وقتی شهردار تصور کرد برگ «اس» رو کرده؛ شهرداری اختیار پلمپ کردن پلاسکو را داشته است!/کارشناسان چه می‌گویند؟  

فاجعه پلاسکو وارد پنجمین روز شد. همزمان با عملیات امداد‌گران تیم‌های رسانه‌ای خاصی، عملیات‌های خود را برای بررسی‌ رسانه‌ای مقصران احتمالی این حادثه آغاز کرده‌اند

آفتاب‌‌نیوز :

در مهم‌ترین آنها روز گذشته فیلمی از جلسه محمد باقر قالیباف شهردار تهران و اعضای شورای شهر‌تهران در دوره کنونی منتشر شد که بررسی‌ها نشان می‌دهد این فیلم مربوط به بررسی حادثه آتش‌سوزی کارگاه خیاطی جمهوری است.

حادثه ای که در آن چند خیاط زن جان خود را از دست دادند و بعد از آن سازمان آتش نشانی به دلیل نداشتن تجهیزات مناسب، به طور غیر مستقیم مقصر شناخته شد. با این حال آنچه که در این فیلم دستمایه مدافعان شهرداری تهران شده است، تاکید قالیباف بر اخطار‌هایی است که به ساختمان‌های ایمن داده است. 

این فیلم زوایای مهم و پنهان دیگری نیز دارد، اما پیش از آن متن کامل صحبت‌های شهردار تهران در این جلسه خواندی است و به شرح زیر است:

«ما اگر همین الان، اماکنی که شرایط ایمنی را رعایت نمی کنند، براساس آمار شروع کنیم به پلمپ کردن، صدا همه می رود بالا، می‌گن تو این وضع اقتصادی، در این وضع بیکاری، در این شرایط نبودن اشتغال، اصلا این رفتار شهرداری یک رفتار سیاسی است و می‌خواهد در این بحران اقتصادی چوب لای چرخ دولت بگذارد. من به عنوان شهردار چکار کنم ؟ در این را ببندم، بدبخت‌شون کردم، نبندم به وظیفه ام عمل نکردم.

همه این‌ها اخطار دارند. شما همین ساختمان را ببینید( اشاره به ساختمان در آتش سوخته جمهوری) اخطار دادیم، اصلا وقعی نمی نهند، اصلا براشون مهم نیست. پلمپ نکنیم، دوباره آنجا آتش بگیره، سه نفر فوت کنند، می گن شهرداری تو خواب بودی چرا این کار را نکردی. یعنی واقعا شما اگر ساختمان پلاسکو را وارد بشید، وحشت می‌کنید یعنی فردا صبح من باید ببندمش، به هرحال ببندم یا نبندم. بالاخره نبندیم دوباره سه نفر اونجا فوت کنند می‌گویند شهرداری تو خواب بودی به وظیفه ات عمل نکردی.»

قالیباف در تور منتقدان

در واقع این فیلم چند نکته اصلی را ثابت می کند.

نکته اول

اینکه شهردار تهران و مجموعه شهرداری تهران از تعداد ساختمان‌های نا ایمن با خبر بوده و به واسطه مصلحت اندیشی های سیاسی اقدام به پلمپ آنها نمی‌کند.

 به طوریکه قالیباف در این فیلم صراحتا تاکید می کند:« اماکنی که شرایط ایمنی را رعایت نمی کنند، براساس آمار شروع کنیم به پلمپ کردن، صدا همه می رود بالا، می‌گن تو این وضع اقتصادی، در این وضع بیکاری، در این شرایط نبودن اشتغال، اصلا این رفتار شهرداری یک رفتار سیاسی است و می‌خواهد در این بحران اقتصادی چوب لای چرخ دولت بگذارد.» 

نکته دوم اینکه، شهرداری توان پلمپ این ساختمان‌های نا ایمن را داشته و این کار را نکرده است. اهمیت این مساله از آنجایی است که برخی وابستگان سیاسی به شهرداری تهران طی روزهای اخیر عنوان می‌کردند که شهرداری نمی ‌تواند این ساختمان‌ها را پلمپ کند و صرفا می‌تواند نسبت به نا ایمن بودن آن اقدام کند. درحالی که شهردار تهران در این فیلم دوبار بر توانایی شهرداری برای پملپ ساختمان‌های نا ایمن تاکید می‌کند.

 نکته سوم و قابل اهمیت دیگر این‌که شهردار تهران بر وظیفه خود برای مقابله با ساختمان‌های ایمن اذعان دارد و تاکید می‌کند. در حالی که برخی اعضای شورای شهر تهران این وظیفه بر گردن وزارت کار می‌دانند اما شهردار تهران در این فیلم صراحتا تاکید می‌کند:« من به عنوان شهردار چکار کنم ؟ در این را ببندم، بدبخت‌شون کردم، نبندم به وظیفه ام عمل نکردم.» 

نکته چهارم و تلخ دیگر این فیلم با خبر بودن شهردار تهران از وضعیت نا ایمنی پلاسکو است. او می گوید:«یعنی واقعا شما اگر ساختمان پلاسکو را وارد بشید، وحشت می‌کنید یعنی فردا صبح من باید ببندمش، به هرحال ببندم یا نبندم. بالاخره نبندیم دوباره سه نفر اونجا فوت کنند می‌گویند شهرداری تو خواب بودی به وظیفه ات عمل نکردی؟»

این چهار نکته در کنار برخی اظهارات اعضای نزدیک به شهرداری تهران در شورای شهر نیز معنادار تر می‌شود. در این همین رابطه معصومه آباد می‌گوید: «شهرداری نمی توانست نسبت به این موضوع بیش از تذکر اقدام کند.اداره کار، قوه قضاییه و صنف مربوطه می توانستند نسبت به پلمپ پلاسکو اقدام کنند.»

علاوه بر معصومه آباد، مهدی چمران می‌گوید: آقای پشمچی‌زاده معاون شهردار تهران آمار اخطارها را از سال 92، 7 بار اعلام کرده است در صورتی که در پرونده ساختمان پلاسکو از سالیان قبل از آن تا کنون 14 اخطاریه داده شده است که متأسفانه مالکین به این اخطارها توجه نکرده‌اند.» برهمین اساس‌، تیم ‌های رسانه ای خاص با انتشار صحبت‌های قالیباف در آن جلسه، حرف‌های امروز اعضای شورای شهر را رد کردند. در واقع شهردار تهران در این فیلم هم تاکید می‌کند که می‌تواند این ساختمان‌های نا ایمن را پلمپ کند و هم تاکید می‌کند بنا بر برخی مصلحت‌ها این پلمپ‌ها انجام نشده است.

کارشناسان چه می‌گویند؟  

آنچه طی روزهای اخیر از وقوع این حادثه ذهن افکار عمومی را به خود مشغول کرده است، این است که چرا شهرداری تهران تنها به تذکر اکتفا کرده و اقدامی برای پلمب این ساختمان نکرده. حتی برخی کارشناسان می‌گویند، شهرداری تهران که قدرت پلمب ساختمان‌های متعددی را به دلیل عدم پرداخت عوارض را دارد چرا نسبت به وجود ساختمان‌های نا ایمن اینقدر بی توجه است. در جدول زیر برخی از این اظهارات را بخوانید. 

نام	سمت یاتخصص	جزییات اظهار نظر
کامبیزنوروزی	حقوق‌دان	این اخطارها به این معناست که شهرداری تهران به خطرات مهلک ناشی از عدم رعایت ضوابط ایمنی کاملاً آگاهی داشته است با همه اینها شهرداری به دادن اخطارهای خشک و خالی بسنده کرده و هیچ اقدام عملی مؤثری برای استفاده از اختیارات خود (مثلاً بند 14 ماده 55 قانون شهرداری) برای اجرای ضوابط ایمنی در ساختمان پلاسکو و رفع خطر از آن به عمل نیاورده است، که اگر کرده بود فاجعه به اینجا نمی رسید که شاهد شهادت آتش نشانان شجاع و از بین رفتن ساختمان و سوختن 1500 میلیارد تومان (حدود 500 میلیون دلار)سرمایه این مملکت و به هم ریختن بازار و مشکلات اقتصادی بی شمار برای کسبه این ساختمان باشیم.
محمد سالاری	رئيس كميسيون معماري و شهرسازي شورای شهر تهران	درباره پلاسكو درست است كه شهرداري اخطار داده اما اين نهاد متولی اصلی است، اگر چه دستگاه‌هاي ديگري ازجمله دستگاه قضائي، نيروي انتظامي و اصناف بايد همكاري‌هايي داشته باشند. بحث اصلي اين است كه چرا نه‌تنها از فعاليت پلاسكو بلكه از فعاليت صدها ساختمان ناايمن ديگر جلوگيري نمی‌شود و چرا تاكنون شهردار از اين موضوع گلايه نكرده است؟ چرا آن را پيگيري نكرده و از مسئولان نخواسته است؛ اگر واقعا پيگير موضوع بوده‌اند؟ نخستين قصور اين است كه طيف گسترده‌ای از ساختمان‌ها در حال فعاليت هستند و استانداردهاي ايمني در آنها رعايت نشده است، در مورد آنها بايد چه كنيم و اينكه آيا شهردار به وظايف خود عمل كرده است يا نه؟ صرف يك اخطار نمی‌شود گفت كه شهردار به وظايف عمل کرده است. بايد حتما از مراجع مختلف حكم قضائي می‌گرفت و ساختمان را تعطيل می‌كرد.
علي صابري	عضو حقوقدان شوراي شهر تهران	درباره ماده ٥٥ قانون شهرداري‌ها كه شهرداري معتقد است براساس آن نمايندگان مديريت شهري نمي‌توانند ساختمان‌ها را پلمپ كنند يا دستور قضائي براي آن بگیرند، اولا معتقدم كه ماده ٥٥ اين پتانسيل را دارد ثانیا اگر اين پتانسيل را نداشته باشد، چه كسي بايد پيشنهاد اصلاح آن را بدهد؟ چرا بايد بگذاريم تا يك حادثه پيش بيايد و بعد به فكر اصلاح قانون باشيم. الان اين اتفاق افتاده است اما آيا يك يا دو ماه ديگر كسي به فكر پيگيري اين خواهد افتاد كه مأموران آتش‌نشاني به‌عنوان ضابط قضائي مطرح شوند؟
امير محمودزاده	رئيس پژوهشگاه مهندسي بحران‌هاي طبيعي شاخص‌پژوه و پژوهشگر ایمنی پلاسکو	فقط به صرف اخطار نمي‌شود به اينکه بهره‌برداري از يک مجتمع قديمي متوقف شود، اکتفا کرد. موضوع اين است که نگاه به اين مسائل بعضا نگاه سياسي و در گروی منافع سياسي است. اگر واقعا اين اخطارها جدي بود چرا ساختمان پلاسکو را بعد از چند بار اخطاري که مي‌گويند داده‌اند، تخليه هرداري مي‌تواند يک ساختمان را به‌دليل رعايت‌نکردن نظام مهندسي پلمب و تعطيل کند. حداقلش اين است که همين 40 درصدي را که مي‌گويند اخطار داده‌ايم، تعطيل کنند تا شاهد حوادث فاجعه‌بار بعدي نباشيم. متأسفانه، يکی، دو هفته اين بحث‌ها مطرح شده و بعد مجددا تا اتفاق بعدي همه چيز فراموش مي‌شود. نکرده‌اند.
ابوالفضل اشرف‌منصوري	رئیس کانون عالی ایمنی و بهداشت کار سراسر کشور	قطعا شهرداري‌ها و ارگان‌هاي ذي‌ربط اين مجموعه مي‌توانند طبق دستورالعمل و قوانيني بر طبق ضوابط، عمر ساختمان را بررسي و سپس دستور تخريب را صادر مي‌کنند. ما درحال‌حاضر، رکورد‌دار استفاده از ساختمان‌ها و تجهيزات مستهلک هستيم. از ناوگان هواپيمايي تا سيستم‌هاي حمل‌و‌نقل کارگاه‌ها و کارخانه‌اي‌مان که جرثقيل‌ها بوده، مستهلک هستند. تاور‌کرين‌هايي در کشور ما از سال 1970، 1971 فعاليت مي‌کنند درحالي‌که متوسط عمر مفيدشان پنج تا 10 سال است و در ايران، چهار تا پنج برابر عمر مفيدشان کار کرده‌اند. در کشورهاي ديگر، بعد از پنج تا 10 سال عمر مفيد اين تاور‌کرين‌ها، آنها را به ذوب‌آهن مي‌دهند تا ذوبش کند و استفاده ديگري از آن شود.