سالاد، ماست، شوري، ترشي يا سبزي خوردن؟ شما عادت به خوردن كدام يك از اين خوراكي‌ها با غذاهاي اصلي‌تان داريد؟ آيا مي‌دانيد كه در مورد هريك از اين مواد غذايي، بايدها و نبايدهايي مطرح است و شما نمي‌توانيد بدون محدوديت، هرچقدر كه دلتان خواست، آنها را در كنار غذاي خود داشته باشيد؟در ادامه به بررسي خوبي و بدي اين چاشني‌های کنارغذا مي‌پردازيم:
شوري و ترشي
انواع شور و ترشي جزو خوراكي‌هاي طعم‌دهنده و اشتهاآور محسوب مي‌شوند. با اين حساب، افراد سالمي كه كمي بدغذا هستند و اشتهاي چنداني به خوردن ندارند، مي‌توانند با همراه كردن انواع ترشي‌ها و شورها با غذاهاي اصلي خود، اشتهايشان را تحريك كنند و غذاي بيشتري بخورند. البته، اين توصيه بيشتر براي افراد لاغر و كم‌غذا مطرح مي‌شود و به‌طور حتم، افراد چاق با قرار دادن شور و ترشي در كنار بشقاب اصلي غذاي خود، پرخوري بيشتري خواهند كرد و به‌طور حتم، مشكل چاقي و اضافه‌وزنشان هم تشديد خواهد شد. از طرف ديگر، شورها حاوي نمك بالايي هستند و مصرفشان به افراد مبتلا به فشارخون، بيماران قلبي و برخي از بيماران كليوي و آنهايي كه پزشك معالجشان برايشان محدوديت‌هايي در مصرف نمك در نظر گرفته است هم توصيه نمي‌شود. ضمن اينكه پيشنهاد مصرف ترشي همراه غذا هم براي افراد مبتلا به زخم‌هاي گوارشي چندان مطرح نيست چون احتمال تشديد بيماري با مصرف ترشي‌هاي حاوي سركه يا آبغوره براي چنين بيماراني، وجود خواهد داشت. هرگز فراموش نكنيد حتي افراد سالم هم بايد حجم مناسب و متعادلي از شوروترشي را با وعده‌هاي غذايي خود مصرف كنند. اين حجم متعادل مي‌تواند برابر با حدود ۲ تا ۳ قاشق مرباخوري باشد. زياده‌روي در مصرف شورها باعث وارد شدن حجم بالايي از نمك به بدن و كم‌آبي بدن مي‌شود.
ماست
ماست‌ها انواع مختلفي دارند؛ از ماست‌هاي ساده گرفته تا انواع طعم‌دار آنها يا ماست و موسير و ماست و خيار كه طرفداران زيادي هم بين ما ايراني‌ها دارد. ماست، منبع خوبي براي دريافت كلسيم و پروتئين است و خيار هم يك صيفي كم‌كالري و سرشار از آب محسوب مي‌شود. به اين ترتيب، همراه كردن ظرف كوچكي از ماست و خيار با غذاهاي اصلي، مشكلي ايجاد نخواهد كرد. افرادي كه مبتلا به چاقي و اضافه‌وزن هستند، مي‌توانند سالاد يا ماست و خيار خود را به‌جاي همراه غذا، قبل از غذا مصرف كنند. اين كار باعث پرشدن حجمي از معده مي‌شود و از آنجا كه يكي از واكنش‌هاي سيري، پرشدن حجم معده است، بنابراين اشتهاي اين افراد براي صرف وعده اصلي غذايي كاهش پيدا مي‌كند و آنها غذاي كمتري مي‌خورند. البته، بهتر است اين را هم بدانيد كه انواع ماست‌ها مانند ساير لبنيات، حاوي پروتئين‌هاي خاصي هستند كه روي جذب آهن موجود در گوشت‌ها تاثير منفي مي‌گذارند. اين نوع پروتئين‌ها حتي در جذب آهن «هِم»، اختلال ايجاد مي‌كنند. از اين‌رو، افراد مبتلا به كم‌خوني، خانم‌ها و دخترخانم‌ها مي‌توانند ماست يا ماست‌وخيار خود را با فاصله‌اي از غذاي اصلي خود ميل كنند و اين خوراكي را درست، همراه با غذا نخورند.
سبزي و سالاد
يكي ديگر از كناربشقابي‌هاي پرطرفدار در ايران، سالاد شيرازي است. شما مي‌توانيد براي بالا بردن ارزش تغذيه‌اي سالاد شيرازي و وعده اصلي غذايي خود، مقداري آبليمو، آبغوره يا آب‌نارنج تازه به اين سالاد سنتي اضافه كنيد. ويتامين C فراوان موجود در ليمو، غوره و نارنج، به جذب بهتر عناصر دوظرفيتي موجود در غذا مانند آهن، كمك مي‌كند. با اين حساب، افراد سالم مي‌توانند غذاهاي حاوي گوشت را با سالاد شيرازي ميل كنند. نكته مهمي كه در مورد اين سالاد وجود دارد، اين است كه با چاشني‌هاي ترش طعم‌دار مي‌شود و مصرف آن مي‌تواند براي افراد مبتلا به مشكل‌هاي گوارشي مانند زخم يا التهاب معده، مشكل‌ساز بشود. از طرف ديگر، به افراد مبتلا به ناراحتي‌هاي گوارشي توصيه مي‌شود رژيم غذايي كم‌فيبر هم داشته باشند. با اين حساب، مصرف انواع سالاد (سالاد كاهو يا سالاد صيفي‌ها)، ماست و خيار و حتي سبزي خوردن بايد براي آنها با محدوديت‌هايي همراه باشد. متاسفانه برخي افراد عادت به مصرف سالاد كاهو يا حتي سالاد شيرازي با سس مايونز فراوان دارند. اين عادت اشتباه مي‌تواند به‌مرور زمان، باعث ابتلا به اضافه‌وزن و چاقي يا بالارفتن چربي خون بشود. افرادي كه مشكل گوارشي يا اضافه‌وزن ندارند، مي‌توانند سالاد كاهو را با مقداري آبليمو يا آب نارنج تازه و مقدار كمي روغن زيتون يا كنجد، طعم‌دار كنند.
نظر طب سنتي
دكتر رسول چوپاني، متخصص طب سنتي و عضو هيات‌علمي دانشكده طب سنتي دانشگاه علوم‌پزشكي شهيد بهشتي در دومين سمينار تخصصي طب سنتي در زمينه اصلاح سبك زندگي، تاكيد كرد كه تداخل‌هاي غذايي باعث ايجاد اختلال در دستگاه گوارشي و سوءهضم مي‌شوند: «براساس مطالعه‌هاي انجام شده در طب سنتي يكي از بدترين عادت‌هاي خوراكي اين است كه چند غذاي مختلف از نظر رنگ، طعم و كيفيت را در يك نوبت غذايي مصرف كنيم.» براساس اين گفته، بهتر است كه مصرف انواع سالاد همراه غذاي اصلي تاحد ممكن محدود و مصرف سالادها به كمي قبل يا بعد از صرف غذاي اصلي، موكول بشود. دكتر چوپاني به اين نكته هم اشاره كرد كه مصرف يكي، دو بار سالاد همراه غذا، مشكلي ايجاد نمي‌كند اما استمرار اين عادت، مي‌تواند مشكلات گوارشي مختلفي را در درازمدت براي افراد به وجود بياورد. وي تاكيد داشت كه دو غذاي سرد، گرم، لزج، نفاخ و قابض نبايد همزمان باهم مصرف شوند. به عقيده اين متخصص طب سنتي، تداخل غذاها با يكديگر باعث هضم ناقص، ايجاد اختلال در هضم و در نهايت اثرهاي سوء بر دستگاه گوارش مي‌شود. از اين‌رو، بايد با مديريت در مصرف غذا، شرايط ابتلا به ناراحتي‌هاي گوارشي و عوارض ناشي از آن را براي خودمان ايجاد نكنيم.
