برندگان و بازندگان افزایش نرخ ارز چه کسانی هستند؟

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: افزایش نرخ ارز و فشار مداوم و مضاعف بر مصرف کنندهبانک مرکزی رسما نرخ ارز مرجع سابق را از اقتصاد کشور حذف کرد و از این به بعد نرخ ارز مبادلاتی به عنوان نرخ ارز مرجع و رسمی جایگزین آن شد.

درحالی نرخ ارز در کشور‌ رسما افزایش یافته‌ که هنوز نرخ بازار آزاد در نوسان است و هرچند در محدوده مشخصی به نوسان خود ادامه می‌دهد، هنوز ثبات مشخصی پیدا نکرده است.

بنا بر این گزارش، در همین حال، بانک مرکزی‌ نرخ ارز سابقا مرجع را ‌حذف کرده و از این پس نرخ ارز مبادلاتی به عنوان جایگزین نرخ ارز مرجع 1226 از سوی این بانک پذیرفته شده‌ و رسمیت یافته است.

پیش از این‌ کارشناسان درباره افزایش رسمی نرخ ارز در کشور، دیدگاه‌های گوناگونی ارائه کرده بودند؛ برخی افزایش نرخ ارز را عامل افزایش تورم می‌دانند و برخی دیگر در اوضاع کنونی کشور، افزایش رسمی نرخ ارز را تلاشی برای ثبات در اقتصاد و افزایش صادرات و عواید صادرات کشور در شرایط تحریمی عنوان کرده بودند.

در مجموع افزایش نرخ ارز در اقتصاد، برندگان و بازندگان خاص خود را دارد. تأثیرات تغییر در نرخ ارز به مرور زمان، خود را بر حوزه‌های گوناگون اقتصاد نشان خواهد داد و به تدریج برندگان و بازندگان این تغییر چهره، خود را نشان می‌دهند.

البته این تأثیرات و شدت و ضعف آنها، بستگی اساسی به عوامل گوناگونی دارد؛ عواملی چون میزان و اندازه تغییر در نرخ ارز، کوتاه مدت یا بلند مدت بودن تغییر نرخ ارز و همچنین واکنشی که فعالان اقتصادی و مصرف کنندگان نسبت به تغییر نرخ ارز از خود نشان می‌دهند.

در دو سال گذشته، ارزش ریال در برابر سایر ارزها ‌‌مداوم کاهش یافته ‌و در واقع پیش از این نیز شاهد افزایش نرخ ارز در اقتصاد کشور بوده ایم.

حال برندگان و بازندگان این افزایش نرخ ارز در اقتصاد چه کسانی بوده و خواهند بود؟

برندگان یک ریال قدرتمند، مردم و مصرف کنندگان هستند

در وهله نخست، یک ریال قدرتمند و در واقع یک نرخ ارز پایین‌تر، منجر به واردات ارزان قیمت خواهد بود که این امر مستقیم و غیر مستقیم منجر به افزایش سطح استاندارد زندگی افراد، حداقل در کوتاه مدت خواهد بود. یک نمونه از این امر مستقیم‌ به افزایش قدرت خرید افراد در داخل و همچنین در مسافرت‌های خارجی است.

زمانی که ریال قدرت بیشتری در برابر سایر ارزها داشته باشد، واردات مواد اولیه، قطعات و اجرای وابسته و همچنین سرمایه تکنولوژیک به کشور ارزان خواهد بود. این خبر خوبی برای تجاری است که کسب و کار آنها ارتباط مستقیم با واردات مواد اولیه و تکنولوژی روز دارد.

از سوی دیگر، یک ریال قدرتمند منجر به کنترل مشخص و دقیقی بر ‌نرخ تورم از سوی بانک مرکزی خواهد بود؛ هم بمستقیم و هم‌ غیر مستقیم. در واقع تولید کنندگان داخلی در مواجهه با واردات ارزان قیمت کالاهای مشابه، ناچار به کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت با استفاده از تکنولوژی‌های روز خواهند شد و این امر تأثیری اساسی بر کاهش نرخ تورم مصرف کننده در اقتصاد دارد.

بازنده اصلی، دولت و صادر‌کنندگان

اما این یک سر ماجراست و در سوی دیگر، یک ریال قدرتمند منجر به واردات شدید کالا و در نتیجه کسری تراز تجاری دولت خواهد شد. این امر مستقیم  منجر به از دست رفتن توان رقابت صادرکنندگان با کالاهای خارجی و از دست رفتن بخشی از بازارهای خارجی و در نتیجه مختل شدن اشتغال و سود‌دهی در بخش‌هایی از اقتصاد خواهد بود.

کاهش صادرات به معنی کاهش رشد اقتصادی است، به گونه‌ای که بسیاری از کارشناسان اقتصادی، کاهش نرخ ارز مرجع و عدم تطابق آن با نرخ واقعی ارز از عامل اساسی کندی رشد اقتصاد کشور در سال‌های گذشته عنوان کرده بودند.

اما این یک نکته واقعی است که صنایع در میان‌مدت، توان تطابق با یک نرخ ارز بالا را داشته و از سویی قدرت تطابق با یک ریال قوی را نیز دارند که این بستگی بسیاری به سیاست‌های مالی دولت و پولی بانک مرکزی دارد. آنچه در این میان بیشتر مورد اغفال واقع می‌شود، قدرت تطابق قشر مصرف کننده در جامعه است که افزایش ناگهانی یا حتی تدریجی نرخ ارز در شرایطی که ثبات اقتصادی از میان رفته است، بیشترین فشار را بر دوش این قشر می‌گذارد.

در جایی که خروجی اقتصاد کشور‌ و ظرفیت تولید برای جذب سرمایه و افزایش بهره‌وری در راستای تقویت خروجی‌ها هنوز به اندازه کافی نیست، افزایش نرخ ارز بنا به هر دلیلی، از جمله عدم توان عرضه ارز با نرخ پایین ـ منجر به آن خواهد شد که در یک اقتصاد با خروجی نامناسب، همزمان افزایش هزینه واردات و نبود عرضه به اندازه کافی، منجر به رشد همیشگی نرخ تورم و فشار دوچندان بر قشر مصرف کننده خواهد بود.

دیدگاه کارشناسان در رابطه با افزایش نرخ ارز

در همین رابطه، مهدی تقوی اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با تابناک، اشاره کرد که افزایش تورم و قیمت در کالاهای اساسی که وابسته به واردات بوده اند با این تصمیم بانک مرکزی ‌اجتناب‌ناپذیر است؛ اما در کالاهایی که مستقیم وارد می‌شوند و در کالاهایی که به واردات وابسته هستند، متفاوت است.

وی با بیان این ‌که نرخ ارز در بازار آزاد در حال کاهش است و این امری مثبت تلقی می‌شود، اشاره کرد که نباید به گونه ای با افزایش رسمی نرخ ارز در کشور برخورد شود که منجر به افزایش بی منطق تورم و افزایش دوباره نرخ ارز شود و کارشناسان و رسانه‌ها باید با این امر به گونه ای مثبت برخورد کنند.

تقوی درباره وضعیت تقاضای ارز در کشور نیز گفت: با این تصمیم فشار بر مرکز مبادلات ارزی افزایش می‌یابد و اگر این مرکز نتواند فشار تقاضای مضاعف را تحمل کرده و پاسخگویی کند، دوباره این امر منجر به افزایش نرخ ارز در بازار آزاد خواهد شد.

به گزارش تابناک،از سوی دیگر، در نشستی تخصصی پیرامون تأثیرات شوک‌های ارزی بر قیمت کالاها که از سوی کمیسیون بازرگانی داخلی و خدمات توزیعی اتاق ایران برگزار شد، کارشناسان اتاق بازرگانی اشاره کرده‌اند که با افزایش نرخ ارز، کاهش واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای اتفاق افتاد و به دنبال آن تولید، صدمه شدیدی دید تا آنجا که در هشت ماهه 1391، صنایع کشور رشد منفی پیدا کرد.

در این نشست، هوشنگ فاخر اشاره کرد که مرکز مبادلات ارزی سدی بر سر راه توسعه صادرات غیرنفتی است و‌ باید این مرکز را تعطیل کرده و با هموار‌سازی مسیر صادرات، نرخ ارز را ‌‌منطقی تعیین کنیم.