حدود یک ماه مانده به سالگرد زمین لرزه تلخ آذربایجان؛مردم این مناطق در چه وضعیتی‌اند؟

به هر روستا که رسیدیم نمایی از خانه‌های جدید بازسازی شده را می‌دیدیم. خانه‌هایی که اینک چهره‌ی فرسوده‌ی روستاها را دگرگون کرده‌اند و چهره‌ای زیبا به روستاها داده‌اند. خانه‌هایی یک شکل که روستا را بیشتر به یک شهرک شبیه کرده است.

اظهارنظرهای اهالی روستا درباره‌ی خدمات دولت متفاوت بود؛ اما چیزی که در صحبت‌های آن‌ها مشترک بود، گله‌مندی از ناقص بودن خانه‌ها بود. نکته‌ی مشترک دیگر بیشتر صحبت‌ها ابراز رضایت از وضعیت برق بود.

اولین فردی که در این روستا دیدیم، خانم امیدی بود که در خانه‌ی جدید خود زندگی می‌کرد. وی درباره شرایط خود چنین گفت: پس از زلزله، دولت خیلی به ما کمک کرد و اگر دولت نبود، ما نمی توانستیم زنده بمانیم. این خانه را دولت برای ما ساخته است؛ اما هزینه‌های دیگر آن را خودمان تأمین کرده‌ایم.

زن میانسال دیگری در روستای سرخه گاو زندگی می‌کرد و از نبود فضا برای نگهداری دام‌های خود گله داشت.

وی درباره خانه ساخته شده خود چنین می‌گفت: چند روز پیش بود که دو مار از خانه ما بیرون آمد و مجبور شدیم با هزینه خود در این خانه‌ها کاشی کاری کنیم تا دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم. دولت برای ساختن این منازل از ما سفته گرفته است و باید در سال یک میلیون به آن‌ها بازپرداخت کنیم.

* روستای چای کندی:

دومین روستایی که برای بازدید رفتیم، چای کندی بود که اهالی این روستا نیز مشغول کار کردن بودند.

یکی از اهالی روستا خداوردی دهقانی بود و چنین گفت: قبل از وقوع زلزله دامداری می‌کردیم و همه ما زندگی خوبی داشتیم. اما همه چیز با این زلزله به هم ریخت.

وی افزود: بنیاد مسکن برای ساخت طویله وام پنج میلیونی به ما می‌دهد که قسط اول آن را پرداخت کرده است؛ ولی قسط دوم آن را هنوز واریز نکرده‌اند. از همگی ما سفته گرفته‌اند و ما را به صورت زنجیره‌ای ضامن یکدیگر کرده‌اند.

* روستای زنق آباد:

سلمان اسماعیلی، ساکن روستای زنق آباد، مشغول کار کردن در اطراف خانه ی خود بود. خانه‌ای نیمه ساخته که به تنهایی برای تکمیل آن کار می‌کرد و عرق می‌ریخت. او که دختر سه ماهه خود را در جریان زلزله از دست داده بود از وضعیت موجود گله می‌کرد و می‌گفت: خانه من کامل درست نشده است و فعلاً در کانکس زندگی می‌کنم و اگر پول داشته باشم خانه خود را تکمیل می‌کنم. آن اهالی روستا که ساکن شهر بودند، هنگام زلزله به روستا برگشتند و از تسهیلات دولت استفاده کرده و برای خود خانه ساخته‌اند. من نیز چون درگیر کارهای درمانی همسرم بودم، نتوانستم پیگیر کارهای مربوط به خانه‌ام شوم و الان در خانه پدرم زندگی می‌کنم.

پیرزنی هم از اهالی این روستا، تا ما را دید، گفت: اکثر خانه‌ها در این روستا ساخته شده‌اند؛ اما در این خانه‌ها حمام و دستشویی وجود ندارد و برای استحمام به ورزقان می‌روم.

این زن کهنسال اما در ادامه خاطرنشان کرد: دولت در این مدت کمک زیادی به ما کرده است و از دید کلی، دولت به ما می‌رسد و از آن‌ها تشکر می‌کنیم. برای برق نیز تا به این لحظه از ما پول نگرفته‌اند؛ اما فکر می‌کنم از این پس خواهند گرفت.

* روستای زغن آباد:

مقصد بعدی ما روستای زغن آباد بود. اولین کلنگ بازسازی در مناطق زلزله زده، پس از هشت روز توسط وزیر راه و شهرسازی در روستای زغن آباد زده شد. این روستا جزو روستاهایی بود که زلزله تلفات و خسارات زیادی در این منطقه به جای گذاشته بود و 21 کشته در این روستا وجود داشت.

وارد این روستا که شدیم کارگرانی را دیدیم که مشغول اجرای طرح هادی بودند. طرح هادی که اجرای آن در روستاهای زلزله زده آغاز شده است، طرحی برای ترمیم و بازسازی راه‌های سطح روستاست که در این روستا در حال اجراست.

وارد مغازه‌ای شدیم تا گلویی تازه کنیم. کامپیوتر موجود در مغازه تعجب همه ما را برانگیخت! مغازه‌ای تنگ و تاریک با چند قلم کیک و بیسکویت و آب و نوشابه!

زن مغازه‌دار از کمک بنیاد مسکن تشکر می‌کرد و می گفت: در آن وضعی که بعد از زلزله به وجود آمده بود، بنیاد مسکن کمک بسیاری را به زلزله‌زدگان کرد و از همه آنها تشکر می‌کنم.

اما جلوتر که رفتیم مردی از اهالی ده جلوی ما را گرفت و با عصبانیت سفره دلش را برای ما باز کرد و گفت: برای بازسازی خانه هایمان، 21 میلیون سفته امضا کرده‌ایم؛ اما اصلاً از خانه‌هایمان رضایت نداریم. گچی که برای خانه ما کشیده بودند، ریخت و بازسازی آن را قبول نکردند و مجبور شدم با هزینه‌های خودم آن را تعمیر کنم.

وی افزود: سه روز است که مشکل آب داریم و در این سه روز نتوانسته‌ایم آب پیدا کنیم. وضعیت برق روستا نیز خوب است؛ اما قسمتی از روستا برق ندارد.

* روستای میرزاعلی کندی:

در ادامه ی مسیرمان به روستای میرزاعلی کندی رسیدیم. این روستا نسبت به دیگر روستاها از وضع بهتری برخوردار بود و اکثر خانه‌ها در این روستا به اهالی تحویل داده شده بود و جزو اولین ده‌هایی بود که ساخت آن تقریباً به اتمام رسیده بود.

* روستای هیبت بگلو:

در کنار روستای میرزاعلی کندی، روستای هیبت بگلو واقع شده بود که خیّرین شیرین عسل در ساخت خانه‌ها کمک کرده‌اند.

این روستا نیز از وضع خوبی برخوردار بود و خانه‌های تکمیل شده‌ای را می‌دیدیم که اهالی روستا از بنیاد مسکن و کمک‌های این اداره تشکر می‌کردند.

مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان‌شرقی از احداث و تکمیل 16 هزار و 500 واحد مسکونی در مناطق زلزله‌زده‌ی این استان از ابتدای آغاز روند بازسازی این مناطق تاکنون خبر داد.

«قربان محمدی» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی آذربایجان‌شرقی، گفت: در ابتدای آغاز روند بازسازی، تصمیم بر احداث 3400 واحد مسکونی گرفته شده بود اما با توجه به این‌که عمده‌ی منازل، کهنه و احتمال خطر وجود داشت برای جلوگیری از آسیب‌های بعدی همه را صد در صد تخریبی در نظر گرفتیم.

وی ادامه داد: برای عمران و آبادانی تصمیم بر ساخت 20 هزار واحد گرفته شد که خوشبختانه هیئت دولت هم آن را تصویب کرد.

مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان‌شرقی با بیان این‌که در ابتدا رسیدگی به منازلی با آسیب‌دیدگی بیش از 60 درصد آغاز شد، ادامه داد: آسیب حدود 3400 واحد بیش از 60 درصد بود که در دو ماهه‌ی نخست بازسازی بیش از 3000 واحد تکمیل شد.

محمدی با اشاره به مشکلات روند بازسازی در مناطق زلزله‌زده‌ی ارسباران یادآور شد: سال پیش 10 هزار و 500 واحد را گچ خاک کرده و تحویل دادیم و البته 10 هزار و 500 کانکس در اختیار مردم قرار دادیم تا اگر نتوانستند در ساختمان‌ها سکونت یابند از این کانکس‌ها استفاده کنند.

وی گفت: 21 هزار اسکان موقت و واحد مسکونی و 12 هزار واحد دامی موقت چه به صورت 18 متری و یا 24 متری در اختیار مردم قرار دادیم.

مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان‌شرقی با تاکید بر این‌که پس از تعطیلات عید نوروز تصمیم گرفته شد ستادهای بازسازی تا پایان تیر در منطقه باشند، افزود: 18 هزار و 806 نفر برای ساخت منزل مسکونی در بانک عقد قرارداد کردند و تقاضای موثر دادند.

محمدی ادامه داد: 18 هزار و 5 نفر فونداسیون کرده‌اند که نشان می‌دهد حدود 800 نفر تاکنون برای نوسازی منزل سکونت خود مراجعه نکرده‌اند که از طریق فرمانداری‌ها اخطار دادیم تا زمان معین مراجعه کنند.

وی با اشاره به 11 ستاد مستقر در مناطق زلزله‌زده‌ی آذربایجان گفت: سه ستاد در هریس، سه ستاد در اهر، 4 ستاد در ورزقان و یک ستاد در شهرستان تبریز مستقر هستند.

وی ادامه داد: در همه‌ی روستاهای زلزله‌زده کانکس به صورت رایگان تعلق گرفته است اما با توجه به این‌که در شهرها وضعیت متفاوت بود، شورای مدیریت بحران تصمیم گرفت به شهر ورزقان، هریس و اهر کانکس تعلق نگیرد.

محمدی یادآور شد: در شهر ورزقان به علت تخریب زیاد منازل مسکونی کانکس تعلق گرفت که البته مشروط به دریافت نکردن وام بلا عوض 2 میلیون تومانی بود.

مسئول ستاد معین بازسازی بنیاد مسکن آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا منطقه آذربایجان شرقی، در خصوص وضعیت مردم در روزهای ابتدایی زلزله ارسباران گفت: در بازسازی مناطق زلزله بالای 98 درصد، پیشرفت فیزیکی خوبی داشته‌ایم.

"رضا خواجه‌ای" ، افزود: حدود یک ساعت پس از وقوع زلزله، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در منطقه مستقر شد و عملیات کشف جسد و انتقال مجروحین به بیمارستان‌ها از همان ساعات اولیه وقوع زلزله آغاز شد.

وی افزود: بعد از گذشت 48 ساعت از حادثه، 150 اکیپ سه نفره به روستاهای خسارت دیده اعزام شدند و پس از کارشناسی دقیق، بلافاصله آواربرداری را شروع کردیم. با وجود عمق زیاد فاجعه، با همدلی که در بین ستادهای بحران کل کشور ایجاد شده بود و با کار کردن های شبانه روزی ماشین آلات که از سراسر ایران به منطقه اعزام شده بودند، توانستیم در مدت بسیار کمی عملیات آواربرداری را به پایان رسانیم.

وی در رابطه با نحوه آغاز عملیات ساخت و ساز افزود: 310 نفر ناظر ساخت و ساز را به روستاها اعزام کردیم و این افراد در مرحله اول وظیفه داشتند برای روستاییان تشکیل پرونده دهند و ما هم بر اساس این پرونده‌ها جذب اعتبار کردیم.

خواجه‌ای ادامه داد: بعد از تشکیل جلسه، تقسیم کار شد و هر استان وظیفه ساخت و ساز در چند روستا را بر عهده گرفت و در منطقه اختصاص یافته به ستاد استان آذربایجان شرقی، حدود 2556 واحد تخریب شده بود و باید بازسازی می‌شد.

وی در رابطه با وضعیت کنونی روستاهای تحت نظر استان آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: حدود 2500 واحد بازسازی شده است و اسکلت اصلی بیش از 99 درصد خانه‌ها درست شده است و تنها در چند روستایی که اخیرأ به مناطق تحت پوشش ستاد بحران آذربایجان شرقی اضافه شده‌اند، کمی از برنامه عقب افتاده‌ایم.

وی درباره اعتراض برخی از روستاییان مبنی بر مجهز نبودن منزل‌هایشان تأکید کرد: طبق تعهد، ستاد بحران وظیفه دارد منزل‌هایی به متراژ 60 متر بسازد که قابلیت سکونت در آن‌ها فراهم باشد و تزیینات داخلی و کارهای اضافی، بر عهده خود روستاییان است.

مسئول ستاد معین بازسازی بنیاد مسکن آذربایجان شرقی افزود: کاشی کاری و سفید کاری منازل بر عهده خود روستاییان است و اکثر افراد مسن که توانایی کاشی کاری و فراهم کردن دیگر امکانات را ندارند، تخت پوشش بهزیستی و کمیته امداد هستند و خود این سازمان‌ها باید مشکلات آنان را برطرف کنند. علاوه بر این، ما نیز در مورد افراد مسن حساسیت ویژه‌ای داریم و سعی می‌کنیم کارهایشان را بهتر و سریع‌تر انجام دهیم.

وی در خصوص نحوه بازپرداخت وام‌های تعلق گرفته به روستاییان افزود: بعد از سه سال، این وام‌ها اقساط بندی می‌شود و روستاییان موظف هستند در مدت 15 سال این مبلغ را به بنیاد مسکن برگردانند.

خواجه‌ای درباره ی عدم ساخت سرویس‌های بهداشتی داخل منازل گفت: بنا بر فرهنگ دیرینه خود روستاییان، بسیاری از آن‌ها علاقه‌مند هستند سرویس‌های بهداشتی در بیرون منزل ساخته شود و خود آن‌ها برای ساخت و ساز دستشویی اقدام می‌کنند.

مسئول ستاد معین بازسازی بنیاد مسکن افزود: بافت روستاها به طور کامل عوض شده است و وضعیت مسکن روستاییان بهبود یافته است و به همین دلیل، اینک شاهد مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها هستیم.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد؛ ساخت و ساز و اجرای طرح هادی در روزهای آتی به پایان برسد و مردم روستا به زندگی قبلی خود بازگردند.