عقب ماندن انگلیس از شرکای اروپایی اش برای ورود به بازار ایران

آفتاب‌‌نیوز : در میان توافق های بزرگ اخیر صورت گرفته میان ایران و شرکت های خارجی، تاکنون اسمی از شرکت های بزرگ انگلیسی که پیشتر جایگاه درخوری در بازار ایران داشتند، بچشم نمی خورد.
اما پیش بینی این عقب ماندگی انگلیس از شرکای اروپایی اش برای برقراری روابط و مناسبات تجاری با ایران پیش از این بارها از سوی بخش های مختلف اقتصادی و سیاسی این کشور هشدار داده شده بود.

لرد 'نورمن لامونت' رییس اتاق بازرگانی انگلیس و ایران اوایل دی ماه امسال در گفت وگو با روزنامه ایندیپندنت ضمن اشاره به فرصت های بسیار بزرگ ایجادشده برای همکاری اقتصادی با تهران بعد از لغو تحریم ها در 16 ژانویه و اعلام اجرای برجام گفته بود: 'تجارت انگلیس با ایران مایل ها از کشورهای دیگر عقب تر است. میزان تجارت انگلیس با ایران یک بیستم تجارت آلمان با این کشور حتی پایین تر از آمریکا است که تجارت با ایران را به لحاظ نظری غیرقانونی کرده است. اما در آنجا فرصت فوق العاده ای وجود دارد که بایستی استفاده کرد.'

لامونت وزیر پیشین دارایی انگلیس که اخیرا نیز به عنوان فرستاده تجاری انگلیس به ایران از سوی دیوید کامرون منصوب شده است، در سال گذشته میلادی هشدار داده بود که تجار و شرکت های انگلیسی قربانی تحریم های اعمال شده علیه جمهوری اسلامی ایران شده اند.
'جک استراو' رییس سابق گروه دوستی پارلمانی انگلیس و ایران (گروه دوستی همه حزبی پارلمان) نیز در خرداد ماه گذشته در سخنانی در دانشگاه 'ساوت ولز 'عنوان کرد درحالی که صادرات آمریکا به ایران افزایش قابل توجهی داشته، صادرات انگلیس به ایران کاهش یافته است.
وزیر خارجه پیشین انگلیس در سخنانش همچنین به ضرورت تلاش برای افزایش تجارت انگلیس با ایران اشاره کرد و با بیان اینکه ایران فرصت خوبی برای انگلیس است تا از طریق آن به توسعه یک سیاست خارجی شفاف و ممتاز بپردازد، افزود: 'جالب است که از میان کشورهای مهم غربی تنها انگلیس است که یک سیاست یک جانبه ناامیدکننده را در تجارت (با ایران) در پیش گرفته که براساس رژیم تحریم ها نیز از جهاتی مجاز دانسته شده است.'

'جک استراو' در بهمن ماه سال گذشته نیز در سخنانی گفته بود: 'چگونگی تقویت تعاملات تجاری با ایران از دیگر موضوعات مورد بحث است چراکه تمام اعضاء گروه دوستی همه حزبی پارلمان انگلیس از سیاست های یک جانبه دولت کامرون، در راستای کاهش تجارت با ایران خسته شده اند.'
وی خاطرنشان ساخت: ' این در حالی است که این سیاست حتی توسط واشنگتن هم دنبال نمی شود و صادرات محصولات آمریکایی به ایران در حال افزایش است.'

'ریچارد بیکن' نماینده مجلس عوام و رییس گروه دوستی پارلمانی انگلیس و ایران نیز در اواخر دی ماه سال گذشته در گفت وگو با ایرنا با نگران کننده خواندن عقب ماندن انگلیس نسبت به سایر رقبای اروپایی و نیز آمریکا برای گسترش روابط اقتصادی با ایران، هشدار داده بود:' مساله ای که نسبت به آن نگران هستم مساله تجارت با ایران است، چراکه کشورهای زیادی در حال رایزنی با ایران هستند. آلمان، فرانسه سوئد و هلند در رابطه با تجارت با ایران گفت وگو داشته اند و نمایندگان بسیاری از آنها به ایران رفته اند.'
بیکن با اشاره به ابراز تمایل شرکت های اروپایی برای گسترش فعالیتشان در ایران، گفت: 'به طور نمونه یک شرکت فرانسوی اعلام کرده که ایران شریک راهبردی اش در منطقه است و از طرفی دیگر آمریکا نیز تجارت خود را با ایران به طور چشمگیری افزایش داده؛ لذا به نظر می رسد تنها کشوری که در این میان جا مانده انگلیس است.'

به گفته تحلیلگران به نظر می رسد که پیوندهای بسیار نزدیک انگلیس (در مقایسه با سایر شرکای اروپایی اش) به آمریکا در کنار منافع گسترده اقتصادی شرکت های انگلیسی در این کشور از جمله عللی بوده است که لندن تا قبل از اجرای برجام و لغو تحریم ها، از برداشتن گام های جدی برای گسترش روابط با تهران پرهیز می کرده است.
اگرچه جریمه های سنگین آمریکا علیه شماری از بانک های انگلیسی در دوران تحریم به دلیل نزدیکی با ایران در محافظه کارتر شدن انگلیسی ها بی تاثیر نبوده است.
به گفته آنها، بسته بودن سفارت انگلیس در تهران و کاهش سطح روابط سیاسی دو کشور نیز از دیگر عواملی بوده که به کاهش مناسبات اقتصادی شان دامن زده است.
هشتم آذرماه 1390 به دنبال ورود تعدادی از دانشجویان به سفارت انگلیس در تهران، لندن روابط سیاسی و دیپلماتیک خود را با کشورمان قطع و از دیپلمات های ایرانی نیز خواست خاک این کشور را ترک کنند.

اما به دنبال دیدار وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و انگلستان در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ اول مهرماه 1392 و متعاقب دیدارهای برگزار شده بین مسئولان وزارت امور خارجه دو کشور در نیویورک و ژنو، وزارت امور خارجه 20 آبان 1392، محمدحسن حبیب الله زاده را به عنوان کاردار ترددی کشورمان در انگلیس تعیین و به طرف انگلیسی معرفی کرد.
همزمان با این اقدام ، وزارت امور خارجه انگلیس نیز «آجی شارما» را به عنوان کاردار غیرمقیم خود در تهران معرفی کرد.

ایران و انگلیس به دنبال رایزنی های صورت گرفته توسط مقامات دو کشور خصوصاً با توجه به تغییر فضای بین المللی بعد از توافق هسته ای 14 جولای وین، در اول شهریورماه گذشته اقدام به بازگشایی سفارت خانه هایشان در لندن و تهران کردند.
هر چند هنوز به رغم گذشت پنج ماه از بازگشایی سفارت خانه انگلیس و ایران، به دلیل مانع تراشی های طرف انگلیسی هنوز بخش صدور ویزای سفارت انگلیس در تهران فعال نشده است که این مساله همچنان یک مانع مهم در گسترش مناسبات تجاری شمرده می شود.
همچنین برخی از منابع انگلیسی بر این باورند که مناسبات عمیق انگلیس با امارات وعربستان سبب شده است که دولت انگلیس برای گسترش مناسبات اقتصادی اش با ایران، ملاحظه هایی را رعایت کند.

این منابع گفته بودند:' حساسیت هایی از سوی متحدان عرب انگلیس در مورد روابط نزدیک تجاری این کشور با ایران وجود دارد که دولت انگلیس باید آنها را در نظر بگیرد. پیگیری مشتاقانه برای ورود به بازار ایران می تواند موجب شود کشورهایی نظیر امارات و عربستان درهای خود را به روی تجار و سرمایه گذاران انگلیسی ببندند.'
این در حالی که است که شرکای اروپایی انگلیس از قبل توافق هسته ای 14 جولای 2015 میلادی وین، بدون توجه به مساله تحریم ها و فشارهای آمریکا و ملاحظات یاد شده، عملاً مذاکرات جدی خود را با تهران شروع کرده بودند و این مساله ای بود که بارها به دولت کامرون گوشزد شده بود.

وزارت امور خارجه انگلیس حتی بعد از توافق هسته ای وین با صدور بیانیه ای اعلام کرده بود : «اگر ایران به تعهدات خود تحت برنامه جامع اقدام مشترک پایبند باشد و تحریم ها برداشته شود، دولت انگلیس به تجار کمک خواهد کرد تا از فرصت های به وجود آمده بهره برداری کنند. تا زمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی اقدامات ایران در مورد برنامه هسته ای اش را تایید کند، تحریم ها پابرجا باقی خواهد ماند و ما به اعمال سخت گیرانه آنها ادامه خواهیم داد.»
هر چند 'فیلیپ هاموند' وزیر خارجه انگلیس در اواخر تیرماه گذشته به دنبال انتقادهای صورت گرفته از سیاست های اقتصادی لندن در قبال تهران ، در سخنانی در نشست ویژه مجلس عوام، با ابراز امیدواری نسبت به بازگشایی سفارت این کشور در تهران، گفته بود: دولت کامرون درصدد است از شرکت های انگلیسی که قصد تجارت با ایران دارند، حمایت کند.

اما 'جک استراو ' در سال گذشته میلادی گفته بود که 'بانک های انگلیسی حاضر به فراهم آوردن خدمات بانکی و اقتصادی برای صادرات به ایران نیستند، چراکه از مواجهه با تحریم های سنگین واهمه دارند.'.
وزیر خارجه اسبق انگلیس بیان داشت:' فشار بسیاری بر بانک ها وارد می شود. آمریکایی ها با این اقدام تبعیض آمیز و یک جانبه به نهادهای مالی در انگلیس فشار می آورند.'
وی تصریح کرد: تجارت با ایران توسط دیگر کشورهای اروپایی به ویژه آلمان زیاد متحمل خسارت نشده چراکه اکثر نقل و انتقالات مالی آنها توسط بانک های منطقه ای صورت می گیرد.
این درحالی که است که به نوشته فایننشال تایمز' اطلاعات نشان می دهد که در همان دوران کاخ سفید به کمپانی های آمریکایی اطمینان خاطر داده بود که آنها در صورت تجارت با ایران مشمول تحریم نمی شوند.

'مارتین جانسون' مدیر کل اتاق بازرگانی انگلیس و ایران نیز در مهر ماه گذشته قبل از سفر هیات تجاری انگلیس به تهران به ایران گفته بود :
'همان طور که می دانید سال هاست که هیات تجاری از سوی انگلیس به ایران نرفته و به دلیل فراز و نشیب های روابط سیاسی میان دو کشور، مناسبات تجاری به شدت کاهش پیدا کرده است.'
وی افزود: بنابراین ما بر آن شدیم که یک هیاتی تجاری را تشکیل دهیم و به منظور آشنایی با فضای تجاری ایران گروهی را به این کشور اعزام کنیم؛ ما فکر می کنیم که این اقدام بخشی از راه های تقویت روابط میان دو کشور هست.

جانسون در پاسخ به این سووال که چه عاملی سبب شده تا شرکت های انگلیسی به انجام تجارت با ایران علاقه مند شوند گفت: ادامه تحریم ها نمی تواند به درازا بینجامد و همان طور که می دانید همه ما امیدوار هستیم که براساس آنچه در برجام توافق شده است تحریم ها کاهش یابند.
وی با بیان اینکه 'شرکت های انگلیسی هنوز نمی توانند با ایران وارد معامله شوند'، افزود: اما آن ها می توانند در این سفر با فضای ایران آشنا شوند، طرف های ایرانی را شناسایی کرده و ارتباطاتشان را به روزرسانی کنند و همچنین محصولات و یا خدماتشان را به شرکت های ایرانی عرضه کنند.

این مقام انگلیسی تصریح کرد: این مهم است که آن ها از اکنون بروند و خودشان را آماده کنند.
وی همچنین در پاسخ به این سووال که آیا در جریان این سفر تفاهم نامه هایی نیز منعقد خواهد شد گفت: ما با شرکت های ایرانی گفت وگو خواهیم کرد و قطعاً در این جریان انتظاراتی مطرح خواهد شد مبنی بر اینکه، به محض برداشته شدن تحریم ها این گفت وگوها منجر به توافق و انعقاد قرارداد در آینده شود.

دکتر 'سیروس مهدی زاده' از اعضای هیات مدیره اتاق بازرگانی انگلیس و ایران نیز در مهرماه گذشته در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در لندن ضمن اشاره به سفر هیات تجاری انگلیسی به ایران گفت: بسیاری از شرکت های اروپایی تاکنون به ایران سفرکرده اند که در جریان آن تفاهم نامه هایی را هم امضا کرده اند. ازاین روی این سفر می تواند سرآغاز خوبی برای ازسرگیری دوباره مناسبات تجاری میان ایران و انگلیس برای دوران پسا تحریم به حساب آید.
وی در پاسخ به این سؤال که دولت انگلیس تا چه میزان از این سفر تجاری استقبال می کند گفت:' اگر به خاطر داشته باشید تا سه ماه پیش دولت انگلستان اعلام کرده بود «از انجام تجارت با ایران حمایت نمی کند»؛ به رغم اینکه همچنان این عبارت در تارنمای آن ها - به دلیل قوانین و مقررات بین المللی علیه ایران - دیده می شود اما دولت انگلستان و «دپارتمان تجارت و سرمایه گذاری انگلیس» از ما به خوبی حمایت می کند.'.

این مقام انگلیسی در پاسخ به این سؤال که شرکت های انگلیسی تا چه میزان علاقه مند به ازسرگیری روابط تجاری با ایران هستند گفت: 'شرکت های انگلیسی خیلی مشتاق هستند که با ایران کار کند، اما درعین حال مجبور هستند تا براساس ضوابط و قوانین بین المللی عمل کنند.'.
مهدی زاده یکی از موانع اصلی تعامل آزادانه شرکت های انگلیسی با ایران را نحوه عملکرد بانک های این کشور برشمرد و گفت: همان طور که می دانید تمام تراکنش های بانک های انگلیسی باید از طریق پنج بانک اصلی انگلیس صورت گیرد که همه آن ها نیز تاکنون از سوی آمریکا جریمه شده اند.
این مقام اتاق بازرگانی انگلیس و ایران با اشاره به اینکه «بانک های پنج گانه انگلیس از سوی سهام داران خود مدیریت می شوند» تصریح کرد: از این روی بانک مرکزی انگلیس اختیار ویژه ای را نسبت به بانک های انگلیسی ندارد و نمی تواند آن ها را وادار به انجام کاری کند؛ لذا شرکت های انگلیسی برای فعالت با ایران تا حدودی می ترسند و برای ازسرگیری مناسبات تجاری نیازمند دریافت ضوابط مشخصی از سوی آمریکا هستند تا از جریمه شدن پرهیز کنند.
مهدی زاده با این حال خاطرنشان ساخت که بانک مرکزی سایر کشورهای اروپایی اختیارات بیشتری را در حوزه عملکرد بانک هایشان دارند و ازاین رو شرکت های اروپایی با مشکلات و موانع کمتری در تعامل با ایران دارند..

با توجه با همین شرایط بود که روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف در مردادماه گذشته در یادداشتی تندوتیز با انتقاد از تعلل لندن در احیای روابط تجاری خود با ایران نوشته بود: درحالی که مرکب توافق هسته ای وین هنوز خشک نشده، رقبای ما در پاریس شروع به تعامل با ایران برای انعقاد قراردادهای تجاری کرده اند.
روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف افزود: بزرگ ترین رقبای تجاری انگلیس در اروپا زمان را برای به دست آوردن میلیاردها پوند فرصت سرمایه گذاری در ایران از دست نداده اند. در حالی که مرکب توافق هسته ای بین ایران و قدرت های جهانی هنوز خشک نشده، رقبای ما در پاریس شروع به تعامل با ایران برای انعقاد قراردادهای تجاری کرده اند.

'در حالی که وزرای دولت انگلیس درگیر هجوم مهاجران خارجی برای عبور از کانال مانش هستند، همتایان فرانسوی آنها در تهران مشغول رایزنی های اقتصادی اند. لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه به تهران سفر کرد و از حسن روحانی رئیس جمهوری ایران برای سفر به پاریس دعوت به عمل آورد.'
دیلی تلگراف افزود: البته تنها فرانسوی ها نیستند که در حال آمدوشد به تهران هستند. شرکت های آلمانی و هیئت های تجاری این کشور در بازسازی پل های سابق با شرکای احتمالی شان وقت را تلف نکرده اند. یک هیئت بزرگ تجاری آلمانی متشکل از حدود 100 شرکت حتی قبل از توافق هسته ای به تهران سفر کرده بود.

این روزنامه نوشت: 'اما در مقام مقایسه به نظر می رسد که دولت انگلیس در وضعیت انکار تاثیرات توافق هسته ای اخیر بر مبادلات تجاری قرار دارد. هر چند دولت انگلیس تمایلی به اقدام قبل از تایید اقدامات ایران توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی ندارد، اما فعالان اقتصادی این گونه نیستند. شرکت های انگلیسی، به خصوص در حوزه نفت و گاز در حال برنامه ریزی برای بازگشت به بازار ایران هستند. رویال داچ شل قبلاً مذاکراتی را در مورد مسیر پیش رو با مقامات ایرانی انجام داد و باب دادلی، مدیر شرکت بی پی هفته گذشته در مورد اهمیت بازار ایران صحبت کرده است.
دیلی تلگراف افزود: 'هر دوی این شرکت ها دارای تاریخچه ای طولانی در ایران هستند و هیچ کدام تحمل عقب افتادن در میدان رقابت برای به دست آوردن بخشی از آخرین ذخایر باقیمانده نفت و گاز ارزان جهان را ندارند. اما شرکت توتال، رقیب فرانسوی آنها در نقطه آغاز از آنها پیشی گرفته است.'

دیلی تلگراف در ادامه نوشت: 'درعین حال واضح است تا زمانی که لندن از عبور تهران از نقطه بی بازگشت در برنامه هسته ای اش مطمئن نشود، شرکت های انگلیسی هیچ کمکی از جانب دولت این کشور برای به دست آوردن مجدد جایگاه خود در بازار ایران دریافت نخواهند کرد.'
به هر صورت تنها بعد از اعلام اجرای برجام در روز 16 ژانویه و ختم تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با برنامه هسته ای ایران از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا به دنبال گزارش آژانس انرژی اتمی، دولت انگلیس رسما اعلام کرد که از توسعه روابط اقتصادی با ایران به طور کامل حمایت می کند.
وزارت تجارت و نوآوری و مهارت های انگلیس در 27 دی ماه گذشته بابیان اینکه لغو تحریم های ایران راه را برای توسعه مناسبات تجاری با تهران هموار کرد ،گفت که لندن به طور کامل از گسترش روابط اقتصادی دو کشور حمایت به عمل می آورد.

این وزارت خانه ، گفت: لغو تحریم های اقتصادی و مالی ایران ماحصل اجرای تعهدات این کشور براساس توافق هسته ای 14 جولای 2015 میلادی وین بود و معنای آن این است که ایران در حال حاضر خیلی آزادانه تر می تواند تجارت کند.
وزارت تجارت انگلیس با اشاره به تایید اجرای تعهدات ایران براساس توافق هسته ای وین از سوی آژانس بین المللی انرژی هسته ای، گفت: اعلام اجرای برجام در روز 16 ژانویه و ختم تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با برنامه هسته ای ایران از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا به دنبال گزارش آژانس صورت پذیرفت.

این وزارتخانه افزود: به عنوان یک نتیجه از لغو تحریم ها، پوشش مالی صادرات انگلیس' ( یو کی ای اف )، آژانس اعتبار صادرات انگلیس'، بار دیگر حمایت خودش را از شرکت های انگلیسی که به دنبال کسب وکار در ایران هستند، از سر گرفت.
وزارت تجارت انگلیس اضافه کرد: پوشش مالی و اعتباری صادرات انگلیس در حال حاضر هم به صورت پوندی و هم یورویی قابل دسترس است.

این وزارت خانه با اشاره به تضمین های مالی 'یو کی ای اف ' برای صاحبان کسب وکار انگلیس، گفت این نهاد برای ارتقای سطح صادرات انگلیس به ایران به طور مستقیم با صندوق ضمانت صادرات ایران و وزارت اقتصاد و امور دارایی این کشور کار خواهد کرد.
'فرانسیس مود' معاون وزارت تجارت و نوآوری در بخش تجارت و سرمایه گذاری انگلیس نیز در این مورد گفت: دولت انگلیس به طور کامل از گسترش همکاری تجاری با ایران حمایت می کند و شرکت های انگلیسی را تشویق می کنیم که از فرصت تجاری به دست آمده بعد از لغو تحریم ها استفاده کنند.
وی افزود: به دنبال بازگشایی سفارت انگلیس در تهران در آگوست سال گذشته، معاونت تجارت و سرمایه گذاری وزارت تجارت انگلیس درصحنه حضور دارد و از تجارت میان دو کشور حمایت می کند.
دولت انگلیس در حالی از حمایت از گسترش روابط اقتصادی با ایران سخن می گوید که به نظر می رسد که این کشور میدان را به رقبای اروپایی اش کاملا واگذار کرده است.