یرواند ابراهامیان مورخ تاریخ معاصر ایران در مقاله ای در سایت «لوب لاگ» مطرح کرد؛
سه نکته مهم درباره کودتای ۲۸ مرداد از اسناد تازه وزارت خارجه امریکا
اسناد طبقه بندی شده جزئیات مربوط به عملیات، دادن پول به خبرنگاران و فعالیت های دیگر که تابو محسوب می شدند به طور علنی ارائه شوند».
آفتابنیوز :
سرویس بین الملل-یرواند ابراهامیان نویسنده کتاب «ایران بین دو انقلاب» در مقاله ای با اشاره به این که اسناد داخلی وزارت امور خارجه امریکا در فاصله سال های ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۴ میلادی یعنی دوره ای که محمد مصدق نخست وزیر ایران بود در نهایت به طور کامل منتشر شد می نویسد:«آن وزارت خانه موظف است که اسناد سی ساله را در مجموعه سالانه خود به نام روابط خارجی ایالات متحده (FRUS) منتشر کند.
به گزارش آفتابنیوز،حجم اصلی مطالب منتشر شده درباره دوره مصدق که در سال ۱۹۸۹ میلادی انتشار یافته بود درخور نبود آن هم با وجود شکاف های زیادی که بین دو کشور ایران و امریکا و بحران های شدید در آن زمان ایجاد شده بود. بسیاری از دانشگاهیان از جمله انجمن تاریخ امریکا به طور رسمی از این موضوع گلایه کردند. در سال ۱۹۹۱ میلادی وزارت امور خارجه تحت فشار کنگره اجازه انتشار بخش تازه ای از اسناد را داد. در ابتدا انتشار آن به تاخیر افتاد چرا که نام شخص ثالثی بریتانیایی در برخی از اسناد ذکر شده بود. سپس دلیل دوم تاخیر در انتشار اسناد به دلیل آن بود که امریکایی ها نمی خواستندآ موضوع تاثیری بر روی مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ بگذارد.
اسناد فعلی به صورت گذشته نگر شامل ۳۷۵ سند و مجlوعا ۹۷۰ صفحه می باشد. این اسناد شامل مکاتبات میان سفارت خانه ها هم چنین جزئیات جلسات نشست شورای امنیت ملی و سیا در مورد موضوعات مرتبط با ایران است. اگرچه بسیاری از محققان ایران درباره کودتای ۲۸ مرداد نوشته و خوانده اند اما کمتر کسی انتظار داشت که اسناد طبقه بندی شده جزئیات مربوط به عملیات، دادن پول به خبرنگاران و فعالیت های دیگر که تابو محسوب می شدند به طور علنی ارائه شوند».
او در ادامه اشاره می کند که اسناد تازه اطلاعات زیادی را درباره مداخله امریکا در امور ایران ارائه می دهد بخصوص در سه حوزه مهم.
ابراهامیان سپس آن سه حوزه را بر می شمارد:
مداخله مستقیم
نخست آن که اسناد نشان می دهند که امریکا نه تنها از طریق سیا بلکه از طریق سفیر وقت اش لوی هندرسون در امور روزمره داخلی ایران مداخله می کرده است. هر چند وقت یکبار هندرسون با چهره ای به طور مستقیم دیدار داشته است تا اطمینان دهد که امریکا هرگز در امور داخلی کشورهای دیگر دخالت نمی کند و سپس عکس آن را انجام می داده است. او به طور مداوم شاه را تشویق می کرده تا از شر مصدق خلاص شود این فشار بعد از آغاز نخست وزیری مصدق شروع شد. او فهرستی از ۱۸ نامزدها را برای جایگزینی مصدق بررسی کرد.در جولای ۱۹۵۲ میلادی به جانشینی قوام به جای مصدق کمک کرد. این موضوع باعث رویداد ۳۰ تیر شد. او در اوایل سال ۱۹۵۳ میلادی به شدت مداخله کرد تا مانع از خروح شاه از کشور شود. این موضوع باعث ایجاد بحران ۸ اسفند شد زمانی که اراذل و اوباش سعی در شکستن در خانه مصدق را داشتند. شاه بعدها از هندرسون به دلیل نقش اش در حفظ سلطنت قدردانی کرد. هندرسون هم جنین بهترین کار خود را تشدید شکاف در روابط مصدق و ایت الله کاشانی می دانست. او این موضوع را القا میکرد که ایت الله کاشانی نه تنها شایسته رهبری مذهبی در ایران بلکه تمام جهان اسلام است.
این مداخلات در سیاست داخلی ایران نشان می دهند که چرا وزارت خارجه امریکا سال ها تعلل در انتشار تمام اسناد به خرج داده بود. در همان زمان هماهنگی میان سیا و وزارت خارجه امریکا وجود داشت».
تدارک کودتا از مدت ها قبل
ابراهامیان که در دانشگاه های پرینستون و اکسفورد به تدریس تاریخ ایران پرداخته است و در کالج باروک دانشگاه نیویورک تاریخ جهان خاورمیانه را تدریس کرده است در ادامه اشاره می کند که نکته دوم که در اسناد جدید به طور قطعی مشخص می شود این است که طرح اجرای کودتای تنها توسط جان فاستر دالس وزیر امور خارجه جدید و پس از به قدرت رسیدن ایزنهاور در ژانویه ۱۹۵۳ میلادی تهیه نشده بود بلکه دو سال قبل از آن در زمان دولت ترومن، الن دالس و کرمیت روزولت در سیا در حال کار بر روی پرونده ایران بودند و خواستار ساقط کردن دولت مصدق. در اسناد مشخص می شود که منازعه ای در این باره میان اعضای تندرو و محتاط تر میان شورای امنیت ملی امریکا در قبال ایران وجود داشت».
ابراهامیان در ادامه اشاره می کند که اسناد نشان می دهند دولت مصدق دوام داشت و کمونیست ها نیز در موقعیتی نبودند که باعث ایجاد چالش جدی شوند چیزی که امریکا از آن می ترسید.
نقش عامل نفت در کودتا
ابراهامیان اشاره می کند که سومین نکته در اسناد تازه منتشر شده به چالش کشیدن این ایده است که کودتا ربط کمی به نفت داشت و بیش تر مرتبط با جنگ سرد بود. او می نویسد:«دستورالعمل داخلی سیا این بود که باید هر گونه تاکیدی بر روی عامل نفت و تاثیرگذاری آن را خنثی کرد. شورای امنیت ملی امریکا دو هفته پس از ملی شدن نفت ا
ایران اشاره کرده بود که امریکا نمی تواند در این میان بی طرف باشد و باید از بریتانیا حمایت کند.
لغو قراداد توسط ایران می تواند سابقه بد و قابل تکراری باشد. برای مثال، در عراق و یک وضعیت مسری را ایجاد کند. ایزنهاور نیز در جلسات گفته بود که باید به سرمایه گذری عظیم بریتانیا در ایران احترام گذاشت. او گفته بود امرکیا نمی خواهد بریتانیا شکست بخورد و ممکن است ملی شدن صنعت نفت بر امتیازات نفتی امریکا در سایر نقاط جهان نیز تاثیرگذار باشد».
ابراهامیان اشاره می کند که پیشنهاد برتیانیا برای پرداخت غرامت از سوی ایران توسط مصدق رد شد. در آن زمان پیام محرمانه بریتانیا به امریکا این کمفی بر اولویت قیمت جهانی نفت نگذارد.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
انتشار یافته: ۵
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید
تداعی بلیط رفت و برگشت ایر باس به مشهد و اقامت سیزده روزه رایگان دراقامتگاه ویزه ویلایی وهمراه نمودن سوغات مخصوص برای خبرنگارانی که از دوستداران سیاست در مشهد حمایت کنند .