برندگان نوبل با جایزه نقدی خود چه کردند؟
گاردین با این مقدمه در گزارشی نوشته است: هفته آینده بنیاد نوبل در استکلهلم برندگان بخش‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی و صلح را معرفی می‌کند و چند روز پس از آن نام برندگان نوبل اقتصاد و ادبیات اعلام می‌شود. در کنار چندین مطلب و شگفتی که در جریان اعطای این جوایز پیش می‌آید، این سوال مطرح می‌شود که جایزه نقدی نوبل چقدر اهمیت دارد؟ و برندگان پیشین با این مبلغ چه کرده‌اند؟
مبلغ نقدی جایزه نوبل در زمان حیات «آلفرد نوبل» بنیان‌گذار آن، بسته به تمکن مالی او در نوسان بود، اما در حال حاضر هشت میلیون کرون سوئدی (حدود ۹۳۰ هزار دلار) است.
توهین‌آمیز است اگر بخواهیم مبلغ مالی این جایزه را در برابر ارزش زحمات افرادی که عمرشان را در رشته تخصصی خود صرف کرده‌اند، بالا ببریم. با این حال همان‌طور که «فیلیپ شارپ» که سال ۱۹۹۳ جایزه نوبل پزشکی را برد، می‌گوید: جایزه نوبل ممکن است در اصل نوعی افتخار باشد اما پول آن بخش شیرینی از کل فرایند است.
*****
«آلبر کامو» برنده سال ۱۹۵۷ نوبل ادبیات بود. او با پول این جایزه خانه‌ای در جنوب فرانسه خرید تا در آن کار کند. «یوجین اونیل» نمایشنامه‌نویس مشهور آمریکایی هم که در سال ۱۹۳۶ نوبل را برنده شد، پولش را برای ساخت خانه‌ای به سبک آسیایی در کالیفرنیا خرج کرد. او در این خانه تعدادی از مشهورترین کارهایش را به نگارش درآورد.
برای بسیاری دیگر که فعالیت‌های حرفه‌ای خود را فروتنانه پیش گرفتند و پس از سال‌ها قلم زدن و تحقیق، موفق به کسب نوبل شدند این جایزه اهمیت ویژه‌ای داشته. وقتی از «الفرید جلینک» رمان‌نویس اتریشی برنده نوبل سال ۲۰۰۴ درباره معنی جایزه نقدی‌اش پرسیدند، گفت: مسلما، استقلال مالی.
چهره‌هایی چون «نادین گوردیمر» (۱۹۹۱) و «وول سوینکا» (۱۹۸۶) هم بوده‌اند که جایزه نقدی‌شان را صرف امور خیریه کرده‌اند.
«سموئل بکت» نویسنده نمایشنامه‌های «در انتظار گودو» و «آخر بازی» بخش مالی این جایزه را چندان جدی نگرفت. او که خیلی به بردن جایزه نوبل فکر نمی‌کرد، سال ۱۹۶۹ به عنوان برنده معرفی شد و جایزه نقدی را بین دوستان فقیرش تقسیم کرد.
*****
جالب است بدانید که برندگان جایزه نوبل در مراسم رسمی که در استکهلم برگزار می‌شود، هیچ مبلغی دریافت نمی‌کنند و حتی مدال و دیپلم افتخاری که به آن‌ها اعطا می‌شود در پایان مراسم پس گرفته می‌شود.
در این مراسم مدال طلای ۱۸ قیراتی حکاکی‌شده و دیپلم افتخاری به دست پادشاه سوئد به برندگان اعطا می‌شود، اما چون جشن بزرگی انتظار آن‌ها را می‌کشد، از آن‌ها پس گرفته می‌شود.
صبح روز بعد، از برندگان دعوت می‌شود به دفتر «لارس هیکینستن» مدیر عامل آکادمی نوبل بوند و یکی پس از دیگری مدال و لوح دیپلم خود را دریافت کنند. به برندگان نوبل فرصت نشستن روی صندلی «آلفرد نوبل» و امضای کتاب میهمانان داده می‌شود. آن‌ها می‌توانند نام و امضای مثلا «اینشتین» و دیگر چهره‌های شاخص رشته‌های خود را ببینند و این مسلما لحظه تاثیرگذاری در عمر حرفه‌ای آن‌ها شمرده می‌شود.
«هیکینستن» در این‌باره می‌گوید: بعد از آن درباره این که آن‌ها ترجیح می‌دهند پول را چطور دریافت کنند، صحبت می‌کنیم. اکثر جوایز نقدی با یک انتقال ساده بانکی به حساب برنده‌ها واریز می‌شود. اما بعضی از آن‌ها هم پرداخت قسطی را انتخاب می‌کنند تا طی دو سال مالیاتی آن را دریافت کنند.
*****
مدالی که آکادمی سوئدی به برندگان بخش ادبیات اعطا می‌کند، به تصویر مرد جوانی منقش شده که زیر یک درخت برگ‌بو نشسته و مدهوش گوش سپردن به صدای چنگ و ترانه‌ای است که الهه هنر می‌نوازد و می‌خواند. زیر این تصویر خطی به زبان لاتین نوشته شده که این‌گونه می‌توان آن را ترجمه کرد: «و آن‌ها که با تبحر نویافته خود زندگی روی زمین را بهبود می‌بخشند.»
این‌ها کلماتی است که در ششمین ترانه کتاب «انه‌اید» نقل شده است. بیت کامل آن این است: «شاعرانِ محبوب پروردگار را ببین، مردانی که کلماتی شایسته قلب فوبوس (آپولو، خدای خورشید) را به زبان می‌رانند / و آن‌ها با تبحر نویافته خود زندگی روی زمین را بهبود می‌بخشند.«
نام چهره برنده نوبل هم زیر این تصویر و قطعه شعر حک می‌شود. طراحی این مدال توسط «اریک لیندبرگ» انجام شده است.
