تغییرات بی‌سابقه در دیپلماسی ایران
روحانی درحالی تهران را به مقصد نیویورک ترک کرد که برای نخستین بار
مقاله‌ای به قلم رئیس جمهور ایران در یک روزنامه پرتیراژ خارجی منتشر شد.
او در این یادداشت رهبران جهان را به همکاری و تعامل فراخواند. همانطور که
در چهار ماه گذشته، چه در دوران پیش از انتخابات ریاست جمهوری و چه پس از
پیروزی ، از تلاش برای بهبود روابط با جامعه بین‌المللی سخن گفته بود.
همزمان با انتشار نامه روحانی در واشینگتن پست، کاخ سفید نیز از احتمال ملاقات روحانی و اوباما در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل خبر داد. پیش از آن نیز روحانی در گفت و گو با شبکه خبری ان بی سی خاطرنشان کرد برای توافق هسته‌ای با غرب اختیار تام دارد و در همین هفته گذشته بود که خبر تبادل نامه‌هایی بین روحانی و اوباما هم در واشینگتن و هم در تهران تایید شد. این تحولات مثبت در ترکیب با ابراز امیدواری تحلیلگران، تمامی نگاه‌ها را متوجه مجمع عمومی سازمان ملل و اتفاقات حاشیه‌ای آن کرده است.
پرسش‌های زیادی در مورد احتمال توافق هسته‌ای، دستیابی ایران و غرب به راه حلی برای سوریه و البته ملاقات اوباما و روحانی مطرح است. چرا که در مجمع عمومی سازمان ملل از سویی وزیران خارجه گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) در مورد ایران تشکیل جلسه می دهند و از سوی دیگر قرار است محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران با کاترین اشتون ، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در همین زمینه گفت و گو کند. همچنین شماری از مقامات عالی کشورها برای ملاقات با روحانی ابراز تمایل کرده اند.
سی ان ان در این زمینه می نویسد: مجمع عمومی سازمان ملل می تواند به نقطه
عطفی در روابط خصمانه ایران و آمریکا تبدیل شود. به گزارش این خبرگزاری
آمریکایی، پیروزی روحانی در انتخابات اخیر ایران بسیار شبیه پیروزی اوباما
در انتخابات 2008 است که با سرمایه سیاسی قابل توجه، فرصت بهبود روابط
تهران – واشینگتن را در اختیار داشت.
تریتا پارسی، مدیر شورای ملی ایرانی آمریکایی می گوید: روحانی باید چیزی برای ایران به ارمغان بیاورد که به طور مشخص شامل تعدیل تحریم‌های اقتصادی است. زیرا در غیر این صورت منتقدان وی همان کاری را با روحانی می‌کنند که مخالفان اوباما در مقابل او انجام دادند و در راه احیای روابط مانع تراشی کردند. به گفته پارسی، اکنون نقش‌ها تغییر کرده است. روحانی باید به سرعت به توافقی دست یابد و مجمع عمومی سازمان ملل نقش تعیین کننده‌ای در این زمینه دارد. در واقع این مجمع جایی است که اوباما و روحانی باید سرمایه سیاسی خود را هزینه کنند. در غیر این صورت راه به جایی نمی‌برند. در ضمن باید توجه داشت که دستیابی به یک توافق به لحاظ سیاسی هزینه‌هایی به دنبال دارد و در مقابل منتقدانی نیز در هر دو طرف وجود خواهند داشت. اما برای موفقیت باید سرمایه سیاسی قابل توجهی را به این روند تزریق کرد.
اما الیوت آبراهامز، از شورای روابط خارجی آمریکا، می‌گوید: اوباما نباید با روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل ملاقات کند، هرچند که دست دادن این دو مقام با یکدیگر در کریدورهای سازمان ملل محتمل است. وی ادعا می‌کند، روحانی همان مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای است که با افتخار از فریب دادن غرب در جریان گفت‌وگوهای هسته‌ای سخن می‌گوید و ما در مورد او تردید داریم.
اخیرا ایران و آمریکا رویکرد دوستانه‌ای داشته‌اند، اما پیشرفت واقعی دشوار است. از سوی دیگر هرچند از احتمال ملاقات روحانی و اوباما سخن گفته می‌شود، بدون یک توافق هسته‌ای، آمریکا آنچه که ایران می‌خواهد - تعدیل تحریم‌ها - را روی میز نمی‌گذارد.
این در حالی است که سخنگوی کاخ سفید نیز ضمن استقبال از یادداشتی که روحانی اخیرا در واشینگتن پست منتشر کرده، می‌گوید موضوع عمل کردن است و این چیزی است که بر مبنای آن تصمیم‌گیری می‌شود. با این وجود روحانی تمرکز ویژه‌ای بر کمپین رسانه‌ای دارد. او علاوه بر این یادداشت، حساب توییتر خود را فعال نگاهداشته و پوشش رسانه‌ای خود را توییت می‌کند. البته یکی از مقامات ایرانی در گفت و گو با سی ان ان، خاطرنشان کرده که یکی از اعضای دفتر روحانی مسئولیت توییتر وی را بر عهده دارد.
در همین حال تایم می‌نویسد، اخیرا ایران و آمریکا رویکرد دوستانه ای داشته اند، اما پیشرفت واقعی دشوار است. از سوی دیگر هرچند از احتمال ملاقات روحانی و اوباما سخن گفته می‌شود، بدون یک توافق هسته‌ای، آمریکا آنچه که ایران می‌خواهد را، روی میز نمی‌گذارد و آن تعدیل تحریم‌های سنگین است. به گزارش تایم، مساله هسته‌ای، چالش دشواری است. برای مثال آمریکا و شرکایش برای لغو تحریم‌ها درخواست‌هایی دارند که به گفته مقامات ایرانی، امکان عملی کردن آن وجود ندارد. گری سیمور که تا اوایل سال جاری مشاور اوباما در کنترل تسلیحات بود، می‌گوید: به نظر نمی‌رسد در مراحل اولیه، ایران انتظارهای مورد نظر غرب را برآورده کند.
هرچند ملاقات روحانی و اوباما ، اقدامی بی سابقه در روابط تهران – واشینگتن پس از انقلاب اسلامی به شمار می رود اما کار اصلی در مساله هسته ای ایران در چارچوب گروه 1+5 انجام می شود. در مقابل بسیاری از مقامات آمریکایی، شامل سخنگوی وزرات خارجه بر این باورند که اگر امروز ایران برای مذاکره ابراز تمایل می کند و گشایشی در دیپلماسی حاصل شده، ناشی از تحریم های سنگینی است که آمریکا و متحدان اش علیه جمهوری اسلامی اعمال کرده اند و همین نگرش، راه را برای توافق هسته ای سخت تر می کند.
سیمور می‌گوید: در صورتی که ایران با متوقف کردن غنی سازی 20 درصدی و کاهش ذخیره‌های موجود موافقت کند، آمریکا و شرکایش تنها نوعی تعدیل در تحریم‌ها ایجاد می‌کنند. رابرت آینهورن، مذاکره‌کننده سابق آمریکایی می‌گوید غرب به دنبال اقدامات بیشتری از سوی ایران شامل مهر و موم فردو است.
اکونومیست در گزارشی با اشاره به تحولات اخیر نوشت: هر گامی که در روزهای اخیر از سوی ایران برداشته می‌شود به منزله تعدیل مواضع تندروها در روابط بین‌الملل است. اکنون حسن روحانی موضوع تعامل با ایالات متحده را دنبال می‌کند تا دست کم علاجی موقتی برای بن‌بست هسته‌ای پیدا کند که در آن کشورهای غربی و اسرائیل نیز حضور دارند.
این در حالی است که اخیرا 11 زندانی سیاسی در ایران آزاد شده‌اند و روحانی نیز در یادداشت اخیر خود در واشینگتن‌پست به طور مستقیم با با رهبران جهان سخن گفته که در بین آنها دشمنانی نیز حضور دارند. او به اوباما نامه داده و نامه‌ای نیز دریافت کرده و در توییتر خود نیز در زمینه دیپلماسی عمومی فعال است.
روند تغییرات در دیپلماسی ایران بسیار قابل توجه است و حتی در تاریخ 34 ساله انقلاب اسلامی بی‌سابقه بوده است. اما ایران تحت فشار تحریم‌های سخت قرار دارد.
به گزارش ایسنا،اوباما نیز که اخیرا بر سر سوریه توافق کرده؛ شاید به سهم خود به دنبال این باشد که دیپلماسی در قبال ایران، نتیجه بخش بوده است. اما باتوجه به سابقه روابط ایران و آمریکا، مقامات غربی در حال حاضر رویکرد محتاطانه ای دارند. برخی ادعا می کنند تحولات اخیر تنها تغییر تاکتیک های جمهوری اسلامی است و نه استراتژی.
