وزیر، دکتر روحانی، [سید حسن ] فیروز آبادی، [بهزاد ] نبوی، [غلامرضا ] آقازاده، [محمد] باقریان، [بیژن نامدار] زنگنه، [علی ] شمخانی، [علیرضا ] افشار، [مسعود روغنی] زنجانی، [سید محمد ] خاتمی، [محمد] فروزنده و [غلامعلی] رشید حضور داشتند .
بیشتر وقت را درباره ترکیب و وظایف و امور شکلی و ارتباط ستاد کل با ستادهای دیگر گذراندیم و سپس وارد بحث پدافند از نقاط حساس شدیم. کلیاتی درباره آینده جنگ گفتم. جلسه تا ظهر طول کشید1.
ظهر آقای [سید محمد ] خاتمی [وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ]، جداگانه مطالبی درباره تبلیغات و استفاده از اهرم‌های سیاسی برای پایان مطلوب جنگ داشت. با دکتر روحانی هم جداگانه درباره مسئولیت‌های حوزه فرماندهی مذاکره کردیم.

آقای جواد لاریجانی [معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه ] برای مشورت در مذاکره با غربی ها و شرقی‌ها در سفری که در پیش دارد، آمد؛ تذکراتی درباره استفاده از اهرم‌های سیاسی جهانی در سرنوشت جنگ دادم.

12 تیرماه 1367

آقای [سرتیپ منصور] ستاری [فرمانده نیروی هوایی ارتش] اطلاع داد که یک هواپیمای ایرباس ایرانی بر فراز تنگه هرمز دچار سانحه شده و فرود اضطراری در دریا داشته و از سرنوشت آن بی اطلاعیم. بلافاصله آقای شمخانی اطلاع داد که نیروی دریایی سپاه می گوید با ناوها و هلی کوپترهای آمریکایی درگیر شده ، یک قایق ما و یک هلی کوپتر آمریکایی غرق شده اند و ناو آمریکایی، هواپیمای مسافربری را که همان موقع به آنجا رسیده، با موشک ساقط کرده است. گزارش های بعدی همین گزارش سپاه را تأیید کرد. جنایت عجیبی است. 290 مسافر و خدمه شهید شده‌اند. گفتم سریعاً اعلان کنند که آمریکایی ها در اعلان جلو نیفتند1.

١ - هواپیمای ایرباس – 300 متعلق به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) با 290 سرنشین شامل 274 مسافر و 16 خدمه پرواز، قرار بود ساعت 10 صبح از بندر عباس به مقصد دوبی پرواز کند که این پرواز با 15 دقیقه تأخیر یعنی در ساعت 15/10 دقیقه صورت گرفت. هواپیمای مسافربری ایران در حالی که ارتفاع 7 هزار پایی را پشت سر گذاشته بود و به سمت 12 هزار پا می رفت، در این حال ناو وینسنس آمریکا دو فروند موشک سطح به هوا شلیک کرد که هواپیما در همان لحظه اول اصابت دو نیم شد و سقوط کرد . هواپیما پس از سقوط در دریا به زیر آب رفت و بخشی از هواپیما که علیرغم انفجار از بین نرفته بود، دچار صدمه کامل شد . سرنشینان هواپیما پس از انفجار به شهادت رسیدند. بررسی پیکر شهدا که تکه تکه شده و لباس برتن نداشتند، نشان داد، در اثر موج انفجار و فشار هوا هنگام سقوط همه له شده اند و آثار سوختگی بر روی تعدادی از آنها مشخص بود. در میان شهدا اجساد کودکان، زنان و افراد سالمند نیز دیده می‌شد.

13 تیرماه 1367

در راه مجلس از محل ستاد کل و دفتر فرماندهی ، ستاد مشترک و مقر عقیدتی سیاسی ارتش بازدید کردم. ساعت هشت و نیم به مجلس رسیدم . در گزارش ها مسئله سقوط هواپیمای ایرباس ایران، همه اخبار را تحت الشعاع گرفته و موج وسیع انتقاد و محکومیت علیه آمریکا بلند شده و سران آمریکا به تناقض افتاده‌اند و در انفعال ، موضع دفاعی گرفته اند 1.

