امر به معروف و نهی از منکر بسترساز اندیشه نقاد
آنچه که امروز نیاز داریم، توسعه نقد نهادهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و کاراتر نمودن آنها و ملازم نمودن آن با اندیشه امر به معروف و نهی از منکر است. اهمیت دادن به روح و جوهره امر به معروف و نهی از منکر موجب بالندگی جامعه، پویایی اندیشه، انعطاف و مدارا می گردد.
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: سرویس سیاسی - شهروز ابراهیمی*- کارکرد امر به معروف و نهی از منکر در دنیای پیچیده و ماشینی مدرن امروزی یکی از موضوعات مهم و اساسی است. در جامعه مدرن امروزی چگونه می توان از این اهرم دینی هرچه بیشتر در جهت مثبت و کارایی نظام اجتماعی و سیاسی و نهادهای آن استفاده نمود. چگونه می توان از سطح ظاهری به ورای آنچه که در واقع مقصود و منظور اصلی این آموزه دینی است عبور نمود و آن را در بهترین و کارآمدترین شکل، لحاظ کرد.
بی تردید جوهر این آموزه چیزی نیست جز اصلاح جامعه از طریق اصلاح تک تک افراد. در این آموزه حرکت اصلاحی از فرد آغاز شده و با تلاش در جهت اصلاح فرد، جامعه نیز اصلاح می گردد. در واقع اصلاح فرد و ارتباط آن با اصلاح جامعه دراین آموزه نهفته است. در این میان باید به این نکته توجه داشت که با وسیع نمودن افق دید و مد نظر قرار دادن نتایخ تلخ برداشت های نادرست از این آموزه همچون ایجاد موازی کاری با نهادهای قانونی و بوجود آمدن حرکت های خودسر، سعی شود تا تنها در جهت اصلاح و بهبود ساختارهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعه آز ان بهره ببریم.
باید دانست که جامعه مدرن امروز و گستردگی و آمیختگی آن با ماشین و تکنولوژی، انواع سرخوردگی های اجتماعی را به همراه داشته و دراین بین ابراز نیات هر چند خیر خواهانه، می تواند باعث فعال شدن اقشار سرخورده اجتماعی گردد. فعال شدن قشر سرخورده اجتماعی در دنیای مدرن امروزی، منجر به تشکیل گروه های داعش و القاعده و بوکو حرام و غیره می شود که بدون شک از تفسیر معیوب دین در پشت تریبون های وهابیت سرچشمه می گیرد.
جامعه امروز بسیار متفاوت از گذشته است. چیزی که در گذشته شاید جواب می داد امروزه حداقل به همان سبک و سیاق گذشته نه تنها جواب نمی دهد بلکه می تواند کاملأ دچار عارضه نقض گردد و نتیجه معکوس دهد. بویژه در زمان امروزی که عصر پیچیده ارتباطات اجتماعی و شبکه های اجتماعی است، عدم دقت و نظارت بر ابزارها و اهرم های هدایتی، می تواند پیامدهای منفی اجتماعی داشته باشد.
در عصر حاضر بیش از هر زمان دیگری، علمای و روشنفکران دینی که بار مسئولیت تفسیر آموزه های دینی را بردوش خود دارند، می بایست با تطبیق آموزه های دینی با شرایط و مقتضیات جدید و با در نظر گرفتن جامعه مدرن و ماشینی امروز و تفاوت های آن با دیروز، درست ترین تفسیر از دین را ارائه دهند تا راه برای کج اندیشی ها و انحرافات ممکن مسدود گردد. اگر هر کسی در جامعه به خود اجازه دهد تا به صرف برداشت خود از آموزه های دینی، حتی به جای نهادهای قانونی هر اقدامی انجام دهد پس تکلیف قانون چه میشود.
روح امر به معروف و نهی از منکر در دنیای مدرن و ماشینی امروز چیزی جز اهمیت دادن به نقد و بسط اندیشه نقادی در میان اساتید حوزه و دانشگاه، اقشار دانشگاهی، اصحاب رسانه... نیست. ضمن این که اندیشه نقادی یکی از ارزشهای جوهری برخی از جوامع امروزی بوده و کارکرد مثبت آن در دنیای امروز بیش از هر زمانی احساس می گردد. شاید یکی از نزدیک ترین راههای ورود به دایره آموزه امر به معروف و نهی از منکر، ورود از راه گسترش اندیشه نقادی است. ضمن این که اندیشه نقادی برای اصلاح نهادهای اجتماعی و سیاسی - و از این طریق اصلاح جامعه بطور سیستماتیک و منطقی و منطبق با قانون وبه دور از خودسری- موثرترین وسیله است.
چنانکه اندیشه نقادی و گسترش آن در دایره نویسندگان، منتقدان و اساتید دانشگاه و حوزه رواج یابد جوهره این آموزه دینی نیز متحقق خواهد شد. اندیشه نقادی و ارتباط دادن وثیق مفهوم آن با امر به معروف و نهی از منکر نیاز جامعه مدرن امروزی است.
آیا قدری تأمل لازم نیست که چگونه رسول اکرم(ص) و ائمه(ع) به وفور به اهمیت نقد و مشورت پرداخته اند بویژه که آموزه های مربوط به نقد و اصلاح جامعه در اندیشه حضرت علی (ع) فراوان است. ایا کارکرد و روح امر به معروف و نهی از منکر در جامعه پیچیده امروزی چیزی جز بسط اندیشه نقادی است. اعلام و ابراز اندیشه نقادی و پیوند دادن آن به روح امر به معروف و نهی از منکر نه تنها موجب خوانش های منفی وسوء برداشت ازاین آموزه دینی نمی گردد، بلکه ضمن جلوگیری از برداشتهای نادرست و افراطی موجب خوانش مثبت می گردد و این چیزی است که در دنیای امروزی برای رفع رکود اندیشگی و اصلاح نهادهای اجتماعی و سیاسی ضروری است و به نوبه خود این آموزه دینی هم اجرا می گردد.
آنچه که امروز نیاز داریم، توسعه نقد نهادهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و کاراتر نمودن آنها و ملازم نمودن آن با اندیشه امر به معروف و نهی از منکر است. اهمیت دادن به روح و جوهره امر به معروف و نهی از منکر موجب بالندگی جامعه، پویایی اندیشه، انعطاف و مدارا می گردد. ضمن این که فراهم نمودن بستر اجتماعی نقد بویژه در میان دانشگاهیان و حوزویان به عنوان بدیلی دربرابر مونولوگ و خطابه گویی، موجب تفاهم اجتماعی و در نهایت بستر سازی اصلاح جامعه و نهادهای معیوب می گردد.
• استادیار روابط بین الملل دانشگاه اصفهان
بی تردید جوهر این آموزه چیزی نیست جز اصلاح جامعه از طریق اصلاح تک تک افراد. در این آموزه حرکت اصلاحی از فرد آغاز شده و با تلاش در جهت اصلاح فرد، جامعه نیز اصلاح می گردد. در واقع اصلاح فرد و ارتباط آن با اصلاح جامعه دراین آموزه نهفته است. در این میان باید به این نکته توجه داشت که با وسیع نمودن افق دید و مد نظر قرار دادن نتایخ تلخ برداشت های نادرست از این آموزه همچون ایجاد موازی کاری با نهادهای قانونی و بوجود آمدن حرکت های خودسر، سعی شود تا تنها در جهت اصلاح و بهبود ساختارهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعه آز ان بهره ببریم.
باید دانست که جامعه مدرن امروز و گستردگی و آمیختگی آن با ماشین و تکنولوژی، انواع سرخوردگی های اجتماعی را به همراه داشته و دراین بین ابراز نیات هر چند خیر خواهانه، می تواند باعث فعال شدن اقشار سرخورده اجتماعی گردد. فعال شدن قشر سرخورده اجتماعی در دنیای مدرن امروزی، منجر به تشکیل گروه های داعش و القاعده و بوکو حرام و غیره می شود که بدون شک از تفسیر معیوب دین در پشت تریبون های وهابیت سرچشمه می گیرد.
جامعه امروز بسیار متفاوت از گذشته است. چیزی که در گذشته شاید جواب می داد امروزه حداقل به همان سبک و سیاق گذشته نه تنها جواب نمی دهد بلکه می تواند کاملأ دچار عارضه نقض گردد و نتیجه معکوس دهد. بویژه در زمان امروزی که عصر پیچیده ارتباطات اجتماعی و شبکه های اجتماعی است، عدم دقت و نظارت بر ابزارها و اهرم های هدایتی، می تواند پیامدهای منفی اجتماعی داشته باشد.
در عصر حاضر بیش از هر زمان دیگری، علمای و روشنفکران دینی که بار مسئولیت تفسیر آموزه های دینی را بردوش خود دارند، می بایست با تطبیق آموزه های دینی با شرایط و مقتضیات جدید و با در نظر گرفتن جامعه مدرن و ماشینی امروز و تفاوت های آن با دیروز، درست ترین تفسیر از دین را ارائه دهند تا راه برای کج اندیشی ها و انحرافات ممکن مسدود گردد. اگر هر کسی در جامعه به خود اجازه دهد تا به صرف برداشت خود از آموزه های دینی، حتی به جای نهادهای قانونی هر اقدامی انجام دهد پس تکلیف قانون چه میشود.
روح امر به معروف و نهی از منکر در دنیای مدرن و ماشینی امروز چیزی جز اهمیت دادن به نقد و بسط اندیشه نقادی در میان اساتید حوزه و دانشگاه، اقشار دانشگاهی، اصحاب رسانه... نیست. ضمن این که اندیشه نقادی یکی از ارزشهای جوهری برخی از جوامع امروزی بوده و کارکرد مثبت آن در دنیای امروز بیش از هر زمانی احساس می گردد. شاید یکی از نزدیک ترین راههای ورود به دایره آموزه امر به معروف و نهی از منکر، ورود از راه گسترش اندیشه نقادی است. ضمن این که اندیشه نقادی برای اصلاح نهادهای اجتماعی و سیاسی - و از این طریق اصلاح جامعه بطور سیستماتیک و منطقی و منطبق با قانون وبه دور از خودسری- موثرترین وسیله است.
چنانکه اندیشه نقادی و گسترش آن در دایره نویسندگان، منتقدان و اساتید دانشگاه و حوزه رواج یابد جوهره این آموزه دینی نیز متحقق خواهد شد. اندیشه نقادی و ارتباط دادن وثیق مفهوم آن با امر به معروف و نهی از منکر نیاز جامعه مدرن امروزی است.
آیا قدری تأمل لازم نیست که چگونه رسول اکرم(ص) و ائمه(ع) به وفور به اهمیت نقد و مشورت پرداخته اند بویژه که آموزه های مربوط به نقد و اصلاح جامعه در اندیشه حضرت علی (ع) فراوان است. ایا کارکرد و روح امر به معروف و نهی از منکر در جامعه پیچیده امروزی چیزی جز بسط اندیشه نقادی است. اعلام و ابراز اندیشه نقادی و پیوند دادن آن به روح امر به معروف و نهی از منکر نه تنها موجب خوانش های منفی وسوء برداشت ازاین آموزه دینی نمی گردد، بلکه ضمن جلوگیری از برداشتهای نادرست و افراطی موجب خوانش مثبت می گردد و این چیزی است که در دنیای امروزی برای رفع رکود اندیشگی و اصلاح نهادهای اجتماعی و سیاسی ضروری است و به نوبه خود این آموزه دینی هم اجرا می گردد.
آنچه که امروز نیاز داریم، توسعه نقد نهادهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و کاراتر نمودن آنها و ملازم نمودن آن با اندیشه امر به معروف و نهی از منکر است. اهمیت دادن به روح و جوهره امر به معروف و نهی از منکر موجب بالندگی جامعه، پویایی اندیشه، انعطاف و مدارا می گردد. ضمن این که فراهم نمودن بستر اجتماعی نقد بویژه در میان دانشگاهیان و حوزویان به عنوان بدیلی دربرابر مونولوگ و خطابه گویی، موجب تفاهم اجتماعی و در نهایت بستر سازی اصلاح جامعه و نهادهای معیوب می گردد.
• استادیار روابط بین الملل دانشگاه اصفهان
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید