حضور پررنگ ایران پسابرجام در قاره آفریقا؛ اهداف و چشم اندازها

آفتاب‌‌نیوز : سفر دکتر ظریف به چهار کشور نیجریه، غنا، جمهوری گینه و مالی در منطقه غرب آفریقا که دومین سفر دوره ای دکتر ظریف به آفریقای زیر صحرا محسوب می شود، از سوم مردادماه آغاز و تا هشتم مرداد ادامه پیدا می کند. هدف از این سفر که اولین سفر وزیر خارجه کشورمان به آفریقا بعد از توافق هسته ای و روند اجرایی شدن برجام است، توسعه و تحکیم مناسبات سیاسی و اقتصادی با کشورهای یاد شده است. اولین سفر دوره ای دکتر ظریف به آفریقای زیر صحرا، در زمستان سال ١٣٩٣ به کشور های کنیا، اوگاندا، تانزانیا، زنگبار و بروندی در شرق آفریقا انجام شد که دارای نتایج مثبتی بود. وزیر خارجه کشورمان در تابستان 94 نیز به دو کشور الجزایر و تونس در شمال آفریقا سفر کرد.
وزیر امور خارجه ایران در این سفر با رئیس جمهوری، رئیس مجلس و وزیر امور خارجه این کشورها دیدار و گفت وگو می کند.

در حال حاضرایران پسابرجام در فضای بعد از توافق هسته ای واجرای برجام که با اتخاذ رویکرد های جدید اقتصادی و ایجاد فرصت های جدید سرمایه گذاری که همگی مبتنی براصول مصرح قانون اساسی واسناد بالادستی نظام است، درشرایط کاملا متفاوت با فضای قبل از توافق است. در فضای قبل از برجام به دلیل تحریم های غیرعادلانه کشورهایی خاص علیه ایران وهمچنین تبلیغات رسانه ای گسترده انجام شده در زمینه ایران هراسی و محدودیت های متعدد مالی ایجاد شده ناشی از اعمال تحریم ها، اکثرکشورهای آفریقایی درباره انجام همکاری های میان مدت و دراز مدت با جمهوری اسلامی ایران با شک تردید هایی روبه رو بودند. در فضای پسابرجام، اما، شرایط کاملا دگرگون شده است. همان طور که همه کشورهای جهان از توافق هسته ای اظهار خرسندی کرده و از آن به عنوان « الگویی نوین در جهان دیپلماسی» تمجید کرده اند و آن را به معنای بازگشت دوباره کشورمان به جامعه جهانی توصیف کردند، به همان نسبت نیز برای توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی و ایجاد همکاری های جدی و جهانی با کشورمان اعلام آمادگی کرده اند و تمایل نشان داده اند. البته بدیهی است در فضای جدید، فرصت های گوناگون و متنوعی شکل گرفته که در صورت بهره گیری درست و سنجیده از از آنها به تقویت و تحکیم مناسبات ایران اسلامی با دیگر کشورها خواهد انجامید.

از سوی دیگر، سفر دکتر محمد جواد ظریف به چهار کشور آفریقایی درحالی صورت می گیرد که یک هیأت نسبتا مهم اقتصادی شامل مسئولان و مقامات وزارتخانه ها، نهادها و سازمان های مختلفی که تجربه حضور وفعالیت اقتصادی در آفریقا را دارند و نیز فعالان اقتصادی بخش خصوصی وزیر خارجه را در این سفر همراهی کرده اند که نشان از برنامه منسجم ایران برای حضور اقتصادی درکشورهای یادشده است.
در هر چهار کشور یاد شده، برگزاری مجمع همکاری های اقتصادی یک روزه با حضور مسئولان و هیأت اقتصادی همراه با همتایان خود به میزبانی آنها، از برنامه های اصلی این سفر است. بعد از این برگزاری این نشست است که تجار و بازرگانان ایرانی فرصت خواهند داشت تا به صورت رو در رو و دو جانبه با همتایان خارجی خود وارد گفت وگو شده و طرح ها و ایده های اقتصادی خود را برای طرف مقابل معرفی ( پرزنت) نمایند و مقدمات انعقاد یا امضای تفاهم نامه یا یادداشت تفاهم و نهایتا قرارداد تجاری را به عملی سازند.

از سوی دیگر، کشورهای آفریقایی یادشده درمنطقه غرب آفریقا، در روند توسعه اقتصادی خود با نیاز های بسیار گسترده و متنوعی در حوزه های زیرساختی و عمرانی، آموزشی ودانش بنیان، خدمات فنی و مهندسی، ماشین آلات کشاورزی و صنعتی، کالاهای مصرفی و مواد غذایی، خدمات و تجهیزات بهداشتی و درمانی، برق وانرژی، ساخت وتوسعه مسکن وموارد گوناگون دیگر روبه رو هستند. افزون برآن، ظرفیت های اقتصادی رو به رشد ایران در دوران پسابرجام در هر یک از زمینه های یادشده، می تواند فرصتی عظیم و سودآور و مبتنی بر رویکرد « برد – برد» برای ایران و کشورهای آفریقایی به همراه داشته باشد.

یادآوری این نکته ضروری است که ظرفیت های قابل توجه ایران در حوزه تولید مواد غذایی و دارویی، محصولات صنعتی، ماشین آلات صنعتی و کشاورزی، مصالح ساختمانی، صنایع تولید برق، خطوط انتقال نیرو و صدور خدمات فنی و مهندسی در صورتی می تواند سودآوری واقعی داشته باشد که ایران در بازارهای خارجی حضور فعال داشته باشد و کشورهای آفریقایی با توجه به بافت سیاسی اجتماعی آنها، مناسب ترین بازار پر مشتری برای این نوع کالاها و خدمات محسوب می شود.
افزون برآن، «رونق اقتصادی و مبادلات تجاری» و «تقویت تولید، صنعت و کشاورزی» و از همه مهم تر « توسعه دیپلماسی نفتی» با کشورهای یادشده، موجبات تعامل بیشتر با این کشورها را فراهم می آورد که حاصل آن توسعه و تحکیم مناسبات سیاسی و اقتصادی دوجانبه است.
از زاویه دید دیگر، اما، به نظر می رسد توسعه« دیپلماسی نفتی» مهم ترین دستاورد پیش رو این سفر برای ایران اسلامی باشد. از جمله حوزه های مهم این رویکرد نوین، همکاری جمهوری اسلامی با نیجریه در بخش نفت و گاز است. نیجریه به لحاظ داشتن منابع نفتی دهمین کشور جهان و در میان صادرکنندگان نفت هشتمین کشور جهان محسوب می شود. این کشور بزرگترین تولید کننده نفت آفریقا است و درست به همین دلیل است که توسعه « دیپلماسی نفتی» با این کشور تاثیرگذاردر بازار جهانی انرژی، می تواند فواید بسیاری برای کشورمان به همراه داشته باشد.

علاوه برآن، توسعه « دیپلماسی انرژی» در حوزه تولید، توزیع و انتقال برق نیز ازجمله بسترهای بسیار مناسب برای همکاری با نیجریه است. این کشور پر جمعیت آفریقایی عضو اوپک و سازمان تجارت جهانی است و البته واضح و مبرهن است توسعه و تحکیم این نوع همکاری ها، به همسویی و همراهی بیشتر دو کشور در جلسات مهم اوپک بیانجامد.
به هر روی، ایران اسلامی کشوری است که با وجود همه محدودیت های تحمیلی و سو مدیریت شدید هشت سال گذشته، اکنون با حمایت گسترده ملت متمدن و فرهیخته خود توانسته است با اجرای برجام گامی مهم در بازگشت افتخارآمیز و پرشکوه به جامعه جهانی داشته باشد؛ بازگشتی که می تواند ایران را به دوران شکوه و اوج خود در منطقه و جهان بازگرداند و با تعامل دوستانه با فرهنگ ها و تمدن های گوناگون سراسر جهان، موجبات ایجاد تمدن نوین اسلامی با محوریت کشور پیشرفته ایران را فراهم آورد.

دراین صورت است که «ایران پسابرجام» به « ایران فراپیشرفته» مبدل خواهد شد و موجب فخر و شکوه «ایران اسلامی» به معنای هزاران سال تاریخ، خواهد شد.