آقای شمخانی اطلاع داد دشمن در هزار قلّه و دوپازا حمله کرده ولی موفقیت ندارد ، اما درگیری ادامه دارد. این درگیری تا شب ادامه داشت و بعضی جاها نفوذ کرده بود و عقب رانده شده است . سرتیپ جمالی [جانشین فرمانده نیروی زمینی ارتش] هم اطلاع داد که دشمن با ارتش هم در دهانه شیلر درگیر است. او از دادن درجه و ترفیع از من تشکر کرد. عصر در جلسه ستاد کل شرکت کردم. درباره کیفیت تبلیغات در مورد جنایت اخیر آمریکا مذاکره شد. سپس درباره عملیات آینده صحبت کردیم . قرار شد محدود و کم تبلیغات انجام شود؛ به عنوان اصلاح خط و انهدام دشمن. شب به خانه رسیدم . به اخبار گوش دادم. محسن هم آمد و خبر یک آزمایش موفق موشکی را داد.
امروز نامه آیت الله منتظری به امام و جواب امام منتشر شد . امام در جواب ، دستور حمایت از من در جنگ به ایشان داده اند2.

1- رسانه های بین المللی که از هر موضوعی برای ایجاد اختلاف در ایران استفاده می کردند، جنایت آمریکا در حمله به هواپیمای ایرباس ایران را مورد تحلیل قرار دادند . روزنامه نیویورک تایمز برای ایجاد اختلاف میان مسئولان کشور ادعا کرد: سرنگونی این هواپیما موجب بروز خشم و غضب و در عین حال اختلاف و دودستگی در ایران شده است . گروه تحت رهبری هاشمی رفسنجانی خواستار آن است که زمینه برای محکوم ساختن آمریکا در سطح بین المللی فراهم شود، اما گروهی که حسینعلی منتظری آنان را رهبری می‌کند، حمله به منافع آمریکا را توصیه کرده است . رفسنجانی علیه پاسخی عجولانه به اقدام آمریکا هشدار داد . او گفت ما باید بگذاریم همه در جهان از این جنایت باخبر شوند، درباره آن بحث و تبادل نظر کنند و مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد. رئیس مجلس افزود: «آمریکایی‌ها برای آنکه بتوانند فشار تبلیغاتی را از دوش آمریکا به نقطه دیگر منتقل کنند، ممکن است در گوشه ای از جهان در انتظار اقدامی ناشیانه باشند.» رفسنجانی گفت که ایران حق انتقام گرفتن را برای خود محفوظ می دارد، اما افزود: «تعیین زمان انتقام با ما است نه با آمریکا». روزنامه واشنگتن پست نیز نوشت : رفسنجانی اولین مسئول ایرانی است که گفت: «سقوط هواپیمای ایرانی، ممکن است عمدی نباشد.» با همه این احوال رفسنجانی در سخنان خود گفت: «حتی اگر این سانحه حادثه‌ای بیش نبوده باشد، باز آمریکا برای این کشتار باید مورد سرزنش قرار گیرد.»

2- آیت الله منتظری در نامه خود به حضرت امام (ره) خواستار حمله به منافع آمریکا شدند . در بخشی از این نامه آمده است: «این جنایت دلخراش بار دیگر چهره ضد انسانی و منافقانه دولت آمریکا را برای جهانیان روشن نمود .... امید وافر دارم که اگر مقام معظم رهبری مصلحت دیدند و دستور اقدام دادند، توده‌های میلیونی مسلمانان جهان، امکانات مادی و معنوی فوق العاده خود را برای جنگ و مبارزه با دشمن اصلی اسلام و قرآن و ملت‌های مظلوم در اختیار قرار خواهند داد.»  امام خمینی (ره) در پاسخ به پیام آیت الله منتظری فرمود: «پیام جنابعالی تسکینی بود به آلام تمامی کسانی که از شیطان بزرگ، آمریکای حیله‌گر ضربه خورده‌اند.» حضرت امام(ره) در بخش دیگری از نامه خود خاطرنشان کردند: « جنابعالی که یکی از ذخایر این انقلاب می‌باشید، با پشتیبانی از آقای هاشمی، وقت خود را مصروف در ساختن دنیایی از کرامت و بزرگواری نمائید.»