روایت ابتکار از توافق‌های پشت‌پرده شهرسازی در دولت احمدی‌نژاد/ منطقه یک تهران جای زندگی نیست
درآمدهای شهری باید پایدار شود. نباید از محل فروش تراكم و فروش شهر تامین درآمد كرد .كسانی كه روی كرسی شورای نشسته‌اند، مسئول هستند و باید جواب مردم را بدهند اما متأسفانه در بعضی موارد مماشات می‌شود. دلیل آن هم مشخص است.نمایندگان شورای شهر و مجلس به دلیل فقدان حزب و برنامه مدون و مشخص پاسخگو نیستند و كارنامه آنها هم غیر شفاف است
آفتاب‌‌نیوز :
ماهنامه دیار در جدیدترین شماره خود گفتگویی با معصومه ابتکار، رییس سازمان محیط زیست انجام داده است؛ «خانم دكتر، رئیس‌جمهور نمی‌شوید؟!» درحالی كه به دوربین نگاه می‌كرد و تلاش داشت چشم‌هایش را در نور فلاش، باز نگه دارد، گفت: «دست شما درد نكند!» این آخرین جمله پیش از خداحافظی بود كه در گفت‌وگو با دكتر معصومه ابتكار معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بین‌مان رد و بدل شد. از طبقه نهم ساختمان پارك پردیسان، همه جای شهر پیداست، در حین عكاسی می‌گفت: «امسال هیچ روزی هوا ناسالم نبوده است. با اینكه غبار هم داشتیم.» روز پنجشنبه 13 خرداد، هفتادوپنجمین روز سال 95 و هفتادوپنجمین روز هوای سالم تهران در همین سال بود؛ ركوردی برای هوای پایتخت. پیشنهاد كردم «دیار» را از آخر به اول ورق بزند، از پشت جلد مجله؛ طرح رقابت عارف و لاریجانی كه در نهایت با ریاست لاریجانی در پارلمان به پایان رسید. با دیدن طرح، لبخندی زد و اندكی تامل كرد و بعد هم تورق مجله شروع شد؛ «جنگل زباله‌های سراوان.» گفت‌وگو را از همین جا شروع كردیم.
یكی از بزرگترین معضلات استان‌های شمالی ایران زباله است. حساسیت دولت در این زمینه به چه میزان است؟
پسماند استان‌های شمالی یكی از دشوارترین مسائل پیش روی ما است؛ از سال 1380 در دولت اصلاحات، پس از بررسی روی آسیب‌شناسی مسائل پسماند، به این نتیجه رسیدیم كه نیازمند یك قانون جامع هستیم. از همان سال شروع كردیم و تلاش شد كه قانون پسماند به تصویب برسد؛ این از آخرین مصوبات مجلس ششم بود. آیین‌نامه‌های اجرایی آن را نیز تا پایان عمر آن دولت تصویب كردیم. برای اولین بار با وزارت كشور نشستیم و ضمن تعیین ردیف بودجه اولویت‌ها را نیز مشخص كردیم. واقعاً در حد توانمان زمینه‌سازی كردیم. متأسفانه وقتی سال 92 آمدیم دیدیم كه بعد از هشت سال، نه‌تنها هیچ اتفاقی ازنظر اجرای مقررات نیفتاده، بلكه گام مؤثری نیز برداشته نشده است. معضل زباله به ویژه در استان‌های شمالی به بحران تبدیل شده است. مسئله استان‌های شمالی مختص مردم این مناطق نیست و میلیون‌ها گردشگر را نیز دربرمی‌گیرد. متاسفانه نظام پذیرایی مناسبی برای گردشگران وجود ندارد. اغلب مسافران یا ویلای شخصی دارند یا از ویلاهای اجاره‌ای استفاده می‌كنند و هیچ برنامه‌ای برای مدیریت حجم بالای گردشگری وجود نداردكه هزینه پسماند هم نمی‌پردازند. درحالی‌كه در همه جای دنیا، بخشی از هزینه‌های سفر مربوط به هزینه‌های مدیریت پسماند است.
در دولت یازدهم چه تلاشی برای مقابله با بحران زباله در شمال كشور شده است؟
در این دولت به‌طورجدی رسیدگی به این مسئله را شروع كردیم. اولین برنامه ما، اجرای برنامه بسیج اجتماعی و تعهدگرفتن از استاندارهای شش استانی بود كه منتهی به این وضعیت می‌شد. برنامه‌های «مسیر سبز» و «ساحل پاك» را اجرا كردیم. هنوز هم درحال اجراست. یك تفاهمنامه با استانداران این شش استان منعقد كردیم و آنها متعهد شدند در مورد پسماند، مدیریت جامعی داشته باشند. س‍‍پس با شورایعالی استان‌ها جلسه گذاشتیم و تاكید كردیم برنامه‌ای جامع برای پسماند شهر و روستای خود تدوین كنند. اكثر استان‌ها روی این موضوع كار كردند و تنها درصد كمی از آنها كم‌توجهی كردند.
اما شرایط استان‌های شمالی از نظر پسماند همچنان اسفناك است.
در مورد استان‌های شمالی اقدامات كافی نبود و از چند زاویه مجددا به آن پرداختیم. عمده شهرداران می‌گویند اعتبار كافی ندارند تا بخواهند مسئله را دنبال كنند، ما هم در دولت، روی حذف تعرفه‌های واردات تجهیزات مربوط به دستگاه‌های بازیافت كار كردیم و با موافقت وزیر صنعت این اتفاق افتاد. همچنین مكاتباتی در مورد مسئله تأمین وام‌های تدریجی با وزیر اقتصاد و سازمان برنامه داشتیم كه هنوز هم ادامه دارد. الان سرمایه‌گذاران می‌گویند كه حاضر هستیم سرمایه‌گذاری كنیم ولی آیا شرایط فراهم است؟ دولت باید در گام‌های اولیه حمایت لازم را انجام دهد. با دكتر طیب‌نیا مكاتبه كردیم و در جلسه‌ای كه با دكتر سیف نیز این موضوع كه سیستم بانكی چه كمكی می‌تواند بكند را مطرح كردیم. ورود سرمایه گذاران به این حوزه یك كار عام‌المنفعه است و سودآور نیست. بسیاری از سرمایه گذاران كه پا به این عرصه میگذارند، دغدغه كشور و محیط‌زیست را دارند. امیدواریم بتوانیم امتیازهایی بگیریم كه این حمایت‌ها تحقق یابد. علاوه بر این با وزارت كشورتعامل خوبی در این زمینه داریم. پسماند در حال حاضر سند حمایتی دارد. علاوه بر آن روی فناوری‌ها كار كردیم و برنامه‌ریزی بلندمدت برای تولید انرژی از پسماند یا استخراج گاز متان داریم. در دنیا روی این موضوع كار می‌شود. در بازدیدی كه از كره جنوبی داشتم، این كار را از محل قدیمی دفن زباله‌ها انجام می‌دهند.
ظاهرا در كهریزك اقداماتی برای بازیافت گاز متان از زباله شده است.
در مشهد اقداماتی در این زمینه انجام داده‌ایم. در تهران نیز كارهایی شده است. البته مشكلات فنی داشته كه نمی‌دانم برطرف شده است یا نه؟ سرمایه‌گذاری در این موضوع اقتصادی است، به‌شرطی كه بحث خرید برق برای سرمایه‌گذار مقرون‌به‌صرفه باشد كه در این زمینه اقداماتی صورت گرفته است مكاتبات و جلسات كارشناسی برگزار شده تا موضوع جا بیفتد. روش‌ها و رویكردهایی برای بازیافت داریم كه استان‌های شمالی در این زمینه باید فعال باشند. بازیافت می‌تواند حجم زباله را بسیار كاهش دهد. علاوه بر آن طرح‌های كمپوست و طرح‌هایی كه زودبازده هستند وجود دارند كه می‌توانند مورد‌استفاده قرار گیرند. برای هركدام از این موارد مطالعاتی شده است؛ یكی از این موارد مركز كمپوست بهشهر بود كه در سفر ریاست‌جمهور افتتاح شد. موارد دیگری نیز در دست اجرا و اقدام است.
به كره اشاره كردید. شهرهای كره تمیز هستند و زباله‌ای در سطح شهر دیده نمی‌شود. جزیره جیجو، ساحل و جنگل بسیار زیبایی مانند گیلان دارد با این تفاوت كه هیچ زباله‌ای در آنجا دیده نمی‌شود. به نظر می‌رسد فرهنگ شهروندان بسیار مهم است. در این باره چكار باید بكنیم؟
كار فرهنگی لازم است. ما اقدامات گسترده آموزشی با ابعاد مختلف را انجام می‌دهیم. كار خوبی را با وزارت آموزش‌وپرورش شروع كردیم و تفاهمنامه‌ای برای ورود مسائل زیست محیطی به كتب درسی منعقد شد. همچنین برای برنامه‌های غیررسمی و فوق‌برنامه در سازمان‌های دانش‌آموزی برنامه ریزی شد. الان در كتاب‌های درسی بچه‌ها، آموزش مسائل محیط‌زیستی به‌طور گسترده و متنوع آمده است. به عنوان مثال در مقطع یازدهم كتاب «انسان و محیط‌زیست» تدوین شده است.كارهای متنوع و خیلی خوبی را با آموزش‌وپرورش دنبال می‌كنیم و با این زمینه‌سازی به بهبود شرایط بسیار امیدوار هستیم. البته به آن بسنده نكرده‌ایم. احیای جشنواره فیلم سبز بعد از 10 سال خاموشی اقدام مناسبی بود تا بتوانیم با استفاده هنر و سینما، در حوزه فرهنگ‌سازی محیط زیست گام برداریم. خوشبختانه سینماگران و هنرمندان استقبال خیلی خوبی از این جشنواره داشتند كه برای ما باور كردنی نبود؛ فكر نمی‌كردیم با یك سال تلاش و بعد از 10 سال خاموشی شاهد این استقبال باشیم. 400 اثر از 41 كشور به جشنواره ارائه شد كه این نشان می‌دهد چقدر سرمایه و ظرفیت داریم. بنابراین تصمیم گرفتیم آن را مردمی كنیم. خوشبختانه هماهنگ شد كه در بیش از 50 شهر و مركز استان این فیلم‌ها اكران شوند كه استقبال بسیار خوبی را شاهد بودیم. در حاشیه مراسم اعطای لوح ذخیره‌گاه هامون، جشنواره فیلم سبز استان سیستان‌وبلوچستان در زاهدان را نیز افتتاح كردیم. از سوی دیگر شاهد حمایت‌های خاص هنرمندان از مسائل محیط زیستی هستیم. كتایون ریاحی، میترا حجار، رضا كیانیان به حمایت از محیط زیست آمده‌اند. آقای جوان نیز در «خندوانه» خیلی به محیط‌زیست می‌پردازند و ...
خانم هدیه تهرانی در مراسمی در انتقاد به حیوان‌آزاری شركت می‌كند. اما بازخوردهای آن متفاوت است. گروهی می‌گویند دست شما درد نكند اما گروهی دیگر می‌گویند مردم از گرسنگی می‌میرند چرا به فكر آنها نیستید.
موضوعات محیط‌زیست بسیار متنوع و گسترده هستند. قطعاً برخی اهمیت و اثرگذاری بیشتری دارند. موضوع آلودگی هوا برای ما بسیار است و دولت وقت زیادی برای این موضوع گذاشته است و خوشبختانه نتیجه هم گرفته‌ایم.اگر آمارسال‌های 92 تا 94 مورد توجه قرار گیرد متوجه روند بهبود كیفیت هوا در هشت كلانشهر می‌شویم. البته این بهبود كیفیت در برخی استان‌ها كندتر و در برخی سریع‌تر است. مثلا در اصفهان، تعداد روزهای سالم سه‌برابر شده است؛ و این یعنی هوای بهتری تنفس می‌كنند.
اولویت‌بندی موضوعات زیست‌محیطی چگونه است؟
بحث تالاب‌ها، دریاچه ارومیه، اصلاح الگوی مصرف آب، مدیریت كشاورزی، توجه به بحث حق‌آبه طبیعت كه وزیرنیرو به‌عنوان اولین موضوع ابلاغ كرد از اولویت‌های زیست‌محیطی دولت یازدهم است. علاوه‌بر این موارد سازمان محیط‌زیست توجه جدی به حیات‌وحش دارد. درخصوص حفاظت از یوزپلنگ اگر بی‌توجهی كنیم مردم ایران به عنوان جمعیتی بی‌تفاوت نسبت به گونه ارزشمند محیط‌زیست زیر سوال می‌روند. در این زمینه متاسفانه 50 درصد گونه‌های پستاندار و همچنین ببر مازندران را از دست داده‌ایم.
اما در بحث حیوان‌آزاری از سازمان محیط‌زیست توقع زیادی می‌رود.
توجه به حیوان‌آزاری به صراحت در وظایف سازمان محیط‌زیست نیامده است اما به‌صورت تلویحی به‌عنوان متولی محیط‌زیست از ما انتظار می‌رود. ما تلاش خودمان را می‌كنیم البته شهرداری‌ها در این زمینه مسئول هستند و ساماندهی حیوانات ولگرد در سطح شهرها بر عهده شهرداری است. ما به شهرداری‌ها، آیین‌نامه داده‌ایم. با وزارت كشور این آیین‌نامه را بازنگری و پیگیری می‌كنیم و به تمام مدیران‌مان در استان‌ها تاكید كرده‌ایم با متخلفان برخورد كنند. پیش‌نویس لایحه مقابله با حیوان‌آزاری را به دولت ارائه داده‌ایم و دولت نیز آن‌را به كمیسیون نهایی ارجاع داده است. موضوع مورد بررسی قرارگرفته اما برای نهایی شدن به زمان نیاز است. دوستان می‌گویند چرا قانون حیوان‌آزاری را تصویب نمی‌كنید، انگار این قانون دست من است و من حال و حوصله ندارم كه بروم این كار را بكنم یا وقت نمی‌گذارم. ما اقدامات لازم را انجام داده‌ایم. چند لایحه مهم قبل از این در نوبت بررسی در دولت هستند و نمی‌توانیم بگوییم حیوان‌آزاری مهم‌تر از آلودگی هواست، نمی‌توانیم بگوییم مهم‌تر از تالاب یا ارزیابی خاك و هوا است، از نظر زمانی هم پشت سر این موارد
قرار می‌گیرد. گاهی جوانان ما با فرآیند قانون‌گذاری آشنا نیستند و كامنت میگذارند چرا قانون حیوان‌آزاری را تصویب نمی‌كنید. من وظیفه داشتم كه پیش‌نویس تهیه كنم، برای دولت بفرستم و نظر كارشناسان را بگیرم.
خاطرم هست مرحوم اینانلو انتقاد می‌كرد كه چرا برای كمپین‌های محیط‌زیستی، اولویت‌های زیست‌محیطی اهمیت ندارد.
دقیقاً این هم یك برنامه‌ریزی است برای اینكه سازمان را در افكارعمومی خسته و دچار چالش كنند. كامنت گذاشتند كه: خانم ابتكار در زمان شما، موارد حیوان‌آزاری بیشتر شده است؛ حتماً تقصیر شماست. گفتم بله. من خودم مشغول حیوان‌آزاری هستم. ما نشستیم و تشویق می‌كنیم كه مردم حیوان‌آزاری كنند. الان در شبكه‌های اجتماعی دسترسی‌ها بیشتر شده است، اطلاع‌رسانی‌ها بیشتر شده است ولی اینكه عامداً ممكن است دست به چنین اقدامی بزنندتوسط بازرسی بررسی و برخورد می‌شود. خیلی از متخلفان به دادگاه معرفی شدند، خیلی از آنها محكوم شدند و حكم قضایی دارند. البته باید توجه داشت بعضی از این فیلم‌ها و اطلاعاتی كه در شبكه‌های اجتماعی منتشر می‌شود جدید نیست و مربوط به چندین سال پیش است. این نشان می‌دهد كه بعضی‌ها دقت نمی‌كنند یا برنامه دیگری دارند كه مستمر و مرتب این مسئله روی آنتن می‌آید و تصاویر حیوان‌آزاری پخش می‌شود. دولت گام‌هایی را كه باید بردارد، برمی‌دارد. پیگیر موضوع هم هست، اطلاع‌رسانی مردم هم خیلی خوب است. لطفاً كسانی كه درگیر این موضوع هستند با دقت و حساسیت بیشتری تلاش كنند تا اسیر بازی‌های ناخواسته نشویم كه ما را از اولویت‌های اصلی‌مان بازدارد. ما متوجه كار اصلی خودمان كه رسیدگی به مسائل كلان و ملی كشور است، هستیم.
آقای قالیباف در مراسم «دكتر سلام» به دولت كنایه زد و گفت آنهایی كه نتوانستند با كلید مشكل مردم را حل كنند بهتر است قفل نزنند، این در حالی است كه خیلی‌ها معتقدند در دوره ایشان بزرگترین آسیب‌های زیست محیطی به تهران وارد شده است. دلیل این نوع برخورد شهردار تهران را چه می‌دانید؟
فضا آزاد است و هر كس می‌تواند اظهارنظر خود را داشته باشد. در مورد اینكه آقای روحانی شعار كلید را مطرح كرده است از خود ایشان باید سوال شود. عملكردها با ششاخص‌ها بررسی می‌شود. آقای رئیس‌جمهور وعده‌هایی را دادند كه نسبت به این وعده‌ها، پایبند هستند و موفقیت‌هایی را نیز به دست آورده اند. با تلاش مجموعه دولت و حمایت رهبری بسیاری از قفل‌ها باز شده است. علاوه بر كسب موفقیت بزرگ برجام، در زمینه‌های مهار تورم و خروج از ركود تلاش بسیاری صورت گرفته است ولی كار خیلی مانده است. دولت در مهار تورم نیز موفق بوده است.
در بحث دریاچه ارومیه هیچ‌كس فكر نمی‌كرد كه وضعیت این دریاچه بهتر شود.
آقای قالیباف مسائل را واقع‌بینانه ببینند البته موضوعاتی هم هست كه دولت نتوانسته است به آن برسد و همه موفقیت‌ها یكجا حاصل نمی‌شود. بعضی از وعده‌های رئیس‌جمهور مانند توافق هسته‌ای و دریاچه ارومیه محقق شده است. اما تهران معضلات بسیاری دارد كه دلیل اصلی آن بحث فروش پروانه‌های ساختمانی است.
البته این روند از حدود 25 سال قبل وجود داشته است.
در دوران اصلاحات كه هنوز عضو شورای شهر تهران نبودم وقتی در مورد نرخ پروانه ساختمانی پرس و جو می‌كردم می‌گفتند: پروانه ساخت با شرط سنددار بودن زمین صادر و در چارچوب ضوابط شامل معافیت عوارض می‌شود اما پس از اتمام ساخت عوارض سنگین به آن تعلق می‌گیرد كه نتیجه آن عوارض پایدار سالانه است. حساسیت و پیامدهای ناگوار این ماجرا را وقتی متوجه شدم كه به عنوان نماینده مردم تهران به شورای شهر رفتم. فهمیدم كه درآمد شهرداری وابسته به فروش شهر و صدور پروانه ساخت است. شهرداران مناطق مكلف بودند از این راه درآمد كسب كنند و هزینه ساخت و سازها و پروژه های شهری از محل این درآمدها تامین می‌شد. در دوره دولت دهم توافقات پنهانی در حوزه شهرسازی با محوریت صدور مجوز افزایش طبقات در تهران باشهرداری انجام شد كه نتیجه آن افزایش جمعیت پایتخت و معضلات وگرفتاری‌های متعدد شد. این در حالی بود كه مدت‌ها در مورد طرح تفصیلی پایتخت كار كارشناسی انجام شده بود اما همه زحمات و برنامه‌ریزی‌ها را با یك جلسه از بین بردند. گفتیم آقای قالیباف شما نمی‌توانید با یك تصمیم، همه مطالعات كارشناسی را نادیده بگیرید؛ اگر قرار است فله‌ای زیاد و كم كنید و در اعداد و ارقام دست ببرید، چرا بودجه‌های میلیاردی برای تدوین طرح تفضیلی هزینه می‌كنید؟
اما ماجرا به همین ختم نشد؛ شهرداری در توافق با دولت مجوز ساخت 200 هزار مسكن مهر را صادر كرد. كاملاً مشخص بود كه با دولت توافق شده است. ماحصل این توافقات پنهانی بحران آب، هوا، تراكم، جمعیت و .... برای تهران شد. در ابتدای دولت یازدهم همراه با دكتر نجفی و دكتر مسجدجامعی با دكتر آخوندی جلسه گذاشتیم و همه موارد را به وزیر راه و شهرسازی گفتیم. وزیر هم خیلی سریع به این مباحث ورود كرد و به یكسال نرسید كه در ضوابط صدور مجوزها تجدیدنظر شد. اما در منطقه 22 مجوزهای ساخت و ساز را صادر كرده بودند. در حال حاضر نمی‌شود برای معضلات مسكن مهر پردیس چاره‌ای اندیشید. همچنین منطقه یك دیگر جای زندگی نیست. هر كسی در این منطقه زندگی می‌كند می‌گوید كه به كارگاه بزرگ ساختمانی تبدیل شده است. مدل شهرسازی این منطقه با اصول معماری و مدیریت شهری سنخیتی ندارد. علاوه بر این در تهران گروه‌های خاصی هستند كه به دنبال تخریب بافت‌های شهری قدیمی و ساخت و سازهای جدید هستند. در این چرخه پول‌های هنگفتی جابه‌جا می‌شود. رانت‌‌های بزرگ و دست‌های پنهانی در كار است. در چنین شرایطی سازمان محیط زیست چقدر می‌تواند دخالت یا ورود كند. ما تذكر می‌دهیم ولی راه‌حل آن اصلاح لایحه مدیریت شهری است كه در دستور كار دولت است.
شورای شهر و شهرداری البته مخالف این لایحه هستند.
ما هم نكته‌هایی در مورد این لایحه داریم .درآمدهای شهری باید پایدار شود. نباید از محل فروش تراكم و فروش شهر تامین درآمد كرد .كسانی كه روی كرسی شورای نشسته‌اند، مسئول هستند و باید جواب مردم را بدهند اما متأسفانه در بعضی موارد مماشات می‌شود. دلیل آن هم مشخص است.نمایندگان شورای شهر و مجلس به دلیل فقدان حزب و برنامه مدون و مشخص پاسخگو نیستند و كارنامه آنها هم غیر شفاف است .در شهرهای دیگر هم این مشكلات را داریم. نظام شوراها مسیر دشوار و طولانی برای تبدیل شدن به یك نظام مؤثر، تأثیرگذار و كارآمد دارد.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید