بیماری سالک را بهتر بشناسیم
کارشناس دامپزشکی خوسف گفت: سالک یا بیماری لیشمانیوز از جمله بیماری‌های زئونوز است که در 88 کشور در چهار قاره بومی و بعد از مالاریا مهم‌ترین بیماری مناطق حاره بشمار می‌آید.
آفتاب‌‌نیوز :
«رضا محمودی‌زواره»، در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: انگل‌های لیشمانیا بعد از این‌که دابلیو. بی. لیشمن در سال 1901 یکی از اولین سویه‌های انگل را شناسایی کرد به این نام نامگذاری شدند.
کارشناس دامپزشکی خوسف ادامه داد: بیماری به چندین شکل و عمدتاً به فرم جلدی(سالک) دیده شده است.
محمودی‌زواره تصریح کرد: اگر چه این شکل از بیماری معمولاً موجب مرگ نمی‌شود، اما به‌علت طولانی شدن و ظاهر بدمنظره زخم‌ها سبب آسیب‌های جدی از جنبه روانی و اجتماعی می‌شود.
محمودی‌زواره با اشاره به این‌که لیشمانیوز پوستی(سالک) از قدیم در ایران شناخته شده بوده است، اظهار کرد: همچنین اپیدمی‌های کشنده فرم احشایی این بیماری گاه موجب مرگ و میر هزاران نفر شده است.
انتشار جغرافیایی
وی تصریح کرد: این انگل‌ها در 22 کشور در قاره اروپا و امریکا و در 66 کشور از کشورهای آسیایی و آفریقایی گسترش دارند.
کارشناس دامپزشکی خوسف افزود: عفونت انسانی در 16 کشور اروپایی از جمله فرانسه، ایتالیا، یونان، مالت، اسپانیا و پرتغال دیده شده که بیش از 90 درصد موارد لیشمانیوز احشایی در بنگلادش، برزیل، هند و سودان و بیش از 90 درصد اشکال لیشمانیوز جلدی در کشورهای ایران، افغانستان، نپال، سوریه، عربستان سعودی و پرو اتفاق می‌افتد اما این انگل در منطقه جنوب شرقی آسیا وجود ندارد.
عامل بیماریزا
وی خاطرنشان کرد: عامل بیماری، انگل پروتوزآ از جنس لیشمانیاست و به دو شکل پروماستیگوت(دوکی شکل دارای تاژک آزاد) و آماستیگوت(فرم داخل سلولی فاقد تاژک) دیده می‌شود.
کارشناس دامپزشکی خوسف ادامه داد: بیش از 20 گونه و تحت‌گونه از انگل باعث عفونت انسان می‌شود که هر کدام موجب طیف متفاوتی از علائم می‌شوند.
راه انتقال
محمودی‌زواره اظهار کرد: مهم‌ترین راه انتقال بیماری از طریق گزش پشه خاکی است که این پشه‌های ریز خونخوار، به رنگ ماسه هستند، طول پرواز آنها کم و در مکان‌های تاریک و مرطوب بخصوص در نقب‌های جوندگان کوچک و همچنین در مناطق جنگلی و غارها، اطراف شهرها و زیر سنگ‌ها و نخاله‌های ساختمانی زندگی می‌کنند.
وی تصریح کرد: لیشمانیوز دنیای قدیم توسط پشه خاکی جنس فلبوتوموس و لیشمانیوز دنیای جدید توسط پشه‌هایی از جنس لوتزومیا انتقال می‌یابد.
کارشناس دامپزشکی خوسف گفت: حیوانات وحشی، اهلی و انسان نیز می‌توانند به‌عنوان مخازن عفونت عمل کنند، اغلب اشکال عفونت‌های لیشمانیوز از پستانداران کوچک که به‌عنوان مخازن عفونت هستند، منشاء می‌گیرند.
علائم بیماری
محمودی‌زواره تصریح کرد: علائم بیماری لیشمانیوز را می‌توان به سه فرم اصلی لیشمانیوز احشایی یا کالاآزار، لیشمانیوز جلدی و لیشمانیوز جلدی - مخاطی تقسیم کرد.
وی افزود: لیشمانیوز احشایی یا کالاآزار از نظر اپیدمیولوژی دارای سه تیپ هندی، آفریقایی و مدیترانه‌ای است.
کارشناس دامپزشکی خوسف ادامه داد: فرم مدیترانه‌ای بیماری دارای انتشار جغرافیایی وسیعی و کالاآزار ایران از نوع مدیترانه‌ای و عامل آن لیشمانیا اینفانتوم است.
محمودی‌زواره ادامه داد: علائم بیماری در فرم احشایی شامل تب بالا و نامنظم، اسهال، بزرگ شدن طحال و کبد، تورم غدد لنفاوی، لاغری شدید، آنمی و لکوپنی و در صورت عدم درمان 100 درصد کشنده است.
وی تصریح کرد: لیشمانیوز جلدی به دو شکل متفاوت بروز می‌کند، لیشمانیوز جلدی روستایی(مرطوب) و لیشمانیوز جلدی شهری(خشک) که دارای اختلافات اپیدمیولوژیکی قابل ملاحظه‌ای هستند.
کارشناس دامپزشکی خوسف اظهار کرد: نوع روستایی یا مرطوب در ایران لیشمانیا ماژور عامل لیشمانیوز جلدی روستایی است و ناقل آن پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی است.
محمودی‌زواره گفت: این نوع بیماری، زئونوز و بیشتر بین حیوانات شایع است، مخزن اصلی آن یک نوع موش صحرایی از خانواده ژربیل‌ها به نام رومبومیس اپیموس است.
وی افزود: بیماری شیوع فصلی دارد و قسمت اعظم موارد انسانی در ماه‌های آبان تا دی آغاز می‌شوند، ضایعات بیشتر در اندام‌ها(دست و پا) بوده و معمولاً فاقد درد و خارش هستند.
کارشناس دامپزشکی خوسف گفت: در سالک مرطوب، زخم بزرگتر و میزان ترشحات و اگزودا زیاد است و زخم را به عفونت ثانویه توسط باکتری‌ها مستعد می‌کند.
محمودی‌زواره تصریح کرد: افرادی که به فرم مرطوب مبتلا می‌شوند در برابر فرم خشک هم ایمنی پیدا می‌کنند، اما عکس آن صادق نیست.
وی ادامه داد: کانون‌های سالک روستایی ایران در آبادی‌های اطراف اصفهان و نیز سرخس، ترکمن صحرا، اسفراین، شاهرود است.
کارشناس دامپزشکی خوسف یادآورشد: نوع شهری یا خشک به این بیماری زخم شرقی(oriental sore) هم گفته می‌شود، این نوع بیشتر در شهرها و مناطقی که تراکم انسانی بیشتر است دیده می‌شود.
محمودی‌زواره ادامه داد: در ایران عامل آن لیشمانیا تروپیکا و ناقلین عمده‌ی آن پشه‌های خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی و فلبوتوموس سرژنتی هستند که در مناطق کوهپایه‌ای و بافت کهنه شهرها یافت می‌شوند و فعالیت آنها در اواخر بهار و اوائل تابستان بیشتر است.
وی با اشاره به این‌که مخزن بیماری انسان بوده و سگ نیز به بیماری مبتلا می‌شود، اظهار کرد: ضایعات معمولاً در نواحی باز بدن مشاهده می‌شوند و شایع‌ترین محل ضایعه صورت است.
کارشناس دامپزشکی خوسف تصریح کرد: ضایعه به شکل پاپول قرمز رنگ خشک بدون درد و خارش آغاز می‌شود و با گذشت چندین ماه تبدیل به زخم می‌شود.
محمودی‌زواره خاطرنشان کرد: کانون‌های سالک شهری ایران در تهران(بخصوص شمال غربی)، مشهد، نیشابور، شیراز، کرمان و بم است.
وی ادامه داد: لیشمانیوز جلدی - مخاطی، عامل آن لیشمانیا برازیلینس است و با زخم‌های جلدی شروع شده و در اثر گسترش باعث تخریب بافتی وسیع بویژه در ناحیه بینی و دهان می‌شود، این نوع لیشمانیازیس در ایران دیده نشده است.
پیشگیری و کنترل
کارشناس دامپزشکی خوسف گفت: اقدامات پیشگیری شامل بیماریابی و درمان بیماران، محافظت افراد از نیش پشه خاکی با زدن پشه بند یا استفاده از ترکیبات دورکننده‌ی حشرات، آموزش بهداشت به مردم مناطق آلوده و رعایت بهداشت فردی و مبارزه با پشه خاکی از طریق سمپاشی برای از میان بردن پشه‌های خاکی بالغ است.
محمودی‌زواره در خصوص دیگر اقدامات جلوگیری گفت: زاد و ولد و تخم‌ریزی پشه با رعایت بهداشت شهری با انجام شهرسازی اصولی، آسفالت کردن همه‌ی خیابان‌ها و کوچه‌ها، نبودن شکاف حداقل در قسمت‌های پائین دیوارها و ساختمان‌ها و جلوگیری از نفوذ رطوبت به آنها، آسفالت یا موزائیک کردن پیاده‌روها، جلوگیری از تلنبار کردن مصالح ساختمانی یا زباله در اطراف مناطق مسکونی است.
وی ادامه داد: کنترل حیوانات مخزن بیماری از طریق درمان سگ‌های اهلی و معدوم کردن سگ‌های ولگرد و دیگر حیوانات مخزن مثل موش صحرایی و شغال تا شعاع معینی در اطراف مناطق مسکونی نیز از راه‌های مقابله با این بیماری است.
واکسیناسیون
کارشناس دامپزشکی خوسف تصریح کرد: چون هنوز واکسن کاملاً موثری علیه لیشمانیوز ساخته نشده در برخی موارد خاص برای کنترل سالک با تزریق انگل‌های زنده و بیماریزا در نقاط پوشیده بدن مانند بالای بازو زخمی ایجاد می‌کنند تا فرد مورد نظر تا آخر عمر ایمنی پیدا کند. به این عمل «لیشمانیزاسیون» می‌گویند.
درمان
محمودی‌زواره اظهار کرد: اغلب موارد لیشمانیوز جلدی بدون درمان بهبود می‌یابند و باعث مصونیت فرد در مقابل عفونت بعدی می‌شوند.
وی ادامه داد: درمان دیگر اشکال لیشمانیوز بسیار مشکل است و اغلب به یک دوره طولانی درمان با ترکیبات آنتیموان نیاز است.
کارشناس دامپزشکی خوسف یادآورشد: اخیراً مقاومت مشاهده شده به داروهای مورد استفاده، نیاز به داروهای قویتر نظیر آمفوتریسین B را خاطرنشان می‌کند.
محمودی‌زواره افزود: اغلب داروهای موجود گران بوده و بیماری نیاز به دوره طولانی درمان است و داروها به مرور تأثیر خود را از دست می‌دهند، از این‌رو لزوم کشف داروهای موثر جدید محسوس‌تر می‌شود.
وی تصریح کرد: موفقیت در کنترل، به تشخیص سریع و انجام سریع اقدامات درمانی بر روی میزبان‌های مخزن آلوده شده انسانی بستگی دارد.
کارشناس دامپزشکی خوسف خاطرنشان کرد: در سطح شهرستان تشخیص سرولوژیکی لیشمانیوز احشایی با استفاده از آزمایش آگلوتیناسیون مستقیم قابل انجام است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید