رشد پایگاه‌های روحانیون در اینترنت
آفتاب‌‌نیوز : 
رقابتي بزرگ براي بهره‌گيري از اينترنت در حوزه در جریان است. رايانه در زمره هدایای مراجع تقلید به طلبه‌ها قرار گرفته و آنان را به سمت يادگيري و بهره‌گيري از اين پديده سوق داده‌است. علاوه بر این، مراجع تقليد نيز از اين امکان به‌خوبي استفاده كرده و امروز بسياري از آنان پايگاه‌هاي شخصي به زبان‌هاي متعدد دارند. برخي از اين پايگاه‌هاي اينترنتي روزانه پاسخگوي صدها نامه و ده‌ها پرسش به زبان‌هاي مختلف از گوشه و کنار دنيا هستند.
مقام معظم رهبري ، آيت‌الله سيستاني، آيت‌الله فاضل لنكراني، آيت‌الله شيخ جواد تبريزي ، آيت‌الله مكارم شيرازي، آيت‌الله موسوي شبيري، آيت‌الله موسوي اردبيلي، آيت‌الله صانعي، آیت‌الله حسين نوري همداني، بانوی مجتهده زهره صفاتی و حتي شخصيت‌هاي سنتي‌تر چون آيت‌الله صافي گلپايگاني را مي‌توان از پيشگامان اين عرصه دانست. بيشتر اين سايت‌ها دست كم به سه زبان فارسي، انگليسي و عربي منتشر شده‌اند و در اين ميان، سايت آيت الله فاضل لنكراني بيست و نه زبانه است.
در عصر حاضر سايت يک مرجع تقليد، به واقع "بيت" و "دفتر" مجازی اوست که در آن می‌توان استفتاء کرد، از فتواهای آن مرجع و "توضيح المسائل" او آگاه شد، راه ارتباط برای پرداخت وجوه شرعی را پيدا کرد و از همه مهم‌تر، اطلاعاتی درباره شخصيت آن مرجع تقليد به‌دست آورد.
اين اطلاعات، رسمی و فقيهانه‌اند؛ يعنی جدا از نام‌های خاص، ماهيت اطلاعاتی هر سايت از يک مرجع تقليد با اطلاعات سايت ديگر درباره مرجع تقليد ديگر تفاوتی بنيادی ندارد. همه اين زندگی‌نامه‌ها تلاش می‌کنند به نوعی اعلميت و برتری فقهی آن مرجع را ثابت کند.
برخی از مراجع نيز در سايت‌های خود تلاش می‌کنند از کارنامه عمرانی خود گزارش دهند و به ويژه خواننده را از شهرک‌هايی که برای طلبه‌ها ساخته‌اند يا کتابخانه‌ها و مدارس علميه‌ای را که تأسيس کرده‌اند آگاه کنند و به اين ترتيب وی را در جريان خدمات مذهبی خود قرار دهند و مقلدان را به پرداخت منظم و کامل وجوه شرعی ترغيب کنند. بدين ترتيب ،اينترنت برای فقيهان، ابزاری کارآمد برای ترويج و تحکيم پايه‌های مرجعيت قلمداد می‌شود.
از مرجع‌های تقليد که بگذريم شماری ديگر از روحانيون هستند که بنا به موقعيت ويژه‌شان در تبليغ و وعظ دينی برای داشتن "وب سایت" رغبت نشان داده‌اند. از اين ميان، محمد تقي مصباح يزدي ، محمد علي ابطحي وحسين انصاريان مثال‌زدنی‌اند.
محمد تقي مصباح يزدي هم‌اكنون رياست مؤسّسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى( ره ) را برعهده دارد. او در سال1369 به عنوان نماينده مجلس خبرگان از استان خوزستان برگزیده شد و اخيراً نيز نماینده تهران در مجلس خبرگان است. او تأليفات و آثار متعددى در زمينه‌هاى فلسفه اسلامى، الهيّات، اخلاق و عقايد دارد.
حسين انصاريان یکی از واعظان تهران است که به لحن خاص تهرانی خود در روضه‌خوانی مشهور است. در سايت هشت‌زبانه حسين انصاريان، وی با عنوان "سماحة العالم المحقق الاستاد الشيخ حسين الانصاريان" معرفی شده‌است. او در اين سايت، جدا از گردآوری صوتی، تصويری و متنی وعظ‌های خود، بخشی برای پاسخ‌گويی به شبهات و نيز پاسخ به پرسش‌ها نيز دارد.
