توافق هسته یی تا پیش از سوم آذر دور از ذهن نیست

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: وین پایتخت اتریش روزهای 22 تا 24 مهرماه (14تا 15 اکتبر) به مدت سه روز میزبان دور هشتم گفت و گوهای هسته یی بود؛ گفت و گوهایی که به منظور نهایی کردن توافق پارسال ایران و 1+5 درباره ی موضوع هسته یی صورت می گیرد.

دور هشتم گفت و گوها با محوریت مذاکره ی دوجانبه میان ایران و آمریکا که بسیاری آن را موثرترین عضو گروه 1+5 می دانند صورت گرفت. «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ی ایران و «جان کری» وزیر امور خارجه ی آمریکا در حضور «کاترین اشتون» مسوول سیاست خارجی اتحادیه ی اروپا با یکدیگر دیدار و گفت و گو کردند.

اختلاف های اساسی بر سر راه دستیابی به توافق جامع در موضوع هایی چون میزان غنی سازی اورانیوم ایران، برنامه ی زمان بندی لغو تحریم ها علیه ایران و نیز طول مدت توافق نهایی است که باعث شد دو طرف تا 20 جولای (29 تیرماه) نتوانند به توافق جامع دست یابند از این رو مذاکره ها تا 24 نوامبر (سوم آذرماه) تمدید شد.

ایران و کشورهای غربی می کوشند تا قبل از این که این مهلت پایان یابد به توافق جامع برسند اما در صورت نرسیدن به توافق نهایی، مذاکره ها به مدت دو ماه دیگر قابل تمدید است.

بسیاری معتقدند از آنجایی که اختلاف های اصلی بین ایران و آمریکاست، تماس های دو طرف در فرصت پیش رو عامل مهمی در به نتیجه رسیدن گفت و گوها و دستیابی دو طرف به نتیجه ی مشخص و نهایی است.



***توافق جامع نیازمند مذاکره های مداوم ایران و آمریکا

به باور بسیاری از ناظران امروز آمریکا فعال ترین عضو گروه 1+5 در حل و فصل موضوع هسته یی با ایران محسوب می شود. آن ها بر این باورند نبش قبر اختلاف های گذشته میان این دو کشور نه تنها کمکی به حل این موضوع نمی کند بلکه این کلاف سر در گم را نیز پیچیده تر خواهد کرد. ضمن این که واقعگرایی و تلاش در راستای زدودن کینه های دیرینه، خود زمینه را برای حل و فصل موضوع های مختلف از جمله موضوع هسته یی فراهم خواهد کرد.

«فیاض زاهد» مدرس تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی و تحلیلگر مسایل سیاسی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا اظهار داشت: اختلاف های گذشته میان ایران و آمریکا نباید فرسایشی شوند و سایر مسایل را زیر تاثیر خود قرار دهند زیرا این وضعیت می تواند فرصت های پیش روی دو طرف را از بین ببرد.

وی افزود: اگر بخواهیم به صورت راهبردی به سیاست خارجی نگاهی بیاندازیم روشن می شود تا زمانی که ما مسایل خود را با آمریکا حل و فصل نکرده ایم بحران هسته یی حل نخواهد شد و به طور حتم روحانی و ظریف نیز این موضوع را می دانند. در واقع آن چه به عنوان اهرم های فشار علیه نظام سیاسی جمهوری اسلامی به کار گرفته شده است تنها یک علت مشخص دارد و آن نیز رابطه ی همراه با دشمنی میان ایران و آمریکا در بیش از 30 سال گذشته است. سایر اتفاق هایی که رخ می دهد زیر آن موضوع کلی است و به عبارتی معلول این موضوع هستند.

این تحلیلگر مسایل سیاسی هر دو طرف را در صورت حاصل نشدن توافق جامع، بازنده ی اصلی دانست و گفت: اگر در گفت و گوهای پیش رو به نتیجه نرسیم تنها ما بازنده نیستیم؛ بلکه به طور قطع کشورهای غربی نیز بازنده ی این بازی خواهند بود. بدون شک باخت دولت آمریکا در توافق هسته یی بر سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری آینده ی این کشور تاثیر خواهد گذاشت.

به باور برخی تحلیلگران این واقعیتی غیرقابل انکار است که دولت اوباما به این توافق امیدوار است و بر آن پافشاری می کند؛ چرا که آن را لازمه ی بقای دموکرات ها در قدرت می داند ولی دیپلمات های آمریکایی می خواهند با استفاده از فنون مختلف، بیشترین بهره را از ِقبَل این مذاکره ها نصیب خود کنند تا واشنگتن بتواند در عرصه ی جهانی از این گفت و گوها سربلند بیرون بیاید.

روزنامه ی «آرمان» پنج شنبه (24 مهر) تحلیلی را به قلم «حسین موسویان» مذاکره کننده ی پیشین ایران در گفت و گوهای هسته یی که در تارنمای خبری-تحلیلی «المانیتور» منتشر شده بود، بازنشر کرد. در این تحلیل که با نام «توافق هسته ای، آمریکا را از بن بست خارج می کند» منتشر شد، آمده است: منطق می گوید که اگر آمریکا و ایران در مورد مساله ی هسته یی با یکدیگر مذاکره کنند، به احتمال بسیار زیاد، دیگر کشورهای عضو 1+5 که شامل پنج عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان می شود، مخالفتی با این امر نخواهند کرد. برعکس، اگر آمریکا و ایران نتوانند اختلاف های خود را حل و فصل کنند، فرصت بی سابقه یی که اکنون برای رسیدن به راه حلی دیپلماتیک برای بن بست هسته یی ایران ایجاد شده است، از دست خواهد رفت.

به نوشته ی موسویان، حمایت کنگره ی آمریکا برای موفقیت در مذاکره های هسته یی و حل و فصل اختلاف های باقی مانده تا 24 نوامبر، عامل مهمی است. از نظر وی این موضوع می تواند به دهه ها دشمنی میان واشنگتن و تهران پایان دهد و درهای افزایش همکاری ها را با هدف مبارزه با دهشت افکن ها (تروریست ها) بگشاید.

نگاهی به روند گفت و گوها از سوم آذرماه پارسال تاکنون نشان می دهد ایران و آمریکا این بار با تمام عزم و جدیت پا به میدان مذاکره گذاشته اند. مسایل به مرحله و مجالی رسیده است که دیگر امکان مسامحه و اتلاف وقت وجود ندارد و باید آخرین چکش ها را بر تندیس 12 ساله وارد آورد و سر و شکلی غایی و نهایی بدان بخشید.

به تازگی خبرگزاری آمریکایی «آسوشیتد پرس» به نقل از برخی دیپلمات ها گزارش داد: ایران در حال بررسی طرحی از جانب آمریکا در مذاکره های هسته یی است که به این کشور اجازه می دهد بخش بیشتری از سانتریفیوژهای خود را در ازای خارج کردن بخشی از ذخایر اورانیوم خود حفظ کند.

«حسن بهشتی پور» کارشناس مسایل بین المللی و مدیر پیشین شبکه ی تلویزیونی «العالم» ارایه ی چنین طرح هایی را مثبت ارزیابی کرد و در این ارتباط به پژوهشگر ایرنا گفت: در کنار طرح هایی که برخی از رسانه های غربی ارایه کرده اند روسیه نیز به ارایه ی طرحی به منظور تسریع در روند گفت و گوها اقدام کرده است. طرح هایی که کشورهای عضو گروه 1+5 مطرح کردند امروز مورد توجه و بررسی کارشناسان ایران قرار گرفته است تا جوانب قضیه را سبک و سنگین کنند.

بهشتی پور «انعطاف پذیری» از جانب غرب را شرطی لازم و ضروری برای رسیدن به توافق جامع عنوان کرد و اظهار داشت: ایران تاکنون به اندازه ی کافی از خود انعطاف نشان داده است و اگر آمریکا دست از زیاده خواهی های خود بردارد و انعطاف لازم را از خود نشان بدهد دو طرف سریع تر به نتیجه ی دلخواه خود خواهند رسید.

وی افزود: آمریکا هم نیاز شدید دارد تا این موضوع حل و فصل شود. از این رو، تلاش می کند تا دیدگاه های خود را به یکدیگر نزدیک کند. برخی معتقدند آمریکا قصد حل موضوع هسته یی و رسیدن به توافق جامع را ندارد اما با توجه به قراین موجود من معتقدم که آمریکایی ها قصد رسیدن به توافق را دارند ولی توافقی که مورد نظر آنهاست.



***روند رو به جلو مذاکره ها و امیدواری به توافق در آذرماه

شاید کمتر کسی فکر می کرد که گفت و گوهای هسته یی میان ایران و طرف غربی تا این مرحله ادامه یابد. حال می بینیم که امیدها در دو طرف نسبت به حل و فصل کامل این موضوع افزایش چشمگیری یافته است.

بعد از هشتمین نشست مقام های کشورمان و گروه 1+5 در وین، ظریف اظهار داشت: در دور جدید گفت وگوهای هسته یی همه ی طرف ها بر این اعتقادند که پیشرفت هایی صورت گرفته است و جریان مذاکره ها رو به جلوست.

برخی از کارشناسان بر این باورند با این که حرکت رو به جلو و مثبت است اما به کندی پیش می رود. آن ها یکی از مهم ترین دلایل کندی روند را حرکت محتاطانه ی دو طرف در مدت زمان اندک باقی مانده عنوان می کنند. این در حالی است که برخی از کارشناسان نظر عکس دارند.

بهشتی پور در این ارتباط اظهار داشت: به نظر من ایران و گروه 1+5 با احتیاط رفتار نمی کنند و امروز هر دو به دنبال چانه زنی هستند تا از این طریق امتیازهای بیشتری را به دست بیاورند.

مدیر پیشین شبکه ی تلویزیونی العالم ضمن اشاره به وجود برخی اختلاف ها گفت: مهم ترین مسایل مورد چانه زنی میزان و ظرفیت غنی سازی ایران است. موضوع دیگر مدت زمان توافق جامع است که این مدت چند سال تعیین شود اما دو طرف در این مورد اختلاف نظر دارند. بحث دیگر موضوع تحریم هاست که ایران خواستار رفع همه ی آن ها آن هم به صورت یکجاست ولی طرف مقابل مخالف این قضیه است.

با وجود این که برخی از اختلاف نظرها تاکنون به قوت خود باقی مانده اند اما بسیاری از موضوع ها و اختلاف نظرها نیز در طی 12 نشست رسمی میان ایران و گروه 1+5 مرتفع شده است.

«حسن روحانی» رییس جمهوری ایران هفته ی پیش در گفت و گوی زنده ی تلویزیونی با مردم گفت: ما در کلیات با 1+5 اتفاق نظر داریم، البته جزییات خیلی مهم است و راجع به جزییات هنوز بحث های مهمی داریم اما امروز 1+5 موضوع هسته یی ایران را قبول کرده و حق ایران را به رسمیت شناخته است.

به باور ناظران، ادامه ی روند مذاکره ها به خوبی گویای جدیت دو طرف است که به طور خستگی ناپذیر در صدد حل و فصل این موضوع و رسیدن به توافق جامع در زمان تعیین شده هستند.

این روزها «حساس، پیچیده، فشرده و جدی»، واژگانی هستند که به طور مرتب از زبان مقام ها و برخی رسانه ها در ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 شنیده می شوند.

«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه ی روسیه به خبرگزاری «ریانووستی» این کشور گفت: ایران برای حل مساله ی هسته یی خود عزم جدی دارد و سعی می کند مسایل باقی مانده را با همکاری گروه 1+5 و آژانس بین المللی انرژی اتمی حل و فصل کند.

ریابکوف در ادامه تصریح کرد: مطمئن هستم که ایرانی ها بازی سیاسی نمی کنند و آن ها در واقع علاقمند به حل و فصل کامل مسایل هسته یی هستند.

در کنار امیدواری مقام ها و مسوولان ایران و قدرت های غربی در رسیدن به توافق جامع، بسیاری از مدیران شرکت های غربی نیز ضمن امیدواری به حل و فصل این موضوع، خوشبینانه به انتظار توافق جامع و شنیدن خبر لغو تحریم ها نشسته اند.

«میکاییل توکاس» عضو هیات مدیره ی اتاق بازرگان آلمان و ایران با اشاره به دید مثبت شرکت های اروپایی به فضای موجود، گفت که امیدواری زیادی نسبت به دستیابی به توافق جامع هسته یی میان مذاکره کنندگان ایرانی و گروه 1+5 در مهلت تعیین شده و لغو تحریم ها وجود دارد.

همچنین وی تصریح کرد: همین فضای مثبت و خوشبینانه سبب شده است که به دنبال کاسته شدن از شدت تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران به دنبال امضای موافقتنامه ی میان ایران و گروه 1+5 در نوامبر2013 میلادی، مناسبات تجاری تهران با کشورهای اروپایی از جمله آلمان، افزایش قابل ملاحظه یی داشته باشد.

این مشاور ارشد اقتصادی، افزود: به طور مثال در 6 ماه نخست سال جاری میلادی نسبت به همین دوره ی زمانی در سال گذشته، مبادلات تجاری ایران با اروپا بیش از 10 درصد و با کشور آلمان بیش از 34 درصد رشد داشته است.

به باور کارشناسان، اعلام آمادگی شرکت های کانادایی، استرالیایی، نشست فعالان اقتصادی اروپا در لندن و اظهارنظرهای مقام های آلمانی همگی حاکی از خوشبینی آن ها به مذاکره هاست.

به تازگی یک مقام ارشد وزارت امور خارجه ی آمریکا به خبرگزاری «رویترز» گفته است که در دیدارهای نشست وین در هفته ی گذشته صحبتی از تمدید زمان گفت و گوها نبود و صحبت از این بود که قضیه تا 24 نوامبر فیصله پیدا کند.

این خبرگزاری خود پس از پایان دور هشتم گفت و گوها گزارش داد که طرف های مذاکره کننده مصمم هستند تا پایان تاریخ تعیین شده به توافق نهایی دست پیدا کنند.

بهشتی پور نیز در این ارتباط به پژوهشگر ایرنا گفت: من بسیار امیدوارم که این مذاکره ها تا سوم آذرماه به نتیجه برسد و احتمال می دهم که این امر اتفاق خواهد افتاد. چرا که هم ایران و هم گروه 1+5 نیاز دارند تا توافق نهایی و جامع حاصل شود.

در مجموع، هر چند که روند گفت و گوها همچنان مثبت و رو به جلوست اما باید در نظر داشت که حدود پنج هفته به فرصت تعیین شده زمان باقی است و شتاب در چکش کاری تندیس هسته یی می تواند توافقی تاریخی بیافریند. اما چنانچه دو طرف نتوانند در زمان مقرر شده به هر دلیلی به توافق جامع دست یابند، درها را به روی این فرصت تاریخی خود و جهان نخواهند بست بلکه مذاکره ها را تا رسیدن به توافق با تمدید زمان آن ادامه خواهند داد.