ضرورت فراجناحی بودن تریبون‌های نماز جمعه

نماز جمعه به عنوان رکن مهم دین اسلام از جایگاهی ویژه در نظام اسلامی برخوردار است، بنابراین ضرورت دارد که خطیبان و متولیان برگزارکننده با اتخاذ رویکردهایی فراجناحی قداست این مهم را پاس بدارند تا در پرتو معنویت حاکم بر آن وحدت و همبستگی جامعه حفظ شود.

آفتاب‌‌نیوز :

خطبه های نماز جمعه یکی از مهم ترین فعالیت های عبادی محسوب می شود که خطیب آن این مهم را برای نمازگزاران می خواند. امام رضا(ع) به نقل از پیامبر اکرم(ص) در ارتباط با این امر می فرماید: «از آن رو در روز جمعه، خطبه نهاده شده است که جمعه دیدارگاه عمومی و هنگام حضور مردم است و وسیله ای برای رهبری جامعه که آنان را اندرز دهد و به طاعت خدا فراخواند و از گناه بیم دهد و بدانچه برای مصلحت دین و دنیای آنان خواسته است آگاه سازد و آنان را بدانچه از رویدادها و مخاطرات جهان که سودها و زیان هایی برایشان در بردارد، خبر دهد».

امامان جمعه در این روز باید با بیان آیه ها و روایت های اخلاقی مسیر جامعه را روشن سازند و مردم را به طرف نیکی و مودت سوق دهند. این تربیون تاثیرگذار به عموم ملت تعلق دارد و نباید آن را به یک روش فکری، سیاسی و ... منصوب کرد. در واقع ائمه جمعه بایستی خطبه ها را از جهت گیری های گوناگون دور سازند. این مهم خود را در ارتباط با حوزه سیاست بیش از دیگر مسایل نشان می دهد زیرا بیشتر قشرهای جامعه بر این حوزه حساسیت ویژه ای دارند. برای نمونه در هنگام برگزاری انتخابات گوناگون امامان جمعه بایستی به گونه ای سخن بگویند که از آن حمایت از نامزد خاصی تعبیر نشود زیرا بدین شکل برخی از مردم دچار ناامیدی و دلسردی می شوند و می پندارند که ائمه جمعه تنها خود را قایل به بخشی از جامعه می دانند. در واقع باید دانست مسجد و محراب؛ سنگر تنازع های سیاسی نیست بلکه باید از این جایگاه در جهت ایجاد همبستگی و وفاق ملی و مذهبی سود جست.

این موضوع خود را در زمان انتخابات اخیر ریاست جمهوری بیش از پیش نشان داد و واکنش های مختلفی را بر انگیخت که نشان از توجه ملت ایران به جایگاه امامان جمعه و تاثیر آنها بر جامعه دارد. اهمیت این موضوع سبب شد تا خبرگزاری ایرنا درباره ضرورت خودداری امامان جمعه از اظهارات سیاسی و جناحی و تبدیل تریبون نماز جمعه به طرح دیدگاه های سیاستی یک جناح خاص به گفت وگو با «نعمت احمدی» حقوق دان و وکیل دادگستری و حجت الاسلام «رسول منتجب نیا» استاد فقه و حقوق اسلامی و عضو هیات علمی دانشگاه شاهد بپردازد.

** رسالت مهم امامان جمعه در نماز جمعه

احمدی درباره رسالت و نقش امامان جمعه، گفت: این ائمه به عنوان نماینده مقام معظم رهبری به فعالیت می پردازند که نمایندگی، مقام و جایگاه ائمه جمعه به صورت کامل تعیین شده است و نباید خارج از حوزه مشخص شده برای آنان باشد. به یقین اگر موضعی جدا از زمینه فعالیت خویش داشته باشند؛ از چارچوب اختیارات خود بیرون می روند. دیگر آنکه خطبه های نماز جمعه جزوی از نماز است که باید حلاوت، مشروعیت و روحانیت نماز را دارا باشد. به این دلیل در هنگام برپا داشتن نماز جمعه که جایگاه راز و نیاز با خداوند است، نمی توان سخنان دیگری را بی ارتباط با این حوزه عنوان کرد. در این میان سخنان آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی در طول مدتی که امامت جمعه را بر عهده داشت نشان از آن دارد که وی هیچگاه به جز دعوت همگان به وحدت به موضوع های دیگر نمی پرداخت و از تفرقه در میان مسلمانان و ایجاد نا امنی در جامعه جلوگیری می کرد.

منتجب نیا نیز با بیان اینکه امامت جمعه باید از ویژگی های خاصی برخوردار باشد، اظهار داشت: این جایگاه دارای ویژگی خاصی است؛ نماز جمعه پیش از آنکه سیاسی باشد یک عبادت محسوب می شود و خطبه های آن بایستی حکم رکعت های نماز و امامان جمعه و نمازگزاران باید حالت نمازگزار به قصد قربت را داشته باشند و کاری مغایر با نماز انجام ندهند. به یقین تریبون نماز جمعه وابسته به ولایت فقیه و امام جمعه منصوب رهبری و نظام اسلامی است. این جایگاه چارچوب خاصی را به خود می طلبد که منافع و مصالح حکومت باید در آن لحاظ و سخنی بیان شود که سبب وهن و تضعیف نظام نشود.

با توجه به عصر ارتباطات و انتقال سریع خبرها با استفاده از تریبون های نماز جمعه می توان به آگاه سازی پرداخت. خطبه های نماز جمعه در برخی از شهرها چون تهران و مرکزهای استان ها از صدا و سیما پخش می شود و دیگر رسانه ها آن را منتشر می کنند. در واقع سخن گفتن در این جایگاه به معنای سخن گفتن با دنیا است و مخاطب آن جهانیان هستند. پس بایستی به تاثیر خطبه های نماز جمعه آگاه بود.

** پرهیز از موضع گیری های سیاسی در نماز جمعه

احمدی با بیان اینکه تریبون نماز جمعه نمی تواند از نظر شرعی و قانونی مکانی برای طرح دیدگاه های سیاسی باشد، تصریح کرد: از نظر شرعی خطبه ها جزو نماز هستند و پذیرفته نمی شود که در آن تفرقه ایجاد شود. ائمه جمعه باید همچون رهبر معظم انقلاب که دارای جایگاهی فراجناحی هستند، سخن بگویند و از هرگونه موضع گیری سیاسی و جناحی بپرهیزند زیرا از نظر شرعی در نزد خداوند پاسخگو هستند.

این حقوقدان با اشاره به یکی از انتخابات سال های گذشته، یادآور شد: در آن زمان بیانات مقام معظم رهبری فصل الخطاب دانسته شد. ایشان در آن هنگامه فرمودند: «مردم اطمینان دارند؛ اما برخی از طرفداران نامزدها هم اطمینان داشته باشند که جمهوری اسلامی اهل خیانت در آراء مردم نیست. ساز و کارهای قانونی انتخابات در کشور ما اجازه‌ تقلب نمی دهد. این را هر کسی که دست ‌اندرکار مسایل انتخابات هست و از مسایل انتخابات آگاه است، تصدیق می کند».

بنابراین با اتکا به چنین سخنان گوهرباری باید ائمه در نماز جمعه حضور یابند و از پرداختن به مسایل سیاسی بپرهیزند. با توجه به اینکه آیت الله احمد جنتی دبیر شورای نگهبان نیز در رسانه ها اعلام کرده که اصل انتخابات درست برگزار شده و تنها تخلفاتی جزیی صورت گرفته است؛ پس نباید در این زمینه سخن دیگری در نماز جمعه مطرح شود.

منتجب نیا با بیان اینکه تریبون های نماز جمعه باید فراجناحی باشد، گفت: به لحاظ اینکه امامان جمعه مستقیم و غیرمستقیم منصوب رهبری در مرکزهای استان ها و تریبون های نماز جمعه هستند و ایشان جناحی حرکت نمی کنند، پس نماز جمعه و سخنان خطیبان آن نیز به یقین باید فراجناحی باشد و نباید از این مهم در جهت و علیه منافع یک حزب و جناح خاص استفاده کرد. تذکرها باید فراجناحی و به صورت ناصحانه صورت بگیرد. همچنین باید حرف ها منطقی، مستدل، قابل دفاع باشد اگر در نماز جمعه سخنی بیان شود که استهزاء آن جایگاه و مقام را به همراه آورد؛ توهین به عبادت و نماز اجتماعی است بنابراین ائمه جمعه باید سخن هایی بگویند که به صورت کامل مستدل و مستند باشد و بی پایه زده نشود و در زمینه مسایل سیاسی هر چه شنیدند نباید در آنجا بیان کنند و در مسایل دینی و اجتماعی نیز باید با دانشمندان و صاحب نظران مشورت کنند که آیا این سخن صحیح است و از نظر فقهی، اخلاقی و جامعه شناسی می توان روی آن حساب باز کرد. درباره اهمیت جایگاه امامان جمعه و خطبه های آنان امام علی(ع) می فرماید: «شما را به تقوای الهی و نظم در کارهایتان توصیه می کنم». یعنی امام جمعه باید سمبل تقوا، الگوی پاکدامنی، راستی، صداقت و بی غرضی باشد و از دروغ، غیبت، تهمت و توهینی بپرهیزد تا جایگاه وعظ و خطابه و دعوت به تقوا را زیر سوال نبرد.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه ائمه جمعه باید در نماز جمعه بسیاری از موارد اخلاقی را رعایت کنند، اظهار داشت: آنان در یک حزب نیستند، در یک جناح نمی گنجند، تمامی دنیا سخن می گویند. به همین دلیل بایستی بر رعایت اخلاق و حفظ شان این جایگاه بکوشند. البته دایره اختیار هر فردی محدود است و نمی تواند به هر شخصی معترض شود یا از آن حمایت کند. دخالت کردن افراد و مسوولان در امور یکدیگر امری بسیار ناپسند به شمار می رود. به همین دلیل یکی از افتخارهای کشور تفکیک وظایف قوای سه گانه در قانون اساسی محسوب می شود و یک قوه نمی تواند در فعالیت قوه دیگر دخالت کند زیرا اختیاراتش محدود است. بر این پایه ائمه جمعه نمی توانند در امور دولت، فرمانداران و استانداران دخالت کنند و اگر چنانچه در نماز جمعه سخنانی را بیان دارند که سبب تهمت، افترا و توهین به افراد شود؛ مردم نسبت به همه چیز بدبین می شوند، آنان جایگاه و شان بسیار بالایی دارند و باید این مقام را حفظ کنند. همچنین شورای سیاست گذاری ائمه جمعه بایستی نسبت به این مسایل با دقت برخورد کند و اجازه ندهد در نماز جمعه سخنانی که خارج از حوزه کاری آنان است، مطرح شود.

** کاربرد واژه حلال و حرام در انتخابات

احمدی با بیان اینکه شرع هرگز اجازه نمی دهد تا رای مردم را در هر جایگاهی حلال و حرام معرفی کنند، بیان کرد: رای حق الناس است و نباید در این زمینه از جایگاهی که برای آن فرد تعریف شده گذشت و در امر انتخابات دخالت کرد. 29 اردیبهشت 1396 خورشیدی حرکت مقدس و زیبایی به وسیله مردم ایران رقم خورد. این حماسه ملی را نباید زیر سوال برد زیرا این امر گناه است. البته این واژه را برای نخستین بار یکی از نامزدها در طول برگزاری رقابت انتخابات بازگو کرد و گفت که به دنبال رای حلال است. نباید درباره رای مردم از واژه حلال و حرام که جنبه شرعی دارد، سخن گفت. تنها شارع می‌تواند به مساله‌ای حلال یا حرام بگوید و به جز شارع، فردی حق ندارد به عملکرد دیگران عنوان های مذهبی مثبت و منفی دهد. قداست افراد، به عملکرد آنان است. از نظر درونی اگر شکستی صورت گرفته در انتخابات نباید به آن وجهه مذهبی دهند و این امر پسندیده نیست. رای مردم در این انتخابات با خلوص داده شده و بیان این جمله ها در اجتماع ناپسند است.

منتجب نیا نیز در این زمینه افزود: هنگامی که در نماز جمعه بحث هایی سیاسی مطرح می شود و رای مردم همیشه در صحنه را که آگاهانه به پای صندوق های رای می آیند، به حلال و حرام تقسیم می کنند و برپایه انگیزه های جناحی به قضاوت مردم می پردازند، آراء مردم زیر سوال می رود و انتخابات را مخدوش می کنند، بدین شکل جامعه نسبت به آنان بدبین می شوند و در نتیجه نماز جمعه منحصر به قشری بسیار محدود با ذهنیتی خاص خواهد شد. در مجموع به زیان کلیت نظام است و تاثیر منفی در دنیا خواهد داشت و جهانیان قضاوت می کنند.

** ضرورت فراجناحی بودن ائمه جمعه

احمدی با تاکید بر این که امامان جمعه هرگز نباید درگیر جناح های مختلف شوند، یادآور شد: آنان باید به این جایگاه احترام بگذارند. دولت بایستی در برابر انتقادها به صورت کامل سکوت کند. راهکار تایید و رد انتخابات باید به وسیله نهادی دیگر از راه قانونی صورت پذیرد و در برابر افرادی که به موضوع گیری نتیجه انتخابات پرداخته اند، سکوت بهترین گزینه به شمار می روند زیرا سرشار از ناگفته ها است.

منتجب نیا نیز در پایان درباره واکنش دولت دوازدهم به این موضع گیری ها گفت: دولت اختیارهای محدودی دارد و در برخورد با منتقدان از سیاست نرمی استفاده می کند که البته در این شرایط باید به شورای سیاستگذاری شکایت شود و و به دولت حق داد تا با آن گوینده برخورد کند زیرا این امکان وجود دارد تا این مهم، ایجاد هرج و مرج در کشور و اختلاف و کشمکش در نظام را به دنبال داشته باشد. بهتر اینکه ائمه جمعه حرمت نماز جمعه را حفظ کنند، آگاه باشند تا موازین شرعی و اخلاقی را در این تریبون به کار برند، نماد فقه و اخلاق الهی قرار گیرند و به مردم درس بیاموزند.

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/001szK