محمد علي ابطحي معاون سابق سيد محمد خاتمي هم از جمله روحانيوني‌است كه سبك تازه‌اي را در سايت خود به‌كار گرفت. شايد نتوان بر"وب‌نوشت" نام سايت را گذاشت و وبلاگ زيبنده‌تر باشد اما او در معرفي خود نوشته‌است: «سال‌هاست كه هر روز مقداری از وقتم را پای اينترنت می‌گذارانم، بيشتر مطالب آن را می‌خوانم و از نوشته وبلاگ‌نويس‌های هم‌وطنم كه مشتری دائمی بعضی از آنها هستم لذت می‌برم. اصلاحات عميق و نهادينه شدن دموكراسی و احترام به سنت و دين را راه نجات ايران می‌دانم. به انقلاب اسلامی و رهبر فقيد آن هميشه وفادار بوده‌ام و دوست دارم هميشه در خدمت مردم ايران باشم.»
از جمله ويژگي‌هاي وبلاگ ابطحي عكس‌هاي غيررسمي او از مقامات است.
در کنار اين دسته ، برخی از روحانيون با پديدآوردن سايت شخصی، از اینترنت استفاده متفاوت کرده‌اند. مثلاً يک روحانی در سايت شخصی خود شيوه‌هايی برای ازدواج اينترنتی ابداع و در کنار مشاوره دادن به دختران و پسران جوان، کار عقد شرعی را نيز به صورت مجازی امکان‌پذیر کرده‌است.
در نوشته‌های روحانیون، جسته و گريخته، می‌توان نکته‌هايی درباره طرز درس خواندن طلبه‌ها، نوع برخورد مردم با آنان، خاطره‌های آنان از تبليغ و سفرهای تبليغی به‌دست آورد؛ اما بيشتر اين وبلاگها به اقتضای شغل و مرام طلبگی، کمتر از وبلاگ‌های مردم عادی، صميمی و راحت هستند و خواننده به آسانی نمی‌تواند از درون آن وبلاگها اطلاعات شخصی درباره نوع زندگی نويسندگان طلبه‌اش برداشت کند. با اين همه، در وبلاگ طلاب می‌توان اطلاعاتی درباره چهره‌های حوزوی پيدا کرد که در کمتر جايی يافت می‌شود. وبلاگ جواد محدثي را مي‌توان نمونه مناسبي از اين دست دانست.
در کنار سایت‌های مراجع تقلید و روحانیون، البته ده‌ها سايت رسمی نیز برای مرکز مديريت حوزه علميه قم، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی، مؤسسه‌ها، بنيادها، کتابخانه‌ها، ناشران و مطبوعات حوزوی وجود دارد.
سال 1377 در ساختماني كنارمركز مخابرات قم ، شبكه جهاني نور توسط مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي راه‌اندازي شد و پايگاه حوزه به عنوان نخستين پايگاه فارسي كه از قم مطالب اسلامي را روي اينترنت قرار مي‌داد گشايش يافت.در همين ساختمان نخستين كافي‌نت شهر به صورت رايگان براي استفاده طلاب و دانشجويان شروع به كار كرد و ماه‌ها تنها كافي‌نت قم به حساب مي‌آمد. اگر چه قبل از اين نيز افراد و مؤسساتي به صورت فردي به اينترنت دسترسي داشتند ولي راه‌اندازي اين شبكه نخستين برنامه رسمي در مراكز قم براي دسترسي به اينترنت و ارائه خدمات متنوع آن به شمار مي‌آمد.
قم، پایتخت اینترنتی جهان اسلام
پس از مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي، به مرور مراكز ديگري نيز به شبكه اينترنت پيوستند. شبكه اطلاع‌رساني آل‌البيت وابسته به دفتر آيت‌الله سيستاني از جمله مراكزي‌است كه در سرعت بخشيدن به اطلاع‌رساني توسط مراكز اسلامي سهم بسزايي را ايفا کرد. اين مركز پايگاه‌هاي متعددي را براي دفتر آيت الله سيستاني راه‌اندازي و در تأسیس پايگاه و پشتيباني‌هاي فني و... براي ديگر مراكز حوزوي نيز نقش مهمي را ايفا كرد. فعاليت‌هاي اين شبكه منحصر به قم نبوده و در شهرها و حتي كشورهاي مختلف شعباتي را تأسيس و پشتيباني كرده‌است.
دفتر تبليغات اسلامي نيز از جمله مراكزي‌است كه سابقه خوبي در توليد و پشتيباني پايگاه‌هاي اينترنتي دارد. شبكه دانا فجر، شبكه پارسا و ... از ديگر مراكزي هستند كه به تسريع روند توسعه‌ای اينترنت در قم كمك‌هاي زيادي كرده‌اند.
امروز بسياري از مراكز پژوهشي و آموزشي و تبليغي شهر قم به اينترنت مجهز شده‌اند. بسياري از اين مراكز براي معرفي سازمان خود يا ارائه مطالب تهيه شده در اين مراكز پايگاه‌هاي متعددي را تأسيس کرده‌اند. برخي از اين سایت‌ها مدت‌هاست كه بروز نشده و مراجعه كننده چنداني ندارند. اين پايگاه‌ها در دوره اول ورود اينترنت به قم راه‌اندازي شدند تا نشان دهند كه از قافله ورود به اينترنت عقب نمانده‌اند. حتي تعدادي از آدرس‌هاي گرفته شده در اين مراكز ديگر فعال نيستند يا پس از اتمام مدت اجاره توسط افراد ديگري اجاره شده‌اند. هنوز هم هر ازچندي خبر افتتاح پايگاهي در رسانه‌ها اعلام و پس از تبليغات فراوان كم كم از دور خارج مي‌شود.
اما برخي مراكز دیگر بازدیدکنندگان زیادی دارند و هرلحظه پاسخگوي صدها و هزاران مراجعه‌كننده از سراسر دنيا هستند. تعدادي از اين پايگاه‌ها روزانه و شايد در دوره‌هاي كوتاه‌تري ”آپ‌دیت” مي‌شوند.از مراكز فعال مي‌توان به اين موارد اشاره کرد: مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، مركز جهاني علوم اسلامي، سازمان مدارس خارج از كشور، مركز تحقيقات دارالحديث ، مؤسسه دائرة‌المعارف فقه شيعه و مسجد مقدس جمكران. البته در اين ميان مراكز و افرادي كه با خارج از كشور بيشتر ارتباط داشته‌اند و از پيش با سرمایه‌گذاری و صرف هزینه‌های بیشتر مخاطباني براي برنامه هاي خود در خارج از كشور یافته‌اند از اينترنت بهره بيشتري مي‌برند؛ به عنوان مثال مراكز عرب زبان كه با كشورهاي عربي مانند كشورهاي حاشيه خليج‌فارس و همچنين اعراب ساكن ديگر كشورهاي جهان ارتباط كاري يا معنوي داشته‌اند توان بيشتري را صرف راه‌اندازي پايگاه‌هاي اينترنتي کرده و به‌نسبت ديگر مراكز بهره بيشتري نيز برده‌اند.
* * *
با تمام اين احوال قم را مي‌توان اولين شهر مجهز به اينترنت در جهان اسلام و حتي خاور ميانه دانست. جامع‌ترين برنامه‌هاي كامپيوتري علوم اسلامي همچون نورالانوار، نورالجنان، جامع‌الاحاديث كه شهره جهاني دارند در اين شهر توليد مي‌شود. اگرچه ورود اينترنت به قم چنين محاسني را همراه داشته اما قطعاً نقطه ضعف‌هايي نيز دارد.
به نظر مي‌‌رسد سه اشكال عمده در اطلاع‌رساني اسلامي در شهر قم وجود دارد؛ اول آن‌كه این حوزه در اختيار مؤسساتي‌است كه به لحاظ ساختارهاي سازماني، فكري و مالي مستقل از يكديگرهستند و به‌همين جهت هماهنگي لازم بين آنها وجود ندارد. انجام كارهاي موازي و فراواني كارهاي بر زمين مانده شايد بهترين گواه براي اين مسئله باشد. دومين اشكال هم به كل حوزه باز مي‌گردد. سنت گرايي حاكم بر حوزه فارغ از فوايد آن مشكلاتي هم به همراه داشته‌است. يكي از مشكلات تأثير اين امر در سليقه حوزويان و فاصله حوزه و خروجي‌هاي آن در زمينه‌هاي مختلف با نسل سوم كشور است. در حوزه اگر چه كارهاي بزرگي در زمينه‌هاي مختلف در حال انجام است ولي اين كارها كمتر جوانان نسل سوم را به عنوان مخاطب خود به چالش مي‌كشد. سومین نکته، دوری شهر قم از پایتخت است چرا که در کشور، برای موفقیت هر فعالیت ، داشتن پایگاه در تهران لازم است.
شايد اين مسائل باعث شد تا متوليان جايگاه جديدي را در تهران و در سازمان تبليغات اسلامي كه خود نيز براي تأسيس از اين دلايل بي‌بهره نبود با عنوان تبيان بنا نهند. بودجه كلاني در سال‌هاي اخير به اين مؤسسه تزريق شد تا بر اساس سليقه نسل جوان و با گرايش‌هاي ديني كارهاي جديدي آغاز شود. فعاليت‌هاي در حال انجام در اين مؤسسه نوپا را به سه دسته مي‌توان تقسيم كرد؛ اول آن‌كه فعاليت‌هاي سنتي در حال انجام در حوزه را با كم و كيفي بالاتر با كمك نيروهاي مستقر در دفتر قم اين مؤسسه ادامه مي‌دهند، دوم، به امور غير ديني كه براي جوانان جاذبه دارد همچون ورزش و هنر پرداخته‌اند و سوم، تلاش مي کنند تا با درآميختن اين دو، نوع جديدي از اطلاع‌رساني ديني را كه براي جوانان اين مرز و بوم جاذبه لازم را داشته باشد بنا نهاده و بتوانند خلأ موجود را به‌خوبي پوشش دهند. اين سومي را مي‌توان مهم‌ترين هدف تبيان دانست. تبيان مولود درك صحيح از يك مشكل جدي بود. می‌توان امروز اين مؤسسه را موفق‌ترين مؤسسه در اطلاع‌رساني ديني براي جوانان در شبكه اينترنت دانست. اما اينكه آيا واقعا موفقيت تبيان با حجم سرمايه‌گذاري در اين مؤسسه متناسب است يا خير و اينكه آيا تبيان در ايجاد نوع جديدي از اطلاع‌رساني موفق بوده يا نه، قضاوتي‌است كه نيازمند اطلاعات دقیق‌تر و همچنين نيازمند دادن فرصت بيشتر به اين مؤسسه است. بايد به اين مسئله واقف بود كه اين موفقيت در برابر خيل جوانان كاربر اينترنت كه هر روز و هر ساعت به تعداد ايشان اضافه مي‌شود بسيار ناچيز است.
سازمان رسمي حوزه البته در اين ميان كمترين استفاده را از شبكه جهاني برده‌است. اگرچه پايگاه حوزه امروزه يكي از پربیننده‌ترین پايگاه‌هاي علوم اسلامي‌است ولي به گواهي معرفي موجود در پايگاه، اسم آن ارتباط زيادي با محتواي آن ندارد و اين پايگاه توسط شبكه جهاني نور و براي ارائه معارف اسلامي راه‌اندازي شده است. معروف‌ترين پايگاه حوزه علميه پايگاه انديشه قم است كه توسط مركز مطالعات و پژوهش‌هاي اسلامي حوزه راه‌اندازي شده و پس از آن نيز مي‌توان به پايگاه مركز مديريت خواهران حوزه اشاره کرد.
اين پايگاه‌ها با وجود محتواي مناسب با پايگاه مورد انتظار از حوزه فاصله زيادي دارند. از زمان برگزاري نمايشگاه مراكز پژوهشي حوزه تا كنون بارها خبر در آستانه افتتاح بودن پايگاه معاونت پژوهشي حوزه در محافل حوزوي شنيده شده‌است ولي هنوز هم با مرحله افتتاح جدي فاصله زيادي وجود دارد. علت اين امر شايد آن باشد كه مركز مديريت حوزه بيشتر در راستاي سر و سامان دادن به امر آموزش در مقاطع تحصيلي و آن هم غالباً به شكل سنتي آن فعال است و امور پژوهشي بيشتر در اختيار مراكز حاشيه‌اي‌است و شوراي عالي حوزه تا كنون جايگاه مناسبي را در امر ساماندهي پژوهش و ارائه خدمات ديني به خود اختصاص نداده‌است.
رقابتي بزرگ براي بهره‌گيري از اينترنت در حوزه در جریان است. رايانه در زمره هدایای مراجع تقلید به طلبه‌ها قرار گرفته و آنان را به سمت يادگيري و بهره‌گيري از اين پديده سوق داده‌است. علاوه بر این، مراجع تقليد نيز از اين امکان به‌خوبي استفاده كرده و امروز بسياري از آنان پايگاه‌هاي شخصي به زبان‌هاي متعدد دارند. برخي از اين پايگاه‌هاي اينترنتي روزانه پاسخگوي صدها نامه و ده‌ها پرسش به زبان‌هاي مختلف از گوشه و کنار دنيا هستند. مقام معظم رهبري ، آيت‌الله سيستاني، آيت‌الله فاضل لنكراني، آيت‌الله شيخ جواد تبريزي ، آيت‌الله مكارم شيرازي، آيت‌الله موسوي شبيري، آيت‌الله موسوي اردبيلي، آيت‌الله صانعي، آیت‌الله حسين نوري همداني، بانوی مجتهده زهره صفاتی و حتي شخصيت‌هاي سنتي‌تر چون آيت‌الله صافي گلپايگاني را مي‌توان از پيشگامان اين عرصه دانست. بيشتر اين سايت‌ها دست كم به سه زبان فارسي، انگليسي و عربي منتشر شده‌اند و در اين ميان، سايت آيت الله فاضل لنكراني بيست و نه زبانه است.
در عصر حاضر سايت يک مرجع تقليد، به واقع "بيت" و "دفتر" مجازی اوست که در آن می‌توان استفتاء کرد، از فتواهای آن مرجع و "توضيح المسائل" او آگاه شد، راه ارتباط برای پرداخت وجوه شرعی را پيدا کرد و از همه مهم‌تر، اطلاعاتی درباره شخصيت آن مرجع تقليد به‌دست آورد.
اين اطلاعات، رسمی و فقيهانه‌اند؛ يعنی جدا از نام‌های خاص، ماهيت اطلاعاتی هر سايت از يک مرجع تقليد با اطلاعات سايت ديگر درباره مرجع تقليد ديگر تفاوتی بنيادی ندارد. همه اين زندگی‌نامه‌ها تلاش می‌کنند به نوعی اعلميت و برتری فقهی آن مرجع را ثابت کند.
برخی از مراجع نيز در سايت‌های خود تلاش می‌کنند از کارنامه عمرانی خود گزارش دهند و به ويژه خواننده را از شهرک‌هايی که برای طلبه‌ها ساخته‌اند يا کتابخانه‌ها و مدارس علميه‌ای را که تأسيس کرده‌اند آگاه کنند و به اين ترتيب وی را در جريان خدمات مذهبی خود قرار دهند و مقلدان را به پرداخت منظم و کامل وجوه شرعی ترغيب کنند. بدين ترتيب ،اينترنت برای فقيهان، ابزاری کارآمد برای ترويج و تحکيم پايه‌های مرجعيت قلمداد می‌شود.
از مرجع‌های تقليد که بگذريم شماری ديگر از روحانيون هستند که بنا به موقعيت ويژه‌شان در تبليغ و وعظ دينی برای داشتن "وب سایت" رغبت نشان داده‌اند. از اين ميان، محمد تقي مصباح يزدي ، محمد علي ابطحي وحسين انصاريان مثال‌زدنی‌اند.
محمد تقي مصباح يزدي هم‌اكنون رياست مؤسّسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى( ره ) را برعهده دارد. او در سال1369 به عنوان نماينده مجلس خبرگان از استان خوزستان برگزیده شد و اخيراً نيز نماینده تهران در مجلس خبرگان است. او تأليفات و آثار متعددى در زمينه‌هاى فلسفه اسلامى، الهيّات، اخلاق و عقايد دارد.
حسين انصاريان یکی از واعظان تهران است که به لحن خاص تهرانی خود در روضه‌خوانی مشهور است. در سايت هشت‌زبانه حسين انصاريان، وی با عنوان "سماحة العالم المحقق الاستاد الشيخ حسين الانصاريان" معرفی شده‌است. او در اين سايت، جدا از گردآوری صوتی، تصويری و متنی وعظ‌های خود، بخشی برای پاسخ‌گويی به شبهات و نيز پاسخ به پرسش‌ها نيز دارد.
محمد علي ابطحي معاون سابق سيد محمد خاتمي هم از جمله روحانيوني‌است كه سبك تازه‌اي را در سايت خود به‌كار گرفت. شايد نتوان بر"وب‌نوشت" نام سايت را گذاشت و وبلاگ زيبنده‌تر باشد اما او در معرفي خود نوشته‌است: «سال‌هاست كه هر روز مقداری از وقتم را پای اينترنت می‌گذارانم، بيشتر مطالب آن را می‌خوانم و از نوشته وبلاگ‌نويس‌های هم‌وطنم كه مشتری دائمی بعضی از آنها هستم لذت می‌برم. اصلاحات عميق و نهادينه شدن دموكراسی و احترام به سنت و دين را راه نجات ايران می‌دانم. به انقلاب اسلامی و رهبر فقيد آن هميشه وفادار بوده‌ام و دوست دارم هميشه در خدمت مردم ايران باشم.»
از جمله ويژگي‌هاي وبلاگ ابطحي عكس‌هاي غيررسمي او از مقامات است.
در کنار اين دسته ، برخی از روحانيون با پديدآوردن سايت شخصی، از اینترنت استفاده متفاوت کرده‌اند. مثلاً يک روحانی در سايت شخصی خود شيوه‌هايی برای ازدواج اينترنتی ابداع و در کنار مشاوره دادن به دختران و پسران جوان، کار عقد شرعی را نيز به صورت مجازی امکان‌پذیر کرده‌است.
در نوشته‌های روحانیون، جسته و گريخته، می‌توان نکته‌هايی درباره طرز درس خواندن طلبه‌ها، نوع برخورد مردم با آنان، خاطره‌های آنان از تبليغ و سفرهای تبليغی به‌دست آورد؛ اما بيشتر اين وبلاگها به اقتضای شغل و مرام طلبگی، کمتر از وبلاگ‌های مردم عادی، صميمی و راحت هستند و خواننده به آسانی نمی‌تواند از درون آن وبلاگها اطلاعات شخصی درباره نوع زندگی نويسندگان طلبه‌اش برداشت کند. با اين همه، در وبلاگ طلاب می‌توان اطلاعاتی درباره چهره‌های حوزوی پيدا کرد که در کمتر جايی يافت می‌شود. وبلاگ جواد محدثي را مي‌توان نمونه مناسبي از اين دست دانست.
در کنار سایت‌های مراجع تقلید و روحانیون، البته ده‌ها سايت رسمی نیز برای مرکز مديريت حوزه علميه قم، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی، مؤسسه‌ها، بنيادها، کتابخانه‌ها، ناشران و مطبوعات حوزوی وجود دارد.
سال 1377 در ساختماني كنارمركز مخابرات قم ، شبكه جهاني نور توسط مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي راه‌اندازي شد و پايگاه حوزه به عنوان نخستين پايگاه فارسي كه از قم مطالب اسلامي را روي اينترنت قرار مي‌داد گشايش يافت.در همين ساختمان نخستين كافي‌نت شهر به صورت رايگان براي استفاده طلاب و دانشجويان شروع به كار كرد و ماه‌ها تنها كافي‌نت قم به حساب مي‌آمد. اگر چه قبل از اين نيز افراد و مؤسساتي به صورت فردي به اينترنت دسترسي داشتند ولي راه‌اندازي اين شبكه نخستين برنامه رسمي در مراكز قم براي دسترسي به اينترنت و ارائه خدمات متنوع آن به شمار مي‌آمد.
قم، پایتخت اینترنتی جهان اسلام
پس از مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي، به مرور مراكز ديگري نيز به شبكه اينترنت پيوستند. شبكه اطلاع‌رساني آل‌البيت وابسته به دفتر آيت‌الله سيستاني از جمله مراكزي‌است كه در سرعت بخشيدن به اطلاع‌رساني توسط مراكز اسلامي سهم بسزايي را ايفا کرد. اين مركز پايگاه‌هاي متعددي را براي دفتر آيت الله سيستاني راه‌اندازي و در تأسیس پايگاه و پشتيباني‌هاي فني و... براي ديگر مراكز حوزوي نيز نقش مهمي را ايفا كرد. فعاليت‌هاي اين شبكه منحصر به قم نبوده و در شهرها و حتي كشورهاي مختلف شعباتي را تأسيس و پشتيباني كرده‌است.
دفتر تبليغات اسلامي نيز از جمله مراكزي‌است كه سابقه خوبي در توليد و پشتيباني پايگاه‌هاي اينترنتي دارد. شبكه دانا فجر، شبكه پارسا و ... از ديگر مراكزي هستند كه به تسريع روند توسعه‌ای اينترنت در قم كمك‌هاي زيادي كرده‌اند.
امروز بسياري از مراكز پژوهشي و آموزشي و تبليغي شهر قم به اينترنت مجهز شده‌اند. بسياري از اين مراكز براي معرفي سازمان خود يا ارائه مطالب تهيه شده در اين مراكز پايگاه‌هاي متعددي را تأسيس کرده‌اند. برخي از اين سایت‌ها مدت‌هاست كه بروز نشده و مراجعه كننده چنداني ندارند. اين پايگاه‌ها در دوره اول ورود اينترنت به قم راه‌اندازي شدند تا نشان دهند كه از قافله ورود به اينترنت عقب نمانده‌اند. حتي تعدادي از آدرس‌هاي گرفته شده در اين مراكز ديگر فعال نيستند يا پس از اتمام مدت اجاره توسط افراد ديگري اجاره شده‌اند. هنوز هم هر ازچندي خبر افتتاح پايگاهي در رسانه‌ها اعلام و پس از تبليغات فراوان كم كم از دور خارج مي‌شود.
اما برخي مراكز دیگر بازدیدکنندگان زیادی دارند و هرلحظه پاسخگوي صدها و هزاران مراجعه‌كننده از سراسر دنيا هستند. تعدادي از اين پايگاه‌ها روزانه و شايد در دوره‌هاي كوتاه‌تري ”آپ‌دیت” مي‌شوند.از مراكز فعال مي‌توان به اين موارد اشاره کرد: مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، مركز جهاني علوم اسلامي، سازمان مدارس خارج از كشور، مركز تحقيقات دارالحديث ، مؤسسه دائرة‌المعارف فقه شيعه و مسجد مقدس جمكران. البته در اين ميان مراكز و افرادي كه با خارج از كشور بيشتر ارتباط داشته‌اند و از پيش با سرمایه‌گذاری و صرف هزینه‌های بیشتر مخاطباني براي برنامه هاي خود در خارج از كشور یافته‌اند از اينترنت بهره بيشتري مي‌برند؛ به عنوان مثال مراكز عرب زبان كه با كشورهاي عربي مانند كشورهاي حاشيه خليج‌فارس و همچنين اعراب ساكن ديگر كشورهاي جهان ارتباط كاري يا معنوي داشته‌اند توان بيشتري را صرف راه‌اندازي پايگاه‌هاي اينترنتي کرده و به‌نسبت ديگر مراكز بهره بيشتري نيز برده‌اند.
* * *
با تمام اين احوال قم را مي‌توان اولين شهر مجهز به اينترنت در جهان اسلام و حتي خاور ميانه دانست. جامع‌ترين برنامه‌هاي كامپيوتري علوم اسلامي همچون نورالانوار، نورالجنان، جامع‌الاحاديث كه شهره جهاني دارند در اين شهر توليد مي‌شود. اگرچه ورود اينترنت به قم چنين محاسني را همراه داشته اما قطعاً نقطه ضعف‌هايي نيز دارد.
به نظر مي‌‌رسد سه اشكال عمده در اطلاع‌رساني اسلامي در شهر قم وجود دارد؛ اول آن‌كه این حوزه در اختيار مؤسساتي‌است كه به لحاظ ساختارهاي سازماني، فكري و مالي مستقل از يكديگرهستند و به‌همين جهت هماهنگي لازم بين آنها وجود ندارد. انجام كارهاي موازي و فراواني كارهاي بر زمين مانده شايد بهترين گواه براي اين مسئله باشد. دومين اشكال هم به كل حوزه باز مي‌گردد. سنت گرايي حاكم بر حوزه فارغ از فوايد آن مشكلاتي هم به همراه داشته‌است. يكي از مشكلات تأثير اين امر در سليقه حوزويان و فاصله حوزه و خروجي‌هاي آن در زمينه‌هاي مختلف با نسل سوم كشور است. در حوزه اگر چه كارهاي بزرگي در زمينه‌هاي مختلف در حال انجام است ولي اين كارها كمتر جوانان نسل سوم را به عنوان مخاطب خود به چالش مي‌كشد. سومین نکته، دوری شهر قم از پایتخت است چرا که در کشور، برای موفقیت هر فعالیت ، داشتن پایگاه در تهران لازم است.
شايد اين مسائل باعث شد تا متوليان جايگاه جديدي را در تهران و در سازمان تبليغات اسلامي كه خود نيز براي تأسيس از اين دلايل بي‌بهره نبود با عنوان تبيان بنا نهند. بودجه كلاني در سال‌هاي اخير به اين مؤسسه تزريق شد تا بر اساس سليقه نسل جوان و با گرايش‌هاي ديني كارهاي جديدي آغاز شود. فعاليت‌هاي در حال انجام در اين مؤسسه نوپا را به سه دسته مي‌توان تقسيم كرد؛ اول آن‌كه فعاليت‌هاي سنتي در حال انجام در حوزه را با كم و كيفي بالاتر با كمك نيروهاي مستقر در دفتر قم اين مؤسسه ادامه مي‌دهند، دوم، به امور غير ديني كه براي جوانان جاذبه دارد همچون ورزش و هنر پرداخته‌اند و سوم، تلاش مي کنند تا با درآميختن اين دو، نوع جديدي از اطلاع‌رساني ديني را كه براي جوانان اين مرز و بوم جاذبه لازم را داشته باشد بنا نهاده و بتوانند خلأ موجود را به‌خوبي پوشش دهند. اين سومي را مي‌توان مهم‌ترين هدف تبيان دانست. تبيان مولود درك صحيح از يك مشكل جدي بود. می‌توان امروز اين مؤسسه را موفق‌ترين مؤسسه در اطلاع‌رساني ديني براي جوانان در شبكه اينترنت دانست. اما اينكه آيا واقعا موفقيت تبيان با حجم سرمايه‌گذاري در اين مؤسسه متناسب است يا خير و اينكه آيا تبيان در ايجاد نوع جديدي از اطلاع‌رساني موفق بوده يا نه، قضاوتي‌است كه نيازمند اطلاعات دقیق‌تر و همچنين نيازمند دادن فرصت بيشتر به اين مؤسسه است. بايد به اين مسئله واقف بود كه اين موفقيت در برابر خيل جوانان كاربر اينترنت كه هر روز و هر ساعت به تعداد ايشان اضافه مي‌شود بسيار ناچيز است.
سازمان رسمي حوزه البته در اين ميان كمترين استفاده را از شبكه جهاني برده‌است. اگرچه پايگاه حوزه امروزه يكي از پربیننده‌ترین پايگاه‌هاي علوم اسلامي‌است ولي به گواهي معرفي موجود در پايگاه، اسم آن ارتباط زيادي با محتواي آن ندارد و اين پايگاه توسط شبكه جهاني نور و براي ارائه معارف اسلامي راه‌اندازي شده است. معروف‌ترين پايگاه حوزه علميه پايگاه انديشه قم است كه توسط مركز مطالعات و پژوهش‌هاي اسلامي حوزه راه‌اندازي شده و پس از آن نيز مي‌توان به پايگاه مركز مديريت خواهران حوزه اشاره کرد.
اين پايگاه‌ها با وجود محتواي مناسب با پايگاه مورد انتظار از حوزه فاصله زيادي دارند. از زمان برگزاري نمايشگاه مراكز پژوهشي حوزه تا كنون بارها خبر در آستانه افتتاح بودن پايگاه معاونت پژوهشي حوزه در محافل حوزوي شنيده شده‌است ولي هنوز هم با مرحله افتتاح جدي فاصله زيادي وجود دارد. علت اين امر شايد آن باشد كه مركز مديريت حوزه بيشتر در راستاي سر و سامان دادن به امر آموزش در مقاطع تحصيلي و آن هم غالباً به شكل سنتي آن فعال است و امور پژوهشي بيشتر در اختيار مراكز حاشيه‌اي‌است و شوراي عالي حوزه تا كنون جايگاه مناسبي را در امر ساماندهي پژوهش و ارائه خدمات ديني به خود اختصاص نداده‌است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید