آفتابنیوز : آفتاب- فرحناز دهقی: «رابطه ایران با آمریکا مسئله پیچیده و دشواری است، ساده نیست. زخم کهنهای وجود دارد که باید درمان شود. دنبال افزایش تنش نخواهیم بود. هرگونه سخن گفتن با آمریکا باید بر مبنای منافع و احترام متقابل و از موضع برابر باشد، اما آمریکا باید تصریح کند که در امور داخلی ایران هرگز مداخله نخواهند کرد. ثانیا تمام حقوق حقه ایران مانند هستهای را به رسمیت بشناسند و سیاستهای یکجانبهگرایی و زورمدارانه نسبت به ایران را کنار بگذارند. در این شرایط زمینه متفاوت میشود اما همه باید بدانند که دولت آینده از حقوق حقه ملت ایران هرگز کوتاه نخواهد آمد.»
این سخنان صریح حسن روحانی، رئیسجمهور کشورمان بود که یک سال و نیم پیش، در اولین نشست خبری با خبرنگاران در پاسخ به سوال خبرنگار آمریکایی درباره تمایل آمریکا به برقراری رابطه مستقیم با ایران مطرح کرد بود. این اظهارات روحانی پیام روشنی را در همان نخستین روزهای حضورش در پاستور، به سیاستمداران خارجی و داخلی و در راس آن آمریکا ارسال کرد تا خط بطلانی بر بسیاری از تصورات مبنی بر مشی مماشاتگرایانه روحانی در رابطه با غرب بکشد. و در عین حال روحیه صلحطلب، اهل گفتوگو و تعامل دولت یازدهم را نیز به خوبی بیان کرد.
در طول یک سال و نیمی که از آغاز دوران ریاستجمهوری حسن روحانی میگذرد، همواره مذاکرات ایران و غرب مسیری رو به پیشرفت را طی کرده است و هیئت مذاکرهکننده ایرانی علیرغم تمامی تنشهای بینالمللی و فشارهای داخلی، طی 5 دور مذاکره چندجانبه با غرب، موفقیتهای خوب و مورد تائید رهبری را کسب کرده است.
پیش از پنجمین دور مذاکرات
از طرف دیگر هرچه به پایان سال نزدیکتر میشویم، نبض مذاکرات هستهای ایران و غرب پرتپشتر از پیش در شریان روابط دیپلماتیک طرفین میزند. 11 فروردین آخرین مهلت برای مشخصشدن تکلیف برنامه هستهای ایران است و به همان نسبت که فرصت پیشرو برای مذاکرات کوتاهتر میشود، حساسیت و تنش بستر مذاکرات، شرایط سختتری را برای دو طرف رقم میزند. در حالی که فرصت چندانی به مذاکرات اخیر ژنو نمانده، فشارهای داخلی، فضای گفتوگو را برای طرفین پر چالشتر از پیش میکند. با وجود عزم و اراده راسخی که طرفین مناقشه طی یک سال و نیم مذاکره و 50 ساعت گفتوگوی دوجانبه برای کسب توافق هستهای از خود نشان دادهاند، طرفین به صراحت اعلام کردهاند که فکر تمدید مذاکرات را درسر نمیپرورانند.
جان کری وزیر امور خارجه آمریکا پیش از دیدار با ظریف در آخرین جلسه مذاکره، به این هم اکتفا نکرد و برای ایران شرط و شروطی را تعیین کرد که در صورت لحاظ نشدن، میز مذاکرات را ترک خواهد کرد. کری هفته گذشته پیش از عزیمت به ژنو برای مذاکره با محمدجواد ظریف، گفت: «اگر ایران با اقداماتی که ثابت میکند بهدنبال دستیابی به سلاح هستهای نیست موافقت نکند، آمریکا آماده است تا از میز مذاکره کنارهگیری کند.»
ایران اما پیش از این اعلام کرده بود که زیر بار هرگونه توافق نخواهد رفت و موضع مقتدرانه خود را با بیان اینکه " توافق نکردن بهتر از توافق بد است" نشان داد. رهبر انقلاب روز یکشنبه 19 بهمن ماه در دیدار با فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش و پدافند هوایی ضمن اشاره به موضع آمریکا در مقابل توافق هسته ای، صریحا اعلام کردند: «ما هم همین عقیده را داریم! و معتقدیم توافق نکردن بهتر از توافقی است که به ضرر منافع ملی و زمینه ساز تحقیر ملت بزرگ ایران شود.»
اما پس از دیدار 3 و 4 اسفندماه وزرای امور خارجه دو کشور در ژنو که با حضور حسین فریدون برادر رئیسجمهوری ایران همراهی میشدند، تلاشهای دو طرف کارگر افتاد و گویا قدمی بزرگ به سمت پیشرفت و مقصد نهایی برداشته شده است.
پنجمین دور مذاکرات: جدی، مفید و سازنده
«جدی، مفید و سازنده» اینها تعابیر ظریف بلافاصله پس از دیدار دوجانبه ایران و آمریکا هستند. کری و ظریف هر دو متفقالقول این دور از مذاکرات را مفید دانستند و ابراز کردند که در روند مذاکرات پیشرفت هایی صورت گرفت. این دور از مذاکرات دیدار علی اکبر صالحی معاون رئیس جمهور ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه به همراه جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و ارنست مونیز وزیر انرژی این کشور را رقم زد که بهزعم برخی دیپلماتها، خود نشانی از پیشرفت و نزدیکشدن به توافق را در بر دارد.
در همین باره علی خرم کارشناس و تحلیلگر مسائل بین الملل به «آفتاب» گفت: « مذاکرات هر بار بخشی از مسائل معوقه و طرح های پیشنهادی را مورد بررسی و کنکاش قرار می دهد و روند پیشرفت را هموارتر می کند. طی این دور از مذاکرات بر روی اصول توافق جامع و نهایی صحبت شد و برای کسب توافق زمینه چینی شد.»
وی با اشاره به اهمیت دیدار رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با وزیر انرژی آمریکا گفت:« دیدار مونیز و صالحی محتوایی است. هر دوی آنها افرادی با تجربه و تحصیلکرده در حوزه انرژی هسته ای هستند و طی گفتگویشان بر روی فرمول های غنی سازی و مسائل فنی، توافق صحبت کردند.» او افزود:« هنگامی که در یک توافق سیاسی مسولین و وزرای انرژی با یکدیگر وارد گفتگو می شوند، نشان میدهد که توافق در جهاتی صورت گرفته است.»
شدت گرفتن صدای اعتراض مخالفان ؛ تقویت احتمال کسب توافق خوب
در آخرین روزهای به جا مانده تا ضرب الاجل، روند پیشرفت مذاکرات هسته ای با رشد قابل قبولی طی مسیر می کند. اما در این میان اسرائیل در حالی که در جبهه تخاصم با ایران منزوی تر از همیشه می شود، سنگ اندازی های خود را علیه توافق ایران و آمریکا با جدیت بیشتری ادامه می دهد. نخست وزیر رژیم صهیونیستی صریحا اعلام کرد که برای جلوگیری از حصول توافق هستهای میان ایران و قدرتهای جهانی هر کاری بتواند انجام میدهد.
نتانیاهو که همواره برای سرنگون کردن قطار مذاکرات تا کنون از هیچ تلاشی دریغ نکرده است، به عنوان تازه ترین اقدام خود، بنا دارد 3 مارس با شرکت در نشست مشترک کنگره دربارهی خطرات حصول یک توافق هستهای سخنرانی کند. این در حالی است که کاخ سفید مخالفت خود را با سخنرانی نتانیاهو اعلام کرده است.
در حالی که زمزمه هایی مبنی بر حصول " توافق خوب " برای طرفین گفتگو، قوت می گیرد، و شواهد با قدرت بیشتری از احتمال کسب توافق پرمنفعت برای طرفین مذاکرات خبر می دهند، آن سو تر در زمره مخالفان توافق ایران با 6 قدرت جهانی اسرائیل تنها به نظر نمی رسد.
کنگره آمریکا نیز همچون رژیم صهیونیستی از روزهای آغازین مذاکرات هسته ای اقدامات ضد ایرانی خود را چند برابر کرده است. اعضای کنگره نیز این روزها و پس از مذاکرات ژنو و صحبت های نمایندگان ایران و دیگر اعضای 1+5 مبنی بر پیشرفت در مذاکرات هسته ای ، مصاحبه ها و اظهارنظرهای تندتری نسبت به قبل در مورد ایران و توافق احتمالی هسته ای انجام داده اند.
از طرف دیگر اعضای جمهوری خواه آن اعلام کرده اند که نظارت و کنترل را بر مفاد توافقنامه با ایران گسترش خواهند داد تا ضرورت تائید توافق توسط کنگره را به رخ دولت اوباما بکشند.
مخالفان سرسخت دیگر توافق هسته ای، هم منطقه ای های ایران هستند. کشورهای عربی مانند مصر، عربستان، قطر و امارات که از بیم افزایش قدرت گرفتن ایران در منطقه و به خطر افتادن منافع خود، تاب توافق ایران با 6 قدرت جهانی را ندارند.
با توجه به موارد فوق و چند برابر شدن تلاش های مخالفان مذاکرات هسته ای ایران و غرب در راستای تخریب مذاکرات هسته ای ، این طور به نظر می رسد که تیم مذاکره کننده ایران با دستی پر، نشست اخیر در ژنو را ترک کرده است. حال باید تا برگزاری مذاکره های آینده منتظر بود و دید درنهایت، توافقی که مخالفان ایران به طور بی سابقه ای از آن وحشت دارند، چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد.