هر قوطی نوشابه چقدر شکر دارد؟

آفتاب‌‌نیوز : دکتر مجید حاجی فرجی رییس انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور می‌گوید: هر قوطی نوشابه 10 قاشق شکر دارد.

مضرات نوشابه؛ میزان شکر هر قوطی نوشابه را می دانید؟
 
باتوجه به آمارهای پراکنده‌ای که در مورد میانگین مصرف نوشابه‌های گازدار و انرژی‌زا در ایران وجود دارد، متاسفانه به‌نظر می‌رسد مصرف این محصول مضر در کشور ما حدود 2 تا 4 برابر میانگین‌های جهانی است. متوسط سرانه مصرف نوشابه‌های گازدار در جهان برای هر فرد، حدود 10 لیتر و در ایران،‌ نزدیک به 30 تا 40 لیتر است.

برخی از کشورها،‌ استاندارد مصرف نوشابه‌های گازدار را به زیر 8 لیتر هم رسانده‌اند. یکی از مهم‌ترین زیان‌هایی که برای مصرف نوشابه‌های گازدار عنوان می‌شود،‌ خطرهای ناشی از دریافت قند فراوان آنهاست. اسید فسفریک و دی‌اکسیدکربن موجود در این محصولات هم که باعث تولید گاز می‌شوند، عوارض زیادی برای مصرف‌کننده دارند.
 
اینها بخشی از گفته‌های دکتر مجید حاجی‌فرجی، رییس انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور درباره نوشابه‌های گازدار بود.
 
قند هر یک قوطی نوشابه، برابر با چند قند یا چه مقدار شکر است؟
 
قند هر قوطی نوشابه گازدار، برابر با 10 قاشق غذاخوری شکر است. این مقدار نوشابه، حدود 150 تا 200 کیلوکالری انرژی دارد. حالا فکرش را بکنید فردی که در یک وعده،‌ بیش از یک لیوان یا یک قوطی کوچک نوشابه مصرف می‌کند، چه مقدار قند و کالری به بدنش می‌رساند؟
 
از مهم‌ترین مضرات مصرف نوشابه‌های گازدار برایمان می‌گویید؟
 
از بحث چاق‌کنندگی نوشابه‌های گازدار که بگذریم،‌ مصرف این نوشیدنی‌های بسیار شیرین می‌تواند تحریک کاذب ترشح انسولین و بالا رفتن کاذب سطح قند خون را در پی داشته باشد. در نتیجه، به مرور زمان احتمال بالا رفتن مقاومت بدن به انسولین بالا می‌رود و زمینه ابتلا به دیابت، به‌خصوص در آنهایی که از نظر سابقه خانوادگی مستعد ابتلا هستند، فراهم می‌شود.

از طرف دیگر، وقتی اسید فسفریک و دی‌اکسید کربن موجود در نوشابه‌ها، وارد معده می‌شود، pH اسیدی آن را خنثی و هضم را مختل می‌كند. کافئین موجود در نوشابه‌ها هم 30 تا 40 دقیقه بعد از ورود به بدن، به‌خصوص در بچه‌ها مشکلات مختلفی مانند گشادی مردمک چشم یا افزایش اضطراب و استرس ایجاد می‌کند. به‌علاوه،‌ حدود یک ساعت بعد از جذب قندها و ترکیب‌های موجود در نوشابه‌های گازدار، جذب عناصر فلزی و نادر موجود در بدن مانند کلسیم، منیزیم، روی و آهن پایین می‌آید و به ‌این ترتیب، متا‌بولیسم پایه افزایش می‌یابد.

زیاده‌روی در مصرف این محصولات، باعث می‌شود کلیه‌ها هم دیگر قادر به دفع مناسب اسید فسفریک نباشند. از طرفی، با برداشت کلسیم از بافت استخوانی، امکان افزایش رسوب آنها در کلیه و احتمال ایجاد سنگ کلیه به‌وجود می‌آید.
 
چرا با تمام مضراتی که برای مصرف نوشابه‌ها مطرح می‌شود،‌ بازهم شاهد ورود روزانه محصولات جدید و متنوع این نوشیدنی به بازار هستیم؟
 
متاسفانه شرکت‌های تولید‌کننده محصولات مضری مانند نوشابه‌ و فست‌فود، با ترفندهای تبلیغاتی مختلف و سرمایه‌گذاری‌های متعدد، ‌سعی می‌کنند رضایت‌ مشتری‌ها را جلب کنند و به آنها نشان بدهند که محصولات جدیدشان، ضرری برای مصرف‌کننده‌ها ندارند. به‌تازگی، گزارش‌های جدیدی درباره میزان سود کارخانه‌های تولید نوشابه‌های گازدار منتشر شده که نشان می‌دهد هر 15 ثانیه‌ای که یک مصرف‌کننده جدید به جمع مصرف‌کنندگان غذاهای آماده و نوشابه‌های گازدار افزوده می‌شود، سود تولیدکنندگان حدود 200 میلیون پوند بالاتر می‌رود بنابراین بدیهی است که تولیدکنندگان، هر روز در پی تولید محصولات جدیدتری برای افزایش سوددهی خود باشند.
 
یعنی نوشابه‌های زیرو، لایت و رژیمی هم برتری خاصی بر نوشابه‌های معمولی ندارند؟
 
به‌ هیچ‌وجه. به تمام نوشابه‌های گازدار برای ایجاد طعمی مطلوب و مشتری‌پسند، یک ماده قندی اضافه می‌کنند. این مواد قندی می‌توانند شیرین‌کننده‌هایی مانند ساکاروز و گلوکز باشند یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی.

شاید شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند قندهای طبیعی، باعث افزایش چشمگیر دریافت کالری نشوند اما می‌توانند به مرور زمان، باعث تغییر ذائقه و حس چشایی فرد شوند و به‌صورت پنهان، زمینه مصرف قند و شیرینی را در برنامه غذایی افراد فراهم کنند بنابراین ما اصلا نمی‌توانیم بگوییم که مصرف نوشابه‌های رژیمی، لایت و زیرو از نوشابه‌های معمولی بهتر است و زیاده‌روی در مصرف آنها، عوارضی نخواهد داشت. ضمن اینکه مصرف طولانی‌مدت برخی شیرین‌کننده‌های مصنوعی و محصولات غذایی حاوی آنها، می‌تواند آثار سرطان‌زایی هم در بدن داشته باشد.
 
بهترین جایگزین‌های نوشابه‌های گازدار چه نوشیدنی‌هایی هستند؟
 
آب، لبنیات، دوغ بدون نمک و گاز،‌ نوشیدنی‌های تهیه‌شده از عرقیات سنتی و عصاره‌های گیاهی که بدون گاز و قند فراوان هستند، می‌توانند جایگزین‌های مناسبی برای نوشابه‌های گازدار باشند.
 
چه اقدام‌هایی برای کاهش مصرف نوشابه‌های گازدار در کشور انجام شده یا قرار است انجام شود؟
 
شوراهای سلامت امنیت غذایی و سازمان‌های نظارتی، سال‌ها بر این عقیده بودند که جلوی تولید نوشابه گرفته یا میزان تولید آن کاهش داده شود،‌ اما این کار نه تنها چندان عملی و اجرایی نیست، بلکه درست هم نیست زیرا در دنیا کسی جلوی تولید چنین محصولاتی را نمی‌گیرد بنابراین بحث اطلاع‌رسانی و آگاهی دادن به افراد جامعه در مورد زیان‌های مصرف نوشیدنی‌های گازدار باید در دستور کار دانشگاهیان، ‌بدنه صنعت، سازمان‌های نظارتی و رسانه‌ها قرار بگیرد تا مردم، با آگاهی درباره مضرات مصرف نوشابه‌های گازدار، حق انتخاب داشته باشند. از طرف دیگر، اقدام موفق دیگری که می‌تواند در روند تولید و میزان مصرف برخی خوراکی‌های مضر مانند نوشابه‌های گازدار اثر بگذارد، افزایش مالیات بر ارزش افزوده چنین محصولاتی است.

زمانی که مالیات بالا می‌رود، قیمت تمام‌شده محصول کم‌ارزشی مانند نوشابه هم افزایش می‌یابد و قدرت خرید برای تهیه چنین کالایی که جزو کالاهای اساسی هم نیست، کم می‌شود. به این ترتیب،‌ تعادلی در روند تولید و مصرف نوشابه در ایران مانند تمام دنیا، اتفاق می‌افتد. زمانی که مردم، ‌تفاوت بسیار چشمگیری بین قیمت یک بطری نوشابه‌ گازدار با یک بطری آب معدنی یا دوغ بدون گاز ببینند، احتمالا درصدد خرید محصول سالم‌تر و به مراتب ارزان‌تر برمی‌آیند.

این در حالی است که کم بودن تفاوت قیمت این نوشیدنی‌ها در سال‌های اخیر، افزایش مصرف نوشابه را به دنبال داشته است. اگر این اتفاق نیفتد،‌ هزینه‌های درمانی بیشتری به دلیل افزایش مصرف نوشابه‌های گازدار، بر دوش جامعه خواهد افتاد. از طرف دیگر، باید نحوه عرضه و توزیع خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های مضر هم کنترل شود.

درواقع، خود مردم با كمك آموزش و پرورش و اولیای مدرسه، باید دست در دست هم بدهند تا کاهش مصرف نوشابه‌های گازدار از سنین مدرسه آغاز شود؛ یعنی باید قانونی در جهت ممنوعیت مطلق فروش نوشابه در بوفه مدارس و حتی مغازه‌های اطراف مدارس وضع و اجرا شود تا امروزه با آمارهایی که نشان می‌دهند حدود 60 درصد بچه‌های بالای 12 سال، روزی 1 بار نوشابه می‌خورند، مواجه نباشیم.