رهاشدگی سالمندان، بحران بعدی/ جمعیت زیر ۱۵سال و بالا ۶۰ سال برابر می شود/ پیرترین استان ایران
سالمندان تنها، رها شده، مبتلا به فراموشی و مجهول‌الهویه؛ حالا که کشور در آستانه بحران سالمندی قرار دارد، رئیس سازمان بهزیستی می‌گوید این آسیب‌های جدید ممکن است در سال‌های آینده گریبانگیر جامعه و نهادهای حمایتی شود.
آفتاب‌‌نیوز : «اگر ۲۰سال پیش کودک رها شده در خیابان‌ها داشتیم، اکنون سالمند رها شده داریم. تنهایی، گوشه‌نشینی و انزوای آنها درحال افزایش است. با وجود این‌كه هنوز هم در فرهنگ کلی ما احترام به سالمند حاكم است، اما در این‌باره نگرانی‌های زیادی وجود دارد.»
به گزارش شهروند، این جمله تكان‌دهنده‌ترین حرفی بود كه انوشیروان محسنی‌بندپی در نشست خبری روز گذشته خود كه همزمان با هفته ملی سالمند برگزار شد، گفت؛ آن هم در شرایطی كه تنهایی و انزوای افراد زمینه را برای بروز بیماری‌های روحی، روانی در آنها ایجاد می‌كند. او در ادامه درباره مراكز نگهداری سالمندان گفت: «هنوز مراکز شبانه سازمان ظرفیت خالی دارد، اما مراکز روزانه سازمان تکمیل شده است.»
این موضوع نشان می‌دهد هنوز هم تمایل به نگهداری سالمند در كشور وجود دارد و هشدارهایی كه داده می‌شود بیشتر درباره سال‌های آینده است.
سالمندان دو برابر می‌شوند
همان‌طور كه بارها اعلام شده است جمعیت سالمندان كشور رو به افزایش است. اواخر شهریور امسال هم سازمان بهداشت جهانی در گزارشی اعلام كرد که بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ جمعیت بالای۶۰سال از ۱۲درصد به ۲۲درصد یعنی حدود دو برابر افزایش خواهد یافت. رئیس سازمان بهزیستی هم در سخنان خود به همین مسأله اشاره كرد: «در سال ١٣٣٥، ٣درصد جمعیت کشور سالمند بود که در سال ٩٠ به ٨,٢درصد رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ١٤٠٤ به ١٠درصد و تا سال ١٤٣٠ به ٢١ تا ٢٥درصد برسد. بنابراین افراد زیر ١٥سال و بالای ٦٠سال در سال‌های آینده با هم برابر می‌شوند و تا ٣٥سال بعد، تعداد سالمندان دوبرابر خواهد شد.»
بندپی معتقد است كه «می‌توان از سالمندان در مسائل اجتماعی و سیاسی بهره‌برداری مثبت داشت. از طرفی، برخی شاخص‌ها نشان می‌دهد این گروه یک تهدید نیست بلکه رفاه، حمایت اجتماعی و مراقبت‌های بهداشتی برای آنها بهتر شده است.» البته امسال نخستین سالی است كه ردیف اعتباری ویژه‌ای برای سالمندان در نظر گرفته شده است و سازمان بهزیستی با همین بودجه‌ها طرح پایلوت پرداخت ایاب و ذهاب آنان را در یكی از استان‌ها در دستور كار دارد. تغییر سبك زندگی ٤٥هزار زن سالمند در ١٠ استان كشور با همكاری معاونت زنان ریاست‌جمهوری، راه‌اندازی بنیاد فرزانگان در ١٢٣ استان برای رسیدگی به مسائل سالمندان، ترویج دوره طب سالمندی و مراقبت‌های سالمندی با موسسات آموزشی در قالب تفاهمنامه‌ها و همچنین ترویج باشگاه‌های سالمندی از دیگر برنامه‌های این سازمان است.
گیلان، پیرترین استان كشور
امید به زندگی مسأله دیگری بود كه رئیس سازمان بهزیستی درباره آن سخن گفت: «میانگین طول عمر افراد در كشور ٧٤ است و این عدد با کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست. همچنین امید به زندگی زنان سالمند ٢سال بیشتر است. ضمن این‌كه همچنان گیلان با ١١درصد جمعیت پیرترین استان است و سیستان‌وبلوچستان با ٤,٩ درصد، جمعیت جوان بیشتری نسبت به بقیه استان‌ها دارد.»
البته شاخص سنی استان‌ها در جمعیت‌شناسی معانی ویژه‌ای دارد و می‌توان از آن به سطح توسعه‌یافتگی در خدمات بهداشت و درمان در شهرها پی برد؛ به‌عنوان مثال استانی كه شاخص‌های بالای بهداشتی داشته باشد، همواره جمعیت سالمند بیشتری خواهد داشت، بنابراین می‌توان گفت استان سیستان و بلوچستان از شاخص‌های بهداشت و درمان پایینی برخوردار است.
به گفته او، «اكنون حدود ٦٠٠هزار سالمند تحت حمایت سازمان است که ١٠٠هزار نفر از آنها یارانه می‌گیرند، ١٨هزار نفر در مراکز شبانه‌روزی هستند که یارانه آنها حدود ٦٠٠هزار تومان است و یارانه در مراکز روزانه حدود ٣٠٠ تا ٣٥٠هزار تومان است. معیار برای شمارش افراد سالمند در کشور افراد ٦٥سال است که تعداد آنها حدود ٤میلیون و ٢٠٠هزار نفر است.»
زنان سالمند زیاد شدند
چند وقتی است كه مسأله زنانه‌شدن سالمندی هم به هشدارهای مسئولان و كارشناسان حوزه رفاه اضافه شده است. گفته می‌شود در سال ١٤٣٠ زنان سالمند ٣٤درصد جمعیت ایران را تشكیل خواهند داد. رئیس شورای ملی سالمندان کشور هم مسئول دیگری است كه اكنون خبرهایی را در این باره اعلام كرد: «براساس سرشماری سال ٩٠ حدود ٥١درصد جمعیت سالمند بالای ٦٠سال را زنان و ٤٩درصد را مردان تشکیل می‌دهند؛ درواقع به سمت افزایش زنان سالمند می‌رویم و به این ترتیب باید این واقعیت را بپذیریم که جامعه به سمت سالمندی رفته، تعداد زنان سالمند رو به افزایش است، اما زیرساخت‌های لازم فراهم نیست.»
فرید براتی سده درباره تفكیك جنسیت سالمندان در استان‌های مختلف توضیحات بیشتری ارایه كرد: «اکنون به ازای هر مرد سالمند تنها در کشور سه زن سالمند تنها داریم و تعداد زنان سالمند تنها در استان‌های کمتر برخوردار بیش از استان‌های برخوردار است؛ به طوری که برای مثال در استان گیلان با نرخ سالمندی ١١درصد که پیرترین استان کشور است، تعداد زنان سالمند تنها نسبت به مردان دو به یک است اما این رقم در ایلام و لرستان که نرخ سالمندی آنها کم و منطبق با میانگین کشوری در حدود ٨درصد است، نسبت زن سالمند تنها به مرد سالمند چهار به یک است.»
١٠٠هزار سالمند از یارانه بهزیستی استفاده می‌كنند
رئیس شورای ملی سالمندان کشور همچنین تعداد سالمندانی را كه از یارانه بهزیستی استفاده می‌كنند ١٠٠هزار نفر عنوان كرد و گفت: «طرح مراقبت در منزل و کمک‌هزینه آن در سازمان فعال شده؛ به‌طوری که چنانچه خانواده‌ای تمایل به نگهداری سالمند خود در خانواده داشته باشند، یارانه‌ای که حدود یارانه مراکز شبانه‌روزی و روزانه سازمان بهزیستی است به افراد خانواده پرداخت خواهد شد.»
او درباره رقم اعتباری كه در سال‌جاری برای سالمندان در نظر گرفته شده است، گفت: «برای نخستین‌بار ردیف اعتباری در سازمان بهزیستی و وزارت رفاه برای رسیدگی به وضع سالمندان در نظر گرفته شده است که رقم آن در وزارت رفاه ٣میلیارد و ٥٥٠میلیون تومان و در بهزیستی حدود یک‌میلیارد و ٧٠٠میلیون تومان است که در سال آینده نیز پیشنهاد افزایش بودجه را در این خصوص ارایه داده‌ایم. در حال حاضر در دو استان کشور تأمین حداقل بخشی از هزینه‌های سلامت سالمندانی که توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند، در دستورکار است؛ علاوه بر آن در دو استان آذربایجان‌شرقی -شهر تبریز- و استان اصفهان -شهر اصفهان- با همکاری شهرداری در حال راه‌اندازی محیط‌های دوستدار سالمند هستیم.»
فرید براتی‌سده معتقد است: «در حال حاضر هیچ دستگاهی در کشور به اندازه سازمان بهزیستی توانایی و تجربه در حوزه توانبخشی ندارد و چنانچه نهادی به دنبال تقویت مسأله توانبخشی در کشور است، بهتر است به جای گشت‌و‌گذار در سایر نهادها به سراغ بهزیستی بیاید. باید بدانیم که توانبخشی در این کشور صاحب دارد و صاحب آن بهزیستی است؛ در حال حاضر هیچ مشکلی در تأمین وسایل توان پزشکی برای سالمندان نداریم و چنانچه سالمندی برای تأمین این وسایل به بهزیستی مراجعه کند، دست خالی برنمی‌گردد؛ البته در گذشته زیرساخت‌های لازم و کافی برای ارایه خدمت به این قشر نداشتیم به‌طوری که تنها بهزیستی مسئول ارایه خدمت به این قشر بود و همواره سالمندان مظلوم‌ترین قشر جامعه بوده که تاکنون قانونی برای حمایت از آنها وجود نداشته و فقط در حد آیین‌نامه‌ها از آنها حمایت شده است.»
او درباره وجود دو سند از سوی بهزیستی و وزارت بهداشت درباره سند ملی سالمندان صحبت كرد كه سند بهزیستی بر جنبه‌های حمایتی و سند وزارت بهداشت بر جنبه‌های پزشکی تأکید دارد: «پیشنهاد دادیم که این دو سند ادغام شوند تا اثربخشی آنها بیشتر شود. سند بهزیستی آماده است، اعلام آمادگی کردیم و قطعا باید سازمان‌های مرتبط مانند وزارت بهداشت، سازمان تأمین‌اجتماعی و سازمان بازنشستگی نیز در این حوزه با ما همکاری کنند. با وجود آن‌که زیرساخت‌های لازم برای حمایت از سالمندان به‌طور کامل در کشور فراهم نشده، حتی یارانه توانبخشی که تا سال گذشته به سالمندان ارایه می‌شد نیز سال قبل قطع شد ولی با مکاتبه‌های انجام‌شده دوباره مصوب شد.»
ارسال طرح راه‌اندازی کانون حمایت از سالمندان به وزارت رفاه خبری دیگری بود كه رئیس شورای ملی سالمندان کشور آن را مطرح كرد: «این طرح به وزارت رفاه ارسال شده و پس از تأیید به هیأت دولت می‌رود. با همکاری سازمان‌های مرتبط همچون نظام پرستاری، سازمان نظام مشاوره و روانشناسی، مددکاری و... به دنبال استقرار دوره‌های مراقبت در منزل برای سالمندان هستیم. علاوه بر آن شورای ملی سالمندان کشور آماده پذیرش هرگونه طرح از سوی سازمان‌ها، صاحبنظران و فعالان این حوزه است.»
به گزارش شهروند، این جمله تكان‌دهنده‌ترین حرفی بود كه انوشیروان محسنی‌بندپی در نشست خبری روز گذشته خود كه همزمان با هفته ملی سالمند برگزار شد، گفت؛ آن هم در شرایطی كه تنهایی و انزوای افراد زمینه را برای بروز بیماری‌های روحی، روانی در آنها ایجاد می‌كند. او در ادامه درباره مراكز نگهداری سالمندان گفت: «هنوز مراکز شبانه سازمان ظرفیت خالی دارد، اما مراکز روزانه سازمان تکمیل شده است.»
این موضوع نشان می‌دهد هنوز هم تمایل به نگهداری سالمند در كشور وجود دارد و هشدارهایی كه داده می‌شود بیشتر درباره سال‌های آینده است.
سالمندان دو برابر می‌شوند
همان‌طور كه بارها اعلام شده است جمعیت سالمندان كشور رو به افزایش است. اواخر شهریور امسال هم سازمان بهداشت جهانی در گزارشی اعلام كرد که بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ جمعیت بالای۶۰سال از ۱۲درصد به ۲۲درصد یعنی حدود دو برابر افزایش خواهد یافت. رئیس سازمان بهزیستی هم در سخنان خود به همین مسأله اشاره كرد: «در سال ١٣٣٥، ٣درصد جمعیت کشور سالمند بود که در سال ٩٠ به ٨,٢درصد رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ١٤٠٤ به ١٠درصد و تا سال ١٤٣٠ به ٢١ تا ٢٥درصد برسد. بنابراین افراد زیر ١٥سال و بالای ٦٠سال در سال‌های آینده با هم برابر می‌شوند و تا ٣٥سال بعد، تعداد سالمندان دوبرابر خواهد شد.»
بندپی معتقد است كه «می‌توان از سالمندان در مسائل اجتماعی و سیاسی بهره‌برداری مثبت داشت. از طرفی، برخی شاخص‌ها نشان می‌دهد این گروه یک تهدید نیست بلکه رفاه، حمایت اجتماعی و مراقبت‌های بهداشتی برای آنها بهتر شده است.» البته امسال نخستین سالی است كه ردیف اعتباری ویژه‌ای برای سالمندان در نظر گرفته شده است و سازمان بهزیستی با همین بودجه‌ها طرح پایلوت پرداخت ایاب و ذهاب آنان را در یكی از استان‌ها در دستور كار دارد. تغییر سبك زندگی ٤٥هزار زن سالمند در ١٠ استان كشور با همكاری معاونت زنان ریاست‌جمهوری، راه‌اندازی بنیاد فرزانگان در ١٢٣ استان برای رسیدگی به مسائل سالمندان، ترویج دوره طب سالمندی و مراقبت‌های سالمندی با موسسات آموزشی در قالب تفاهمنامه‌ها و همچنین ترویج باشگاه‌های سالمندی از دیگر برنامه‌های این سازمان است.
گیلان، پیرترین استان كشور
امید به زندگی مسأله دیگری بود كه رئیس سازمان بهزیستی درباره آن سخن گفت: «میانگین طول عمر افراد در كشور ٧٤ است و این عدد با کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست. همچنین امید به زندگی زنان سالمند ٢سال بیشتر است. ضمن این‌كه همچنان گیلان با ١١درصد جمعیت پیرترین استان است و سیستان‌وبلوچستان با ٤,٩ درصد، جمعیت جوان بیشتری نسبت به بقیه استان‌ها دارد.»
البته شاخص سنی استان‌ها در جمعیت‌شناسی معانی ویژه‌ای دارد و می‌توان از آن به سطح توسعه‌یافتگی در خدمات بهداشت و درمان در شهرها پی برد؛ به‌عنوان مثال استانی كه شاخص‌های بالای بهداشتی داشته باشد، همواره جمعیت سالمند بیشتری خواهد داشت، بنابراین می‌توان گفت استان سیستان و بلوچستان از شاخص‌های بهداشت و درمان پایینی برخوردار است.
به گفته او، «اكنون حدود ٦٠٠هزار سالمند تحت حمایت سازمان است که ١٠٠هزار نفر از آنها یارانه می‌گیرند، ١٨هزار نفر در مراکز شبانه‌روزی هستند که یارانه آنها حدود ٦٠٠هزار تومان است و یارانه در مراکز روزانه حدود ٣٠٠ تا ٣٥٠هزار تومان است. معیار برای شمارش افراد سالمند در کشور افراد ٦٥سال است که تعداد آنها حدود ٤میلیون و ٢٠٠هزار نفر است.»
زنان سالمند زیاد شدند
چند وقتی است كه مسأله زنانه‌شدن سالمندی هم به هشدارهای مسئولان و كارشناسان حوزه رفاه اضافه شده است. گفته می‌شود در سال ١٤٣٠ زنان سالمند ٣٤درصد جمعیت ایران را تشكیل خواهند داد. رئیس شورای ملی سالمندان کشور هم مسئول دیگری است كه اكنون خبرهایی را در این باره اعلام كرد: «براساس سرشماری سال ٩٠ حدود ٥١درصد جمعیت سالمند بالای ٦٠سال را زنان و ٤٩درصد را مردان تشکیل می‌دهند؛ درواقع به سمت افزایش زنان سالمند می‌رویم و به این ترتیب باید این واقعیت را بپذیریم که جامعه به سمت سالمندی رفته، تعداد زنان سالمند رو به افزایش است، اما زیرساخت‌های لازم فراهم نیست.»
فرید براتی سده درباره تفكیك جنسیت سالمندان در استان‌های مختلف توضیحات بیشتری ارایه كرد: «اکنون به ازای هر مرد سالمند تنها در کشور سه زن سالمند تنها داریم و تعداد زنان سالمند تنها در استان‌های کمتر برخوردار بیش از استان‌های برخوردار است؛ به طوری که برای مثال در استان گیلان با نرخ سالمندی ١١درصد که پیرترین استان کشور است، تعداد زنان سالمند تنها نسبت به مردان دو به یک است اما این رقم در ایلام و لرستان که نرخ سالمندی آنها کم و منطبق با میانگین کشوری در حدود ٨درصد است، نسبت زن سالمند تنها به مرد سالمند چهار به یک است.»
١٠٠هزار سالمند از یارانه بهزیستی استفاده می‌كنند
رئیس شورای ملی سالمندان کشور همچنین تعداد سالمندانی را كه از یارانه بهزیستی استفاده می‌كنند ١٠٠هزار نفر عنوان كرد و گفت: «طرح مراقبت در منزل و کمک‌هزینه آن در سازمان فعال شده؛ به‌طوری که چنانچه خانواده‌ای تمایل به نگهداری سالمند خود در خانواده داشته باشند، یارانه‌ای که حدود یارانه مراکز شبانه‌روزی و روزانه سازمان بهزیستی است به افراد خانواده پرداخت خواهد شد.»
او درباره رقم اعتباری كه در سال‌جاری برای سالمندان در نظر گرفته شده است، گفت: «برای نخستین‌بار ردیف اعتباری در سازمان بهزیستی و وزارت رفاه برای رسیدگی به وضع سالمندان در نظر گرفته شده است که رقم آن در وزارت رفاه ٣میلیارد و ٥٥٠میلیون تومان و در بهزیستی حدود یک‌میلیارد و ٧٠٠میلیون تومان است که در سال آینده نیز پیشنهاد افزایش بودجه را در این خصوص ارایه داده‌ایم. در حال حاضر در دو استان کشور تأمین حداقل بخشی از هزینه‌های سلامت سالمندانی که توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند، در دستورکار است؛ علاوه بر آن در دو استان آذربایجان‌شرقی -شهر تبریز- و استان اصفهان -شهر اصفهان- با همکاری شهرداری در حال راه‌اندازی محیط‌های دوستدار سالمند هستیم.»
فرید براتی‌سده معتقد است: «در حال حاضر هیچ دستگاهی در کشور به اندازه سازمان بهزیستی توانایی و تجربه در حوزه توانبخشی ندارد و چنانچه نهادی به دنبال تقویت مسأله توانبخشی در کشور است، بهتر است به جای گشت‌و‌گذار در سایر نهادها به سراغ بهزیستی بیاید. باید بدانیم که توانبخشی در این کشور صاحب دارد و صاحب آن بهزیستی است؛ در حال حاضر هیچ مشکلی در تأمین وسایل توان پزشکی برای سالمندان نداریم و چنانچه سالمندی برای تأمین این وسایل به بهزیستی مراجعه کند، دست خالی برنمی‌گردد؛ البته در گذشته زیرساخت‌های لازم و کافی برای ارایه خدمت به این قشر نداشتیم به‌طوری که تنها بهزیستی مسئول ارایه خدمت به این قشر بود و همواره سالمندان مظلوم‌ترین قشر جامعه بوده که تاکنون قانونی برای حمایت از آنها وجود نداشته و فقط در حد آیین‌نامه‌ها از آنها حمایت شده است.»
او درباره وجود دو سند از سوی بهزیستی و وزارت بهداشت درباره سند ملی سالمندان صحبت كرد كه سند بهزیستی بر جنبه‌های حمایتی و سند وزارت بهداشت بر جنبه‌های پزشکی تأکید دارد: «پیشنهاد دادیم که این دو سند ادغام شوند تا اثربخشی آنها بیشتر شود. سند بهزیستی آماده است، اعلام آمادگی کردیم و قطعا باید سازمان‌های مرتبط مانند وزارت بهداشت، سازمان تأمین‌اجتماعی و سازمان بازنشستگی نیز در این حوزه با ما همکاری کنند. با وجود آن‌که زیرساخت‌های لازم برای حمایت از سالمندان به‌طور کامل در کشور فراهم نشده، حتی یارانه توانبخشی که تا سال گذشته به سالمندان ارایه می‌شد نیز سال قبل قطع شد ولی با مکاتبه‌های انجام‌شده دوباره مصوب شد.»
ارسال طرح راه‌اندازی کانون حمایت از سالمندان به وزارت رفاه خبری دیگری بود كه رئیس شورای ملی سالمندان کشور آن را مطرح كرد: «این طرح به وزارت رفاه ارسال شده و پس از تأیید به هیأت دولت می‌رود. با همکاری سازمان‌های مرتبط همچون نظام پرستاری، سازمان نظام مشاوره و روانشناسی، مددکاری و... به دنبال استقرار دوره‌های مراقبت در منزل برای سالمندان هستیم. علاوه بر آن شورای ملی سالمندان کشور آماده پذیرش هرگونه طرح از سوی سازمان‌ها، صاحبنظران و فعالان این حوزه است.»
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید