ظرفیت تاثیرگذار هاشمی رفسنجانی در بهبود رابطه ایران و عربستان
آفتاب: سرویس سیاسی - روابط دو کشور ایران و عربستان در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی تغییر اساسی کرد به طوری که دیدار وی با ولیعهد وقت عربستان در اجلاس سنگاپور و بعد از آن در پاکستان باعث شد نگرش و رویکرد سیاسی عربستان نسبت به ایران تغییر یافته و روابط دو کشور به سرعت به حالت عادی بازگردد.
در حالی که برای حل چنین تنش هایی در روابط دیپلماتیک به ساعت ها مذاکره و گفتگو و ماه ها انتظار برای بهبود روابط نیاز است اما عمق تاثیر شخصیت های پرنفوذ در عرصه دیپلماتیک به قدری می تواند زیاد باشد که بدون مذاکرات طولانی، رویکردهای مثبت می تواند در سطح گسترده شکل گیرد، کما اینکه در دیدار هاشمی رفسنجانی با امیر عبدالله نیز، در همان ابتدا، شاهد استقبال عربستان از برگزاری اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران بودیم در حالی که تا ساعتی قبل وی با این موضوع مخالفت می کرد و روابط دو کشور با همان دو دیدار به حالت عادی بازگشت.
این روابط عادی دیپلماتیک میان دو کشور سال ها ادامه پیدا کرد تا اینکه با روی کار آمدن دولت قبلی به سردی گرایید و بالاخره با شکل گیری بحران در کشور سوریه و آغاز اعتراضات مردمی در بحرین به مرحله بحران رسید. این فاصله گرفتن زیاد از ایران باعث شد عربستان در سال های گذشته به خاطر تمکن مالی زیاد و تاثیری که بر روی کشورهای عرب منطقه دارد، با مدیریت بندر بن سلطان رئیس اداره امنیت و اطلاعات عربستان گرایش شدیدی برای تجهیز و تامین منابع مالی و انسانی گروه های افراطی تروریستی و تکفیری سلفی پیدا کند و علاوه بر اینکه بحران ها و جنگ های داخلی بسیاری در کشورهای اسلامی رقم زند بلکه آسیب های بسیاری را به ملت و کشورهای مسلمان وارد کند.
به نظر می رسد با به قدرت رسیدن دکتر حسن روحانی، عربستان سعودی هرچند در رفتارهای خود تغییر خاصی ایجاد نکرد ولی در دو مرحله پالس های بسیار مثبتی برای برقراری رابطه و نزدیک شدن به ایران را صادر کرد. اولین آن دعوت رسمی چندین باره ملک عبد الله از هاشمی رفسنجانی برای سفر به عربستان و نوشتن این جمله در انتهای دعوت، خطاب به ریش سفید سیاست ایران بود: اخوک عبد الله (برادر تو عبدالله)، که نشان دهنده نفوذ شخصیتی هاشمی در نزد پادشاه عربستان سعودی است، ارادتی که در سفر سال 1387 وی به عربستان نیز مشاهده شد و پادشاه عربستان از وی استقبال رسمی چشمگیری کرد و دیگری انتشار خبر برکناری بندر بن سلطان از مسئولیت اداره اطلاعات عربستان و سپرده شدن پرونده های استراتژیک امنیتی- خارجی عربستان سعودی به حوزه مسئولیت وزیر کشور، شاهزاده محمد بن نایف است که فرد نسبتا معتدلی است و گرایش به همکاری و تعامل دارد.
در این میان هر چند ایران تاثیر گذارترین کشور منطقه در حال حاضر محسوب می شود ولی مسیر حمایت عربستان از گروه های تندرو و افراطی به خاطر تمکن مالی باعث شده است تا جمهوری اسلامی ایران برای مهار روش های تنش آفرین عربستان هر چه زودتر اقدامی عملی انجام دهد.
هر چند از این سردی روابط، مردم و کشور ایران هیچ گاه به طور جدی متضر نبوده‌اند ولی بدون تردید جهان اسلام و کشورهای اسلامی از تیرگی روابط ایران و عربستان بسیار متضرر شده اند و کشورهای اسلامی نیاز شدیدی به بهبود رابطه جمهوری اسلامی ایران با عربستان دارند امری که تحقق اولیه آن می تواند در دستان آیت الله هاشمی رفسنجانی با نظر موافق مقام معظم رهبری باشد.
هاشمی رفسنجانی را همواره در ایران با عنوان مرد عبور از بحران‌های داخلی می شناسند ولی حالا که دولت تدبیر و امید بر سر کار آمده است و تعامل بین سران سه قوا به نحو مطلوبی در کشور وجود دارد و آرامش فکری و اقتصادی در کشور محقق شده است و از طرف دیگر، درهای ایران برای تعامل با جهان باز شده و سیاست خارجی فعال با حفظ اصول و خطوط قرمز نظام، چهره ای متفاوت از ایران در جهان معرفی کرده است به نظر می رسد زمان استفاده از ظرفیت های بین المللی شخصیت های بارز نظام جمهوری اسلامی در عرصه جهانی فرارسیده است.
البته شاید در سفر احتمالی هاشمی رفسنجانی به عربستان، بسته‌ای پیشنهادی برای مذاکره، مانند آن چه که در ژنو بود، مطرح نباشد ولی به طور حتم صرف حضور وی در عربستان بزرگترین و بهترین بسته ایران، برای عربستان سعودی و جهان اسلام است. حتی این روزها شنیده می شود که برای جلب رضایت وی برای سفر به عربستان، تشکیل کمپین ها و گروههای رسمی، مذهبی ، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و دعوت نهادهای مردمی برای این سفر مد نظر است چراکه مطالعه رفتارهای سیاسی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نشان می دهد وقتی وی در شرایط حساس دعوت های مردمی را مشاهده کند حاضر است علی رغم تندروی های احتمالی، منافع و مصلحت عمومی را بر منافع شخصی ترجیح دهد اتفاقی که از قبل از پیروزی انقلاب تا کنون در رفتار سیاسی ایشان بارها مشاهده شده و آخرین نمونه آن ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 علی رغم میل باطنی و به دعوت گرو هها و نخبگان و قشرهای مختلف بود.
پیش از این، آیت الله هاشمی رفسنجانی در خصوص ارجحیت مصالح کلی نظام و آینده ایران اسلامی گفته است: ظلم است ظلم بزگی است اگر به فردای این کشور فکر نکنیم، فردا ممکن است ما نباشیم ولی فرزندانمان که هستند،آینده که هست،ایران که هست. ستونهای فردا را امروز باید بنا کنیم، دنیا شتابی دارد که باید آهنگ آن را از امروز بنا کنیم.
