همه مردان کابینه بازرگان را بشناسید
بهمن‌ماه ١٣٥٧، روزهایی که در عکس‌های برجامانده از دوربین‌های قدیمی، سرد و خاکستری به نظر می‌رسد، ذهن و روح انقلابیون جوان از هیجان و سودای تغییر، در غلیان بود، اما رنگ سرخ هیجان، حوادثی سفید و سیاه در تاریخ آن زمان رقم زد.
آفتاب‌‌نیوز :
مهدی بازرگان از ١٥ بهمن ١٣٥٧ تا ١٣ آبان ١٣٥٨ به مدت ۹ ماه (۲۷۵ روز) نخست‌وزیری دولت موقت برآمده از انقلاب را برعهده داشت. پس از تسخیر سفارت آمریکا، دولت موقت استعفا داد؛ استعفایی که در آن زمان بسیاری آن را نارضایتی دولت موقت از اشغال سفارت آمریکا تحلیل کردند، اما خود بازرگان در کتاب «انقلاب ایران در دو حرکت» نوشت که استعفایش به دلیل حمله به سفارت نبوده و سه ماه قبل از استعفای نهایی، سران کشور از این تصمیم آگاه بوده‌اند. آنچه در پی می‌آید نگاهی است گذرا به زندگی مردان کابینه بازرگان.
وزیر کشور
احمد صدرحاج‌سیدجوادی متولد ١٢٩٦: او از اعضای اولیه و بنیان‌گذار نهضت آزادی و از اعضای فعال در نهضت مقاومت ملی بود. حاج‌سیدجوادی پیش از انقلاب وکالت تعدادی از مخالفان حکومت پهلوی ازجمله دکترعلی شریعتی و آیت‌الله حسینعلی منتظری را بر عهده داشت. او که فارغ‌التحصیل رشته حقوق و دارای مدرک دکترای علوم سیاسی بود، در تهیه پیش‌نویس قانون اساسی شرکت داشت. حاج‌سیدجوادی پس از سقوط دولت موقت، در مقدمات تشکیل مجلس شورا دخالت داشت و به نمایندگی مردم قزوین در مجلس اول انتخاب شد. او ۳۰ سال سرپرستی دائره‌المعارف تشیع را عهده‌دار بوده است. سیداحمد صدرحاج‌سیدجوادی در بامداد یکشنبه ۱۱ فروردین ۱۳۹۲ در بیمارستان آبان تهران در ۹۶ سالگی چشم از جهان فرو بست.
هاشم صباغیان متولد ۱۳۱۶: او بعد از کابینه بازرگان به دوره اول مجلس شورای اسلامی راه یافت. بعد از کودتای ٢٨ مرداد با شاخه جوانان نهضت مقاومت ملی همکاری می‌کرد و از سـال ١٣٣٩ در جبهـه ملی دوم فعالیت داشت. در سال ١٣٤٠ به انجمن اسلامی مهندسین پیوست و دو سال هم ریاست آن را برعهده گرفت. از ابتدای تأسیس نهضت آزادی ایران به عضـویت آن درآمـد. تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به علت فعالیت‌های سیاسـی- مـذهبی خـود از سـال ١٣٣٢ تـا ١٣٥٧ چهار بار به زندان افتاد. در سال ١٣٥٧ یکـی از اعضـای هیـأت پـنج نفـری بود که از طرف رهبر انقلاب برای راه‌اندازی صنعت نفت و پایان‌دادن به اعتصاب‌های آن تعیین شـد. او همچنـین عضـو کمیته مرکزی استقبال از رهبر انقلاب و مسئول مستقیم فرودگاه مهرآباد و انتظامـات و ارتباطـات آن در روز ١٢ بهمن ١٣٥٧ بود.
وزیر امور خارجه
کریم سنجابی متولد ١٢٨٣: سنجابی پس از انقلاب، ۵۵ روز وزیر امور خارجه دولت موقت بود و سپس استعفا داد. سنجابی از بنیان‌گذاران جبهه ملی و حامیان محمد مصدق بود. او در دولت مصدق وزیر آموزش و قاضی اختصاصی ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری در پرونده نفت ایران و انگلیس بود. او که رهبر جبهه ملی در انقلاب ۱۳۵۷ بود، پس وقایع خرداد سال ٦٠، مدت ۱۴ ماه مخفی شد و سرانجام از راه کردستان به ترکیه و از آنجا به پاریس و سپس به آمریکا رفت. او نهایتا در تیرماه ۱۳۷۴ در ۹۰ سالگی در خانه خود در شهر کاربندل در جنوب ایالت الینوی آمریکا درگذشت و همانجا به خاک سپرده شد.
