آفتابنیوز : وزیر خارجه ایران گفت: نقد رسانه هم برای آگاهی مردم ضروری است و هم برای هشدار دادن به مسوولان و هم برای نشان دادن نشاط و
شفافیت در جامعه در سطح بینالمللی.
دکتر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان شنبه گذشته در مراسم روز خبرنگار و همچنین تودیع و معارفه حسین جابریانصاری و بهرام قاسمی، سخنگویان پیشین و جدید وزارت خارجه تاکید کرد: در حال حاضر رابطه بسیار خوبی بین وزارت امور خارجه و جامعه رسانهیی کشور شاهد هستیم.
او افزود: در دورانی که ما در مذاکرات بودیم احساس میکردم دوستان ما در مطبوعات و رسانهها با چه تلاش و کوششی مذاکرات را دنبال میکردند و با چه هیجان و فشار عصبی بیرون درها منتظر بودند. برخی اوقات به دوستان میگفتم کار رسانهها از کار ما سختتر است برای این که ما حداقل میدانستیم در داخل جلسه چه میگذرد و آنها بیرون مجبور بودند با همان حساسیتی که ما داریم ولی بدون اطلاع از تحولات درون مذاکرات، پیگیر مسائل باشند.
وزیر امور خارجه با ذکر این نکته که من معتقدم حساسیت دوستان رسانهیی ما نسبت به مسائل ملی مثل دوستان دیپلمات ماست، خطاب به خبرنگاران عنوان کرد: شما همانقدر برای کشور و نظام دلتان میسوزد و همانقدر دلتان میخواهد مشکلات مردم حل شود و همانقدر دلتان میخواهد عزت کشور حفظ شود و کشور از زیر فشار تهدید و تحریم بیرون بیاید که دیپلماتها این خواستهها را دارند.
ظریف با بیان این که دوستان رسانه در بیرون مذاکرات همانقدر حرص میخوردند که ما در داخل حرص میخوردیم، اظهار کرد: با این تفاوت که دوستان در رسانه نمیدانستند در مذاکرات چه میگذرد و در معرض انواع شایعات و پیامهای غلطی که از سوی برخی صادر میشد، بودند.
وزیر امور خارجه ادامه داد: حتما این ارتباط گسترده که شاید نمادش این واقعیت باشد که در روز خبرنگار اتفاقا همزمان با یک خبرنگار که به فیض عظیم شهادت نائل شد، 10 نفر دیپلمات در همان روز و همان محل (مزار شریف) به این فیض نائل شدند و البته شما زرنگتر از ما بودید و این روز را به اسم خودتان ثبت کردید. نوش جانتان به خاطر این که وظیفه بسیار سنگینی را بر عهده دارید.
وی با بیان این که ما در وزارت امور خارجه کاملا اعتقاد داریم که نقش رسانهها در ارتقای سطح آگاهی عمومی یک نقش بیبدیل در جامعه ماست و به این نقش هم احترام میگذاریم و هم اعتقاد داریم، گفت: معتقد نیستیم که رسانه باید سخنگوی دولت باشد، معتقد نیستیم که رسانه باید آن چه را ما میخواهیم بگوید. معتقد نیستیم که رسانه نباید نقد کند. اتفاقا معتقدیم که نقد رسانه هم برای آگاهی مردم ضروری است و هم برای هشدار دادن به مسوولان و هم برای نشان دادن نشاط و شفافیت در جامعه در سطح بینالمللی.
ظریف افزود: این اعتقاد و باور بنده و همه همکارانم در وزارت امور خارجه به خصوص خواهران و برادرانی که در بخش رسانهیی در حضور و خدمت همکاران رسانه هستند، بوده و هست.
وزیر امور خارجه گفت: اعتقاد داریم باید یک رابطه منطقی و عقلانی بین وزارت امور خارجه و دستگاههای اجرایی و رسانهها باشد که از این منظر هم مردم نسبت به مسائل کاملا آگاه و روشن باشند و هم در صورت نیاز پیامهای ضروری به جهان و جامعه بینالمللی فرستاده شود.
او ادامه داد: مطبوعات آزاد یکی از روشهایی هستند که شما میتوانید پیامهای مختلف را به دنیا برسانید بدون این که الزاما فشار این پیامها بر دولت و دستگاه دیپلماسی باشد. اگر بخواهیم این کار را به خوبی انجام دهیم باید نقش ارتباطات و اطلاعات را در جامعه کنونی و در شرایط جهانی شدن به خوبی درک کنیم.
وزیر امور خارجه افزود: اگر میگوییم امروز شرایط بینالمللی ما تغییر کرده و اگر میگوییم امروز وضعیت و ابزارهای قدرت تغییر کرده، به این معنا نیست که ما در شرایطی هستیم که تحت استیلا و اقتدار دیگران قرار گرفتهایم. اتفاقا به این معناست که امروز ما یک فرصت ویژه در دنیا داریم که آن چه که فائق آمدن بر آن، استیلا بر آن و مقابله و رقابت در آن دشوارتر بود، امروز به حوزهای تبدیل شده که رقابت در آن بسیار سادهتر و سهلتر است و نیازمند به یک زمینه سخت افزاری وسیع و سنگین و پرهزینه نیست.
ظریف با یادآوری این نکته که نمیخواهم بگویم رسانه هزینه ندارد، گفت: میخواهم بگویم شما با هزینه بسیار کمتری میتوانید امروز در جدول رسانههایی که سابقه طولانی دارند و امپراتوری رسانهیی محسوب میشوند، قرار بگیرید و این ابزار قدرت ماست.
وی گفت: بپذیریم در دنیای جهانی شده، قدرت متکثر و ابزار قدرت متکثر شده است؛ قدرت معنایی میتواند یکی از عوامل قدرت بخشی به همه جوامع باشد. این پیدا کردن یک منفذ جدید و روش جدید و راهکار جدید برای این است که جمهوری اسلامی ایران که اتفاقا قدرت اصلیاش در حوزههای معنایی، معنوی، ارزشی و استقلال است و اقتدارش وابسته به این قدرتهاست؛ ضمن این که به لطف خدا و با مقاومت و سربلندی نیروهای مسلح ،قدرت نظامی، قدرت مقاومت مردم و نیروهای مسلح مزید بر این قدرتها شده، این جمهوری اسلامی با این شرایط میتواند نقش ویژهای ایفا کند و در این نقش، رسانه از مهمترین عوامل است.
ظریف مهمترین ابزار انعکاس قدرت معنایی، ابزار قدرت فکری و ارزشی را رسانه خواند و افزود: بدون رسانه این قدرت نمیتواند آنچنان بروز و ظهور پیدا کند.
وزیر امور خارجه با بیان این که فکر میکنم دوستان در رسانه قدرتشان باورشان شده، عنوان کرد: یک روزی برای این که پیامی را به دنیا میرساندید و میبودید باید رویترز و آسوشیتدپرس و ..... بودید. امروز این گونه نیست و وضعیت فرق کرده است. شما که با کار رسانه آشنا هستید، هر یک رسانه یک امپراتوری است. مهم این است که شما بتوانید پیامی را تولید کنید که شنونده داشته باشد.
وی با ذکر این نکته که باید ارزش رسانه و جایگاه پیام رسانهیی و رسانه را بفهمیم، عنوان کرد: باید بفهمیم همه دنیا در یک لحظه مخاطب هر پیامی است که توسط رسانه و یا هر مسوول ملی تولید میشود.
وزیر امور خارجه با بیان این که یک زمان در گذشته همه ما میتوانستیم انتخاب کنیم با چه کسی مصاحبه کنیم و مقامات در هر جا با یک زبان صحبت میکردند، عنوان کرد: الان امکان ندارد شما بتوانید مخاطب خود را انتخاب کنید. چنین چیزی امکانپذیر نیست و همزمان باید با همه گفتوگو کنید. مخاطب شما همه جهان است که این فرصت و همزمان چالش ویژهای را ایجاد کرده است.
ظریف اضافه کرد: این که در لحظهای که در فلسطین اشغالی مردم بمباران میشوند و در همان لحظه بدون فاصله احساسات متراکمی در کل دنیا به وجود میآید، این شرایط وقتی من 35 سال قبل وارد حوزه دیپلماسی شدم، وجود نداشت.
او گفت: بعد زمان و سرعت اهمیت ویژهای در این دنیای جهانی شدن ارتباطات و احساسات پیدا کرده است. ما دیگر بحث مذاکرات پشت درهای بسته به آن شکل نداریم. همه چیز در لحظه تولید میشود. در مذاکره که نشسته بودیم از یک طرف دکتر عراقچی توییت میکرد از آن طرف خانم شرمن توییت میکرد. حصارها و فاصلهها در عرصه خبر از بین رفته است و نمیتوانیم موضوعی را برای مصرف داخلی تولید کنیم. هیچ موضوعی دیگر مصرف داخلی ندارد.
ظریف با بیان این که امکان انتخاب مخاطب از بین رفته است، خاطرنشان کرد: این امر قدرت عجیبی به رسانه داده و همزمان مسوولیت سنگینی برای ما و رسانهها ایجاد کرده است.
وی افزود: در این شرایط سیاست خارجی ما با وضعیت بسیار ویژهای در دنیا روبهرو است. ما در شرایطی هستیم که کسی تصور نمیکرد در این شرایط باشیم.
وزیر امور خارجه با بیان این که کارهایی که دولت سعودی امروز انجام میدهد کارهایی نیست که یک دولت عاقل انجام بدهد، عنوان کرد: علت این که دولت سعودی امروز تا این حد عصبانی است به این خاطر است که تصور نمیکردند یک روزی ایران بتواند از این شرایط عبور کند و لذا از همه ابزارشان استفاده میکنند و هدفشان این است که شرایط را به گذشته بازگردانند.
ظریف خاطرنشان کرد: اگر شرایط گذشته خیلی خوب بود اینقدر دشمنان ما سعی نمیکردند به گذشته برگردند. اگر خیلی خوب بود، چرا اینقدر سعودیها و اسراییلیها و منافقان و دشمنان ما عصبانی هستند؟
ظریف با بیان این که برخی میگویند این جرأت پیدا کردن دولت سعودی است، پرسید: این چه جرأت پیدا کردنی است؟ جرأت است که انور عشقی را به اسراییل میفرستند که با اسراییلیها متحد شوند و بعد اعلام میکنند ما کسی را نفرستادهایم. اگر جرأت داشتند اعلام میکردند فرستادیم.
وزیر امور خارجه گفت: ترکی الفیصل را کنار مریم رجوی میفرستند و بعد اعلام میکنند ترکی فیصل در موقعیت شخصی بوده نه موقعیت دولتی، اگر جرأت داشتند که اعلام میکردند.
او با بیان این که آنها وحشت کردند و مضطرب شده و دست و پا میزنند، خاطرنشان کرد: در تاریخ آمریکا سابقه ندارد بدون موافقت رییسجمهور آمریکا، از نظر ما رژیم از نظر دیگران رییس دولت در کنگره آنها سخنرانی کند. اینها نشانه اضطراب و نگرانی است.
دکتر محمدجواد ظریف افزود: این نشانه آن است که ما در شرایطی قرار گرفتهایم که میتوانیم استفاده کنیم و اگر استفاده نکنیم طرف مقابل استفاده میکند.
وزیر امور خارجه ادامه داد: ما باید به یک تحلیل مشترک داخلی برسیم. تصوری که من دارم این است که اگر شما به صحبت دیگران در خارج به خصوص کسانی که با ما بد هستند، توجه کنید تصوری که در دنیا هست، این است که یک تحول راهبردی اتفاق افتاده است.
وی افزود: ما از ابتدا گفتیم که برجام یک معامله است، یک معاملهای بوده که ایران در برابر شش قدرت جهانی که مستظهر به ۶ قطعنامه شورای امنیت و ۱۲ قطعنامه شورای حکام هم بوده مذاکره کرده است، نه به عنوان یک هیات مذاکره کننده، بلکه به عنوان زبان یک ملت مقاومی که به آنها نشان داده، ابزارشان ناکافی است.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: ما تنها کاری که توانستیم بکنیم اگر توانسته باشیم این است که زبان مردم بودیم. مردم بودند که مذاکره کردند و مردم بودند که مقاومت کردند و به ما قدرت دادند. اما بالاخره علیرغم همه مقاومت مردم، ما یک کشور بودیم در برابر شش کشور به اضافه شورای امنیت به اضافه قطعنامه، لذا یک بده بستانی صورت گرفت در این بده بستان حتما یک چیزهایی را ما گرفتیم و حتما یک چیزهایی را طرف مقابل گرفت. اگر نه که معامله نمیشد. میشد یک اعلامیه تسلیم یعنی میگفتیم آمریکا و بقیه بیایند، زیر اعلامیه تسلیم را امضا کنند.
ظریف گفت: چرا برجام اینقدر آنها را عصبانی میکند؟ از این نگران هستند که احساس میکنند با برجام یک تحول استراتژیک اتفاق افتاده است. البته بیشتر چندماه پیش خیلی احساس خطر میکردند و الان این احساسشان خیلی کم شده است، ولی هنوز این احساس را دارند.
او ادامه داد: فکر میکنند ایرانی که قدرت داشت اکنون قدرتش از حصار شورای امنیت و تحریم خارج شده. لطفا دقت کنید. من نمیگویم ایران قدرت نداشت، ایران اتفاقا بسیار قدرت داشت. قدرت ایران از انقلاب و گفتمان امام و مقاومت مردم نشأت گرفته است. این قدرت هم در طول ۳۰ و اندی سال انباشت شد و فشارهایی را هم در این دوران تحمل کردیم.
وزیر امور خارجه افزود: آن چه که مبانی قدرت ماست بر اثر یک فداکاری و آینده نگری درازمدتی به دست آمده است. قدرت ما حاصل مذاکرات برجام نیست، بلکه برجام این قدرت را از حصار فشار بینالمللی رها کرد. تحولی که در نتیجه برجام رخ داد این بود که بسیاری از دشمنان و به ویژه بدخواهان نظام و کشور و مردم ما احساس کردند که این قدرت رها شد.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: بنده معتقدم قطعنامهها، فشارها و بازی هستهای که علیه ایران شد، برای تخلیه قدرت راهبردی ایران بود یعنی برای این بود که قدرت استراتژیک ایران را به تحلیل ببرند. وقتی دیدند مذاکرات به نتیجه رسید و این همه قطعنامه باطل شد گفتند این قدرت استراتژیک رها شده و ظرفیت استراتژیک ایران رها شده؛ این امر به این دلیل است که برجام را راهبردی میدیدند. نکته مهم اینجاست وقتی دشمن طرف مقابل خطر را راهبردی ببیند پاسخ راهبردی تدارک میبیند.
ظریف افزود: دشمن ما آنها در منطقه و در دنیا خطر را یک خطر راهبردی دیده و تحول را یک تحول راهبردی دیده است آن دو برای این تدارک برخورد راهبردی میکنند. اصلا بحث رفع تحریمها نیست؛ گرچه در حوزه تحریمها خیلی اتفاقات افتاده است. اما آمریکاییها اولا ذاتا با ما بد هستند و تعارف که نداریم ۳۸ سال دشمنی و تخاصم بین ایران و آمریکا انباشت شده است.
وزیر امور خارجه گفت: آن چه اتفاق افتاده فقط بحث تحریم نبوده است. هدف ما از مذاکرات بسیار وسیع تر از تحریم و به واقع اهداف راهبردی بود. اصول و اهداف راهبردی ما در مذاکرات حفظ عزت ملی، پذیرش جهانی برنامه صلحآمیز هستهای ایران، حراست از دستاوردهای علمی و فنی در حوزه هستهای، جلوگیری از تعطیلی تأسیسات هستهای، لغو قطعنامههای شورای امنیت بدون اجرای آنها، پایان دادن به ادعاهای واهی برنامه تسلیحاتی هستهای، جلوگیری از هرگونه ارتباط یافتن برجام به مسائل دفاعی و منطقهیی بود و منحصر به رفع تحریمها نبود. اتفاقاً اهداف غیرتحریمی همان اهداف و دستاوردهای راهبردی بود که بیشترین زمان مذاکرات به همانها اختصاص یافت و به لطف خدا و هدایت مقام معظم رهبری محقق شد. در حوزه تحریمها هم توانستیم دستاوردهای مهمی را با تلاش و پیگیری به طرف مقابل تحمیل کنیم چون حتماً با رضایت و از سرعلاقه به ایران و جمهوری اسلامی چنین کاری نمیکردند و نمیکنند.
او ادامه داد: خیلی چیزها لغو شد، خیلی چیزها که قرار بود بشود، نشد. قطعنامهای که کنگره آمریکا تصویب کرده بود در سنا تصویب نشد. حتی بدون قطعنامه جدید که در سالهای قبل از مذاکرات هر سال یکی دوتای آن تصویب میشد، اگر براساس قطعنامههای تحریمی تصویب شده سالهای قبل نشسته بودیم و مذاکره به نتیجه نرسیده بود، امروز صادرات نفتمان 294 هزار بشکه شده بود. حتی اگر هیچ تحولی نشده بود و قطعنامه و تحریم جدیدی اتفاق نیفتاده بود امروز نفت ما به 294 هزار بشکه رسیده بود.
ظریف گفت: حالا دوستان میگویند نمیشود، واقعیت این است که شد. از دو و نیم میلیون به یک میلیون بشکه و در ظرف کمتر از دو سال رسیدیم به زیر یک میلیون بشکه. حالا برخیها میگویند نه نفت ما پایین نیامده بود. آمار و ارقام که نشان میدهد. بله ممکن بود چند بشکه از طریق دلالها بفروشیم، ولی با چه هزینهای؟
وی ادامه داد: در حال حاضر نفتمان را درست و آبرومندانه میفروشیم. با نفتکش میبریم و میفروشیم و پولمان را میگیریم. حالا ایراد میگیریم، چرا این پول مثلا به جای این که برود دویچه بانک میرود بانک دیگری. فراموش کردیم هشت سال همه این بانکها جریمه باران شدند، همه هشت میلیارد، ۹ میلیارد، سه میلیارد و ...جریمه شدند. این جریمهها چه زمانی اتفاق افتاد؟ یادمان رفته است؟!
وزیر امور خارجه گفت: ولی بحث اصلی دنیا بسیار فراتر از این است. بحث این است که هیچکس در دنیا تصور نمیکرد که ایران از زیر بار قطعنامههای شورای امنیت به سلامت خارج شود. فکر میکردند کار جمهوری اسلامی ایران تمام شد. بازهم تاکید میکنم؛ من نمیگویم که فقط مذاکره ما را از این وضع نجات داد. مذاکره هم مستظهر به توان ملی و مقاومت مردم بود. ولی نهایتا مشخص شد که آنها اشتباه فکر میکردند. نتیجه کار این بود که علیرغم همه تلاشها و پولهایی که خرج کردند و فشارهایی که آوردند، برجام رخ داد.
او افزود: آن چه سرمایهگذاری کردند و میخواستند به هم بزنند نشد و از آن زمان یک تحول استراتژیک دیدند. با تصویب قطعنامههای فصل هفتمی و تحریمها خیال میکردند جمهوری اسلامی ایران را به کنج راندند و کار جمهوری اسلامی ایران تمام شد.
ظریف ادامه داد: تمام سوابق شورای امنیت سازمان ملل را نگاه کنید یک مورد پیدا کنید که تحریمها لغو شده باشد. حکومتها ساقط شدند، ولی تحریمها باقی ماند. کما این که حکومت صدام در سال ۲۰۰۳ ساقط شد، تحریمها در سال ۲۰۱۲ اسماً برداشته شد ولی هنوز یک بخش از تحریمهای شورای امنیت باقی مانده است.
او اضافه کرد: من نمیخواهم بگویم و تاکید کنم که برجام چقدر مهم است. میخواهم بگویم طرف مقابل ما فکر میکرد دیگر جمهوری اسلامی ایران بلندشو نیست، ولی به لطف خدا، مقاومت مردم و رهبری رهبر معظم انقلاب و هدایت رییسجمهور، جمهوری اسلامی ایران از این بازی با موفقیت و عزت بیرون آمد.
وزیر امور خارجه گفت: آن چه درباره آن حساب کرده بودند، به هم خورد. به همین دلیل الان هم برای مقابله با ما طراحی استراتژیک میکنند. هر جا که میرویم آنها هم میروند. یک سال است یمن را چگونه به خاک و خون کشیدند. پیغامهایی که به سوریه رساندند در جریان هستید. دعوا سر ایران و آزاد شدن ظرفیت استراتژیک ایران است و برای همین از همه تلاشهایشان و امکاناتشان استفاده میکنند.
ظریف با اشاره به افزایش میزان حملات توییتری به ایران گفت: ما اینقدر گرفتار دعوای داخلی شدیم که یادمان رفته بازی راهبردی در منطقه در حال انجام شدن است. آنقدر روی افکار عمومی برخی کشورهای عربی کار کردهاند که هر شهروندی از این کشورها پشت توییتر نشسته و علیه ایران توییت میکند.
وی گفت: همین دیروز (جمعه) را در فضای مجازی و سخنرانیهای داخلی رصد کنید. توهینهای به رییسجمهور محترم را در همین یک روز ببینید. قضاوت کنید. ببینید در فضای مجازی چه خبرهایی که این جمعه از ما آمده بود و چه خبرهایی که از این رژیم آدمکش، سفاک و بچهکش و بیآزادی آمده بود.
ظریف افزود: علت این است که برای آنها جا افتاده که یک تهدید از ناحیه تحول استراتژیک صورت گرفته که از آن به غلط برداشت یک تهدید راهبردی از سوی ایران دارند و برای ما جا نیفتاده است که از دید بدخواهان ما، یک تحول راهبردی صورت گرفته و آنها خود را به آب و آتش میزنند که آن را خنثی و حتی مسیر را بر عکس کنند. خیال میکنیم اتفاقی میخواهد بیفتد. این وضعیت باعث میشود که نتوانیم بگوییم سنگ مفت گنجشک مفت، اگر از این فرصت استفاده نکردیم، چون طرف مقابل این فرصت ما را یک تهدید استراتژیک برای خودش دیده دارد طراحی میکند که این فرصت بشود تهدید ما. برای همین هم از همه چیز مایه میگذارند، اسراییل که سهل است با خود شیطان هم مذاکره میکنند. کما این که عمری است سرسپرده اسراییل بودهاند.
وی خطاب به رسانهها گفت: خواهشم از دوستان این است که اولا قدرت خودتان را بفهمید. رسانه بسیار قدرتمند است. تک تک دوستان قدرتمندند. ثانیا محیط و شرایط جدید جهانی شدن را متوجه شوید و با این شرایط در راستای منافع مردم کاری را صورت دهید. چرا که ما و شما هر چه داریم مدیون همین مردم هستیم.
ظریف افزود: اگر حضور مردم نبود، کسی برای ما تره خرد نمیکرد. علت این که حاضرند با ما حرف بزنند و جدی برخورد کنند و تحویل بگیرند این است که میدانند این مردم چه هستند.
وزیر امور خارجه در پایان صحبتهایش گفت: در برابر این همه فداکاری مردم، رسالت ما و شما در عصر جهانی شدن ارتباطات که امکان انتخاب مخاطب در آن وجود ندارد و هر اظهارنظر داخلی و یا تولید رسانهیی در همان لحظه تولید به اندازه مخاطب داخلی بلکه حتی بیشتر مخاطب جهانی پیدا میکند، بسیار سنگین است. با توجه به این واقعیت مایلم صحبتم را با ذکر یک مثال پایان دهم. شما از اینجا کوههای شمال تهران را نگاه کنید؛ فقط عظمت و اقتدار میبینید. حالا اگر تصمیم گرفتید برای کوهنوردی بروید، ممکن است در کنار مسیر کوهنوردی، چند تکه زباله نیز توجه شما را جلب کند. دنیا، ایران و تحولات اخیر را مثل یک کوه با عزت و با عظمت میبیند. نیاییم برای مجادلات داخلی و بدون توجه به مخاطبان جهانی، خودمان بجای برجسته کردن همان تصویر واقعی و با عظمت، چند تکه زباله ناچیز را برجسته کنیم.
وی در پایان گفت: ما (وزارت خارجه) و (رسانه) شما باید یک گفتوگوی دائمی و تبادل اطلاعات دائمی داشته باشیم.