کارگردان شیار ۱۴۳: بسیاری از فیلم‌های جنگ می‌خواهند حرف خودشان را به مخاطب دیکته کنند

در ابتدای جلسه،‌ سعید قطبی زاده با توجه به حضور گسترده مخاطبان در سالن نمایش گفت: با توجه به این استقبال، شما به دوستان و آشنایان توصیه کنید تا فیلم را در اکران حمایت کنند و فیلم را در زمان اکران ببینند و از این طریق فیلم های خوب هم پرفروش بشوند و هم به درستی دیده شوند.

نرگس آبیار ضمن ابراز خرسندی از حضور در این نشست و اسقبال مخاطبان یادآور شد: امیدوارم در زمان اکران شما که فیلم را قبل از اکران عمومی دیدید و راضی بودید به دیگران توصیه کنید و از فیلم حمایت کنید تا اکران خوبی داشته باشد.

حسین معززی نیا، منتقد درباره فیلم «شیار ۱۴۳» گفت: متاسفانه در سینمای ایران برخی از فیلم ها دچار حواشی می شوند. بیماری شایع شده که برخی از منتقدان احساس می کنند باید چیزی را کشف کنند، فیلمی را ببینند بعد بگویند ما در فیلم چیزی را کشف کردیم و... مردم هم در مقام تماشاگر ترجیح می دهند بدون پیش زمینه فیلم را ببینند. فیلم «شیار ۱۴۳» از آن دسته فیلم هایی است که دچار حواشی شد؛ در ابتدا هیات انتخاب نمی دانم به چه دلیل که هنوز هم متوجه نشدم آن را نپذیرفت و در جریان جشنواره موضع گیری آقای حاتمی کیا منجر بهراه افتادن جریان جدیدی شد، امیدوارم آن فضا در زمان اکران وجود نداشته باشد.

قاسمی: با تعهد به فیلم پروانه ساخت داده شد

تهیه کننده فیلم به این پرسش که عده ای معتقدند فیلم با حمایت دولت یا جریان خاص تولید شده است پاسخ داد: برای تولید، پروسه طولانی طی شد. حواشی فیلم به قبل از جشنواره قبل باز می گردد. ما مدت ها درگیر دریافت پروانه ساخت فیلم بودیم زیرا معتقد بودند فیلمنامه نه تنها ضد جنگ، بلکه ضد ارزش است. به همین دلیل پروسه رفت و آمد طولانی شد و با نماینده ای از سوی صدور پروانه در ارتباط بودیم که در نهایت به این نتیجه رسیدیم که برای دریافت پروانه تعهد بدهیم؛ چهار صفحه تعهد دادیم که یکی از بندها این بود الفت قالی را قیچی کند و به جمکران ببرد که به عقیده ما به مفهوم انتظار لطمه می زد، درحالی که انتظار برای ما دغدغه بود. ما به هیچ یک از تعهدها عمل نکردیم و کار خلاف اخلاق مرتکب شدیم اما چاره ای نداشتیم زیرا احساس کردیم به کار ضربه می زند. ما برای گرفتن شهرک هم دچار مشکل شدیم. این ماجراها زیاد بود. تنها نهادی که یک قدم آنها برابر صد قدم مسئولان سینمایی برای ما است مس سرچشمه بود که به ما کمک کرد، آنها مردان صنعت هستند اما دغدغه آنها بیش از متولیان فرهنگی بود.

معززی‌نیا: «شیار ۱۴۳» می‌تواند جریان ساز باشد

در ادامه نشست معززی نیا درباره فیلم به عنوان دومین کار بلند سینمایی کارگردان،‌ خاطر نشان کرد: قبل از اینکه مهم باشد یک اثر، کار چندم فیلمساز است برای من خود فیلم جذاب بود. سینمای دفاع مقدسی که می شناسیم یک اشکال تاریخی مستمر دارد؛ برخی از فیلم ها زمانی تولید شده که جنگ در حال وقوع بود و مخاطب می دانست که وضعیت چگونه است. در آن آثار سازندگان به سراغ بیان استعاری و سمبلیک می رفتند از آن جمله می توان به مهاجر و دیده بان اشاره کرد که ایثار رزمندگان را به نوعی با اشاره به ایثار اصحاب عاشورا مقایسه می کند. این نوع آثار در آن سال ها منطقی بود اما سینمای جنگ برای نسل های بعد که جنگ را تجربه نکرده اند باید قصه بگوید.

وی در ادامه یادآور شد: «شیار ۱۴۳» قصه ساده و واقعی را تعریف می کند که مادر شهید را با اجزایش می توان دید اما در بسیاری از آثار اینگونه نیست حتی اسم شخصیت ها سمبلیک و استعاری شده است. از این جهت این اثر می تواند جریانی را آغاز کند. رویکرد خانم آبیار جذاب بود که به سابقه ایشان در پژوهش و مستندسازی در این حوزه باز می گردد.

او در ادامه افزود: فیلم روایت ساده ای از مادری است که بچه اش را بزرگ می کند و او را راهی جبهه می کند، اگر استعاره ای در فیلم دیده می شود از جنس وقایع و شخصیت است. این نوع آثار نیاز امروز ما است. مردم چیزی را می بینند که ندیدند یا کمتر دیدند.

آبیار: واقعیت جنگ کمتر به نمایش درآمده است

در ادامه نرگس آبیار،کارگردان فیلم درباره سابقه هنری خود و ساخت مستندهایش و تاثیر آن بر نوع روایت فیلم گفت: سال‌ها کار نویسندگی می کردم اولین داستان های من در مجله «دنیای سخن» چاپ شد. سال 78 نخستین کتابم منتشر شد و ناخواسته وارد فضای جنگ شدم اما دیدم این فضا ظرفیت زیادی دارد و وقایع خاصی در آن رخ می دهد که قابل ارائه است. در حال حاضر ما در حوزه جنگ احتیاج داریم که اتفاقات را به درستی روایت کنیم. در جنگ با مرگ و از دست دادن روبروییم همین امر باعث می شود نگاه ها عمیق شود. جنگ باعث شکوه و رشد در انسان می شود و انسان را می سازد در واقع اتفاقی که برای «الفت» می افتد. در برخی از آثار جنگ فیلمساز از بالا به جنگ نگاه کرده و از جنس مردم به این واقعه نزدیک نشده است گویا کارگردان و نویسنده اغلب اوقات خودش حرف هایش را به مخاطب دیکته می کند اما آنچه به صورت واقعی اتفاق افتاده کمتر به نمایش گذاشته می شود.

وی در ادامه افزود: من در رمان ها و داستان هایم تلاش کردم به جنگ از زوایای مختلف نگاه کنم امیدوارم این روند ادامه پیدا کند. من هم وقتی می خواستم کار را شروع کنم توصیه می شدم که وارد این فضا نشوم.

زارعی: به بهانه‌های مختلف می‌خواستم از بازی منصرف شوم

مریلا زارعی در پاسخ به این سوال که با توجه به فیلمنامه و به نمایش گذاشتن سنین مختلف از پذیرش نقش هراس نداشتید گفت: وقتی سناریو به دستم رسید چندین بار آن خواندم از زوایای مختلف به آن نگاه کردم. در آن زمان سه سناریو دیگر هم داشتم و می توانستم انتخاب کنم که عافیت طلبی بیشتری داشت. انتخاب نقش الفت برای من به عنوان بازیگر ریسک داشت. اما از سوی دیگر در سینما نقش‌های پیچیده و درستی برای خانم‌ها نوشته نمی‌شود و همین دلیل چشم ما به نقش‌های خیلی خوب برای زنان عادت ندارد.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: روی کاغذ الفت را خیلی دوستش داشتم اما ترس هم داشتم با اجرای من چه خواهد شد. تلاش می کردم به بهانه های مختلف منصرف شوم. در واقع علاقه همراه با ترس بود از یک طرف بحث حرفه ای من بود اگر خوب از عهده آن بر نمی‌آمدم جبران آن برایم بسیار سخت بود زیرا نقش حساسی بود اما معمولا وقتی در حیطه عقل و منطق به نتیجه نمی رسم متوسل به یک سری نشانه ها می شوم و خداوند همراهی کرد که مرحله مرحله بهانه می آوردم که شانه خالی کنم اما الحمد الله اتفاق افتاد با تمام وجود پای نقش ایستادم .

وی درباره رسیدن به «الفت» گفت: خانم آبیار تعدادی فیلم مستند در اختیار من گذاشتند فیلم ها را دیدم و با دیدن یک اثر تکلیفم با نقش روشن شد. من از نسلی بودم که با جنگ درگیر بوده و خیلی از فضا دور نبودم اما با دیدن فیلم ها کُد اصلی را گرفتم و با کمک خانم آبیار و اتفاقاتی که کمک کننده بود بازی کردم.

قطبی زاده در ادامه تاکید کرد که نقش الفت را مریلا زراعی به قدری خوب بازی کرد که منتقدهایی مثل آقای معززی نیا ایفای این نقش را یکی از بهترین های تاریخ سینمای ایران دانستند.

آبیار: «شیار ۱۴۳» فیلم لحظه است

آبیار درباره رفتن به سراغ نگارش فیلمنامه درباره مادران منتظر گفت: فیلم ها و سریال هایی با موضوع مادران منتظر ساخته شده بود و من وقتی سراغ فیلمبردارها می رفتم همه این مطلب را گوشزد می کردند. در طول نگارش فیلمنامه به لحظات حسی فکر می کردم و به خانم زارعی هم گفتم باید بتواند با بازی اش این لحظات حسی را به مخاطب انتقال دهد.

وی درباره نام فیلم و موسیقی آن توضیح داد: به عمد این نام را انتخاب کردم که مخاطب و کنجکاوی اش را ترغیب کنم تا جایی که نام فیلم را در مکانی که قرار است یونس پیدا شود، می یابد. دوست ندارم با موسیقی مخاطب را درگیر کنم به همین دلیل از آقای مسعود سخاوت دوست، سازنده موسیقی افکتیو استفاده کردیم تا موسیقی خودنمایی نکند. در بخش انتهایی نیز از ساز فرش استفاده شده تا با فضای فیلم همخوانی داشته باشد.

تصاویر عملیات والفجر مقدماتی را از آرشیو تلویزیون عراق گرفتیم

کارگردان «شیار ۱۴۳» درباره استفاده از مستند های بی کیفیت در بخش هایی از فیلم توضیح داد: برخی معتقدند استفاده از این ویدئو ها به کار کمک کرده است. در انتخاب آنها بسیار دقت کردیم. در بخش هایی که حبیب تعریف می کند صحنه های واقعی عملیات والفجر مقدماتی است و از آرشیو تلویزیون عراق به دست آوردیم. صحنه ها با تامل انتخاب شده و با صدای آپارات که روی آن گذاشتیم تداعی کننده فیلم های 8 میلمتری است.

معززی‌نیا: بازی مریلا زارعی در تاریخ سینمای ایران ماندگار است

معززی نیا با اشاره به سختی کار بازیگر در این دسته از فیلم ها گفت: فیلمنامه «شیار ۱۴۳» از آن جنس آثاری است که سختی کار بر دوش بازیگر اصلی است چرا که اگر نتواند لحظه های حسی را در بیاورد و متقاعد کننده نباشد، فیلم نابود می شود. در این آثار بازیگر اهمیت بسیاری دارد. بازیگری که دارای دانش و تکنیک باشد و بتواند ظرف زمان تولید یک فیلم تداوم حسی را در ذهن خودش به خوبی اجرا کند تا ریتم اصلا به هم نخورد و احساسِ کوچکترین پرشی نکنیم، کم داریم. ایجاد تداوم حسی این نقش بسیار خوب از آب درآمده و در تاریخ سینمای ایران ماندگار است. نمونه های باورپذیر در سینمای ایران داشتیم که به تسخیر نقش درآمدند از آن جمله عرب نیا در تسخیر مختار باقی مانده است یا آقای ارجمند در نقش مالک اشتر، امیدواریم این نقطه اوج برای خانم زارعی شبیه به بازیگران دیگر نباشد.

آبیار در باره انتخاب زارعی گفت: وقتی فیلمنامه را می نوشتم از روز اول به خانم زارعی فکر می کردم او دغدغه این را دارد که نقش های متفاوت و سخت بازی کند و توانایی ایفای آن را دارد.

براساس این گزارش،مریلا زارعی در ادامه درباره استفاده از لهجه کرمانی و خطر پذیری توجه به لهجه و لطمه به تداوم حسی بازیگری در طول کار گفت: این مهم مرا می ترساند اما این سختی و چالش برای من جذاب می شد، من خودم را امتحان کردم هرچه سخت تر و فضا تنگ تر است موفق تر ظاهر می شوم. وقتی همه چیز رو به راه بوده از ظرفیتم کمتر استفاده می کنم.

وی در ادامه افزود: در مورد لهجه هم خانم آبیار یک کم ترس داشتند اما ذره ذره به صورت و بدن من نشست. برای اولین بار در مجموعه «دریایی ها» تجربه استفاده از گویش گیلکی را داشتم که آقای بشارتی کمک کردند. به عقیده من لهجه و زبان تنها در گویش نیست در عصبانیت ها، حرکت بدن و کنش ها و واکنش ها است. در فیلم «چ» زبان کُردی را تجربه کردم و بسیار متفاوت و مغتنم بود. تجربیات سالیان بازیگری در «شیار ۱۴۳» جمع شد. ترس خانم آبیار بیشتر از من بود ولی من اطمینان داشتم.

زارعی یاد آور شد: لهجه کرمانی آرامش و طمانیه خاصی دارد اما الفت باید قوی و قهرمان باشد. عزیزی که کنار ما بودند همه در ارائه لهجه کمک کردند و هم در عادات و خلق و خو. اقلیمی که فیلمبرداری می کردیم اهمیت داشت زیرا همه به لهجه کرمانی صحبت می کردند.

قاسمی: اکران فیلم مزین به حضور مادران شهدا بود

قاسمی درباره اکران متعدد قبل از نمایش فیلم گفت: ما در برابر اکران ها مقاومت می کنیم اما اصرار دوستان و لطفشان مانع از مقاومت ما می شود. در برخی از نقاط از جمله سیستان و بلوچستان یا ایذه مادران شهید از ما خواستند و موظف به اجابت هستیم. از توفیقات خوب فیلم این است اکران فیلم مزین به حضور مادران شهدا بوده است که باعث افتخار ماست.

آبیار درباره تغییر فیلمنامه زمان فیلمبرداری گفت: من موقع کار فیلمنامه را وحی منزل نمی دانم و در کار تغییراتی صورت گرفت.

زارعی: «شیار ۱۴۳» نقطه عطف کارنامه من است

مریلا زارعی در ادامه نشست گفت: این فیلم برای من مهم است و به لحاظ بازیگری نقطه عطف کارنامه کاری ام. شرایط سخت و حساسی است. امروز دچار بیماری شدیم چرا که وقتی فیلمی از ارزش ها صحبت می کند خط و جناح و طرف برایش تعریف می کنیم. به دلیل نقشی که به آن اعتقاد دارم باید به عنوان بازیگر در کنار فیلم بمانم. متاسفانه در فضای مجازی، آدم های مجازی و بیکاری که کاری جز اظهار نظر نمی دانند زیاد شده اند. من در هر شرایطی باید در کنار این فیلم خاص حضور داشته باشم. منّتی نیست افتخاری برای من است.

در ادامه آبیار درباره شخصیت الفت گفت: الفت به هرچیزی که ممکن بود نشانه ای از یونس باشد چنگ می زند و تمسک پیدا می کند. الفت به خرافات اعتقادی ندارد و آن محفل را ترک می کند. معدن را به مثابه الفت در نظر گرفتیم که روحش پالایش شده و ذوب می شود و کیمیایی نصیبش می کند و قالی نمادی از انتظار این مادر است.

براساس این گزارش، در بخش پایانی این نشست معززی نیا در نقاط قوت فیلم گفت: «شیار ۱۴۳» فیلم کم نقصی است. سماجت خانم آبیار در ارائه فیلمنامه و نحوه روایت و ساختار قابل تحسین است. شاید در نگاه اول و خوانش فیلمنامه، فراز و نشیبی وجود ندارد پیشنهادات مختلفی هم بوده اما ایشان تسلیم نشدند زیرا می دانستند چه می خواهند. از نظر شیوه کارگردانی و نوع چیده شدن سکانس ها فیلم کم نقصی است. شاید کمی ریتم می افتد یا نیمه اول اطلاعات و ابهاماتی در انتقال قصه دیده می شود. تنها مشکلی که بعد از یکبار تماشای فیلم اختلال حسی برای من ایجاد کرد پیدا شدن پیکر یونس از طریق رویا بود که با لحن فیلم که براساس واقعیت پیش می رود، متناسب نیست. اختلال حسی بیان رئال و موقعیت رویا ایجاد می کند. شاید در شیوه پرداخت می توانستند به گونه ای دیگر عمل کنند که این اختلال ایجاد نشود.

وی در ادامه افزود: برای من قابل تحسین است که در این نگاه و شیوه سماجت داشتند. این شیوه می تواند سینما را نجات دهد. اعتماد به نفس نداشتن ها سینمای ما را فلج کرده است. فیلمساز نگاه خود را ادامه می دهد و تسلیم نمی شود این نگاه آینده خوبی خواهد داشت.

از حاشیه های جالب این نشست همزمانی برگزاری آن با روز تولد مریلا زارعی و ملاقاتش با ناظم مدرسه اش بود. وی که در خلال برنامه قصد ترک سالن را برای شرکت در مراسم تولدش داشت، به نکته جالبی اشاره کرد و آن حضور ناظم دوران دبستان و راهنمایی اش در جمع حاضران سالن بود و گفت: ناظم دبستان و راهنمایی علوی در جمع حاضران هستند و در شب تولدم بهترین هدیه را دریافت کردم، افتخار می کنم آنچه یاد گرفتم حاصل آموزه های معلمان من است. . زارعی ضمن تشکر از وی دستش را بوسید.

محبی ناظم مدرسه گفت: خوشحالم فرصتی پیش آمد تا زوایای دیگری از زندگی خانواده های شهدا که مهجور مانده بود توسط سازندگان این اثر به تصویر کشیده شد. مریلا دانش آموز با انضباط و ملایمی بود و در 15 سالگی دیپلم گرفت.

در انتهای مراسم با حضور مهدی فروتن، رئیس و محمدرضا حبیب الهی، معاون آفرینش و اجرای فرهنگ سرای انقلاب اسلامی از عوامل فیلم تقدیر به عمل آمد و تابلوی یادبود چهل و هفتمین نشست باشگاه فیلم فرهنگ سرا توسط مهمانان نشست امضا شد.