ابراهیم یزدی متولد ١٣١٠: پس از استعفای دکتر کریم سنجابی به‌عنوان وزیر خارجه انتخاب شد. او از چهار اردیبهشت ۱۳۵۸ تا ١٤ آبان ٥٨ وزیر خارجه بود. ابراهیم یزدی، فعال سیاسی ایرانی و دبیرکل نهضت آزادی ایران است. ابراهیم یزدی در دوران اقامت رهبر فقید انقلاب در نوفل‌لوشاتو از مشاوران ایشان بود و به‌همراه امام به ایران بازگشت.
وزارت تبلیغات و جهانگردی
ناصر میناچی متولد ١٣١٠: به دلیل تعلق‌خاطرش به نام حسینه ارشاد، نام این وزارتخانه را به وزارت «ارشاد ملی» تغییر داد. او در دولت شورای انقلاب هم وزیر ارشاد بود. میناچی که از یاران و همراهان علی شریعتی و از مؤسسان حسینیه ارشاد به‌شمار می‌رفت، از جمله افرادی بود که در تهیه پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی نقش داشت. او که تا پایان عمر نیز عهده‌دار مدیریت حسینیه ارشاد بود، بعد از تحمل یک دوره بیماری، بهمن ۱۳۹۲ در ۸۲ سالگی درگذشت. او وصیت کرده بود در حسینیه ارشاد دفن شود، اما در روز خاکسپاری ممانعت‌هایی به وجود آمد و در نهایت در آرامستان علی‌ابن‌جعفر(ع) در قم به خاک سپرده شد.
وزارت علوم
علی شریعتمداری متولد ١٣٠٢: او مدرک کارشناسی فلسفه را از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد را از دانشگاه میشیگان و دکترا را از دانشگاه تنسی دریافت کرد و عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بود. شریعتمداری استاد سابق دانشگاه شیراز و دانشگاه اصفهان و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد نیز بود.
وزارت دفاع
احمد مدنی متولد مرداد ۱۳۰۸: پس از پیروزی انقلاب اسلامی فرمانده نیروی دریایی شد. او پس از حدود دو ماه از وزارت دفاع کناره گرفت. بعد از آن مدتی عهده‌دار استانداری خوزستان شد. در بهمن سال ۱۳۵۸ در نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران شرکت کرد و حائز رتبه دوم شد. در انتخابات مجلس اول نیز از حوزه کرمان به نمایندگی مجلس انتخاب شد، اما اعتبارنامه‌اش تصویب نشد. پس از تسخیر سفارت از سوی دانشجویان خط امام، به خاطرجاسوسی و ارتباط با آمریکا. در اواسط سال ۱۳۵۹ برای همیشه از کشور خارج شد و به آمریکا مهاجرت کرد. احمد مدنی در بهمن ۱۳۸۴ پس از یک بیماری نسبتا طولانی در ایالت کلرادو در آمریکا درگذشت.
تیمسار سرتیپ محمدتقی ریاحی، متولد سال ۱۲۸۹: در فروردین‌ماه سال ۱۳۵۸ و هم‌زمان با رفراندم جمهوری اسلامی، به‌عنوان دومین وزیر دفاع منصوب شد، اما سرانجام و پس از شش ماه از این منصب استعفا داد و به فرانسه مهاجرت کرد و تا پایان عمر در این کشور ماند. محمدتقی ریاحی در مردادماه سال ۱۳۶۷ در شهر نیس درگذشت.
مصطفی چمران؛ متولد ١٣١٠: در مهرماه ١٣٥٨ به‌عنوان وزیر دفاع انتخاب شد. از دیگر مسئولیت‌های او می‌توان به نمایندگی تهران در اولین دوره مجلس شورای اسلامی و نمایندگی امام(ره) در شورای‌عالی دفاع اشاره کرد. چمران با آغاز دفاع مقدس به اهواز رفت و ستاد جنگ‌های نامنظم را بنیان‌گذاری کرد. چمران در سی‌ویک‌ام خرداد ۱۳۶۰ در مسیر دهلاویه-سوسنگرد به شهادت رسید.
وزارت نفت
علی‌اکبر معین‌فر، متولد ۱۳۰۷: پس از استعفای دولت بازرگان، در دولت شورای انقلاب، معین فر همچنان در وزارت نفت ماند. معین‌فر در انتخابات دوره اول مجلس به مجلس راه یافت. در سال ١٣٨١ کانون مهندسین فارغ‌التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران او را به‌عنوان مهندس برجسته معرفی کرد. معین‌فر در سال ۸۶ رتبه اول پیشگامان و پیش‌کسوتان مهندسی عمران کشور را به‌دست آورد.
وزارت نیرو
عباس تاج: وزیر نیرو در دولت موقت مهدی بازرگان بود. او یکی از باسابقه‌ترین مدیران نیرویی کشور محسوب می‌شود که مدتی بر مسند مدیریت وزارت نیرو تکیه زد. او کمتر از یک‌سال این مسئولیت را برعهده گرفت.
وزارت بهداری
کاظم سامی متولد ١٣١٤: او پنج ماه پس از انقلاب طرح « طب ملی» را اعلام کرد که به موجب آن هزینه دکتر، دارو و درمان همه ایرانیان از سوی دولت تامین و تأسیس بیمارستان غیردولتی، غیرقانونی می‌شد. دکتر سامی به‌عنوان نماینده مردم تهران به مجلس اول رفت. پس از اتمام دوره مجلس تا آخر عمر هیچ مسئولیت سیاسی نداشت. سامی آذرماه ۱۳۶۷ در مطب خود به قتل رسید.
وزارت آموزش‌وپرورش
غلامحسین شکوهی؛ متولد ١٣٠٥: او در سال ۱۳۷۲ به علت ناراحتی ریوی و آلودگی هوای تهران، به زادگاه خویش بازگشت و با درجه استادی در دانشگاه بیرجند به فعالیت آموزشی و پژوهشی خویش ادامه داده و پس از ۵۷سال تدریس، در سال ۱۳۷۹ با رتبه ۲۶ استادی بازنشسته شد ولی تدریس را رها نکرد و در دانشگاه بیرجند و تربیت مدرس تهران به تدریس ادامه داد. بااین‌حال در سال ۱۳۸۰ پس از فوت همسر، دچار افسردگی شدید شد و دست از تدریس و فعالیت‌های پژوهشی کشید. صداوسیما در سال ۱۳۸۵ از وی به‌عنوان چهره ماندگار رشته تعلیم و تربیت تقدیر به‌عمل آورد و در سال ۱۳۸۶ از مقام علمی او در دانشگاه بیرجند، تجلیل شد.
محمدعلی رجایی، متولد ١٣١٢: مدتی در دولت موقت بازرگان عهده‌دار وزارت آموزش‌وپرورش بود.
او دارای درجه کارشناسی ریاضیات از دانشسرای عالی بوده و پیش از انتخاب به‌عنوان وزیر، به حرفه معلمی مشغول بود. رجایی از تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ تا هشت شهریور همان سال، یعنی به مدت ۲۸ روز، در مقام ریاست‌جمهوری بود و در بمب‌گذاری دفتر ریاست‌جمهوری به شهادت رسید. او چندماه قبل از انقلاب ۵۷ از زندان آزاد شد. هنگام بازگشت امام به ایران در کمیته استقبال مردمی از ایشان شرکت داشت. رجائی پس از انقلاب به همراه مهندس عزت‌الله سحابی و ۱۱ نفر دیگر از اعضای نهضت آزادی ایران به دلیل تفاوت دیدگاه‌هایشان با مهندس بازرگان و اعتقاد به برتردانستن عدالت اجتماعی بر آزادی و دموکراسی، از نهضت آزادی استعفا دادند.
وزارت دارایی
علی اردلان، متولد ١٢٩٣: او دانش‌آموخته حقوق و یک فعال سیاسی باسابقه روزنامه‌نگاری و روزنامه‌داری بود. اسفند ١٣٥٧ مهندس بازرگان در حکمی به اردلان مأموریت داد به نمایندگی از دولت ایران در جلسات کنفرانس وزیران سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت (اوپک) شرکت کند. در دوران وزارت علی اردلان، شورای انقلاب واگذاری اموال ٥٢ سرمایه‌دار و ملی‌شدن بانک‌ها را مصوب کرد. او که در سال‌های آخر عمرش فعالیت‌های حزبی خود را ادامه می‌داد ۲۱ بهمن ۱۳۷۸ درگذشت.
مدتی بعد از اردلان، ابوالحسن بنی‌صدر عهده‌دار وزارت دارایی در دولت موقت شد.
وزارت صنایع
محمود احمدزاده هروی: در سال‌های ١٣٥٩ تا ١٣٦٠ به‌عنوان وزیر مشاور و سرپرست شرکت ملی فولاد ایران مشغول به کار بود در دهه ٦٠ به‌عنوان سفیر جمهوری اسلامی در یوگسلاوی، مشاور وزیر معادن و فلزات و رئیس سازمان زمین‌شناسی کشور مشغول به خدمت بود. او علاوه بر فعالیت در خارج از دانشگاه، در سال‌های ١٣٤١ تا ١٣٤٩ به‌عنوان دستیار گروه مهندسی معدن دانشکده فنی و از سال ١٣٥٠ تا ١٣٥٥ به‌عنوان استادیار دانشکده و از سال ١٣٥٥ تا ١٣٦٠ نیز به‌عنوان دانشیار گروه مهندسی معدن فعالیت کرد. او در دهه‌های ٥٠ و ٦٠ نیز به‌عنوان مدیر گروه آموزشی مهندسی معدن دانشکده و عضو هیأت علمی گروه مهندسی معدن مشغول به فعالیت بود. سال ٩٢ در مراسمی تمبر یادبود دکتر محمود احمدزاده هروی، اولین وزیر صنایع در جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد.
وزارت کار
داریوش فروهر متولد ١٣٠٧: او با استعفای دولت موقت از فعالیت‌های اجرائی فاصله گرفت. شامگاه اول آذرماه ١٣٧٧ داریوش فروهر و همسرش پروانه اسکندری در منزل مسکونی‌شان در تهران در جریان موسوم به قتل‌های زنجیره‌ای به قتل رسیدند.
وزارت مسکن و شهرسازی
مصطفی کتیرایی: او در کابینه شورای انقلاب مسئولیت وزارت مسکن را برعهده داشت. او تا زمان مرگ، کارشناس رسمی دادگستری در رشته راه و ساختمان بود و تا سال ١٣٦٨ ریاست کانون کارشناسان رسمی دادگستری را برعهده داشت. او روز گذشته در گذشت.
وزارت پست، تلگراف و تلفن
محمدحسین اسلامی، متولد ١٣١٢: او علاوه بر تحصیل در دانشکده‌های مخابرات و پلی‌تکنیک، تألیفات و مقالاتی نیز در زمینه مسائل فنی و مخابراتی دارد.
وزارت بازرگانی
رضا صدر: در کابینه بازرگان وزیر بازرگانی بود و در کابینه شورای انقلاب به سرپرستی بنی‌صدر هم به‌عنوان وزیر بازرگانی انتخاب شد.
وزارت کشاورزی
علی‌محمد ایزدی متولد ١٣٠٦: بعد از پیروزی انقلاب، یدالله سحابی تلفنی به او که ساکن آمریکا بود، اطلاع داد برای تصدی وزارت کشاورزی کابینه مهندس بازرگان انتخاب شده است. ایزدی در اسفندماه وارد ایران شد و در تمام مدت حکومت کابینه موقت با مهندس بازرگان همکاری کرد. او در سال ۱۳۵۸ در انتخابات دوره اول مجلس از شیراز شرکت کرد.
اما روزی که برای یکی از سخنرانی‌های انتخاباتی به مسجد سپهسالار شیراز می‌رفت، مورد حمله عده‌ای ناشناس قرار گرفت. غروب همان روز هم ستاد انتخاباتی‌اش غارت و در و پنجره‌ها شکسته و اثاثیه به آتش کشیده شد. ایزدی بعد از انتخابات، برای دیدن خانواده‌اش به آمریکا رفت ولی نتوانست به ایران برگردد. او بعدا به کانادا رفت.
وزارت دادگستری
اسدالله مبشری متولد ١٢٨٨: او پس از چندماه استعفا داد و فقط به فعالیت‌های فرهنگی پرداخت. او سرانجام در سال ١٣٦٩ و پس از گذراندن دوره سخت بیماری درگذشت.
احمد صدر حاج‌سیدجوادی متولد در تیرماه ۱۳۵۸: نیز با استعفای اسدالله مبشری به وزارت دادگستری منصوب شد که مأموریتش تا آخر دولت موقت ادامه داشت.
وزارت راه‌وترابری
مهندس محمدیوسف طاهری‌قزوینی متولد ١٣٠٦: او که فارغ‌التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران بود، اواخر سال ٦٠ به تقاضای خود از وزارت راه بازنشسته شد.
وزیر مشاور
یدالله سحابی متولد ١٢٨٤: در دولت موقت، سمت وزیر مشاور را داشت.
پیش‌نویس قانون اساسی با سرپرستی سحابی آماده و منتشر شد. او پس از آن به‌عنوان نماینده مردم تهران در اولین دوره مجلس شورا انتخاب و به‌عنوان رئیس سنی اولین دوره مجلس انتخاب شد. یدالله سحابی فروردین ۱۳۸۱ در بیمارستان جم تهران درگذشت.
منبع: شرق
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید