لازمه جلب اعتماد مردم درگير نشدن در بازيهاي قدرت است
صدر حاج سيدجوادي: سرمایه نهضت آزادي راستی و درستی است
«احمد صدر حاج سيدجوادي» عضو شوراي مركزي و از بنيانگذاران نهضت آزادي در سخنراني افتتاحيه اين مراسم گفت:«نهضت آزادی ایران با سرمایه معنوی راستی و درستی و صمیمیت و همبستگی با مردم شریف ایران حول محورهای اسلامیت و ایرانیت و استیلای خارجی بدان گونه که پیشوای نهضت ملی ایران، دکتر محمد مصدق، ترسیم کرده بود موجودیت یافت».
وي افزود:« با آنکه مسئولان و اعضای نهضت آزادی همواره رسالت و وظیفه سنگینی را برای خدمت به میهن و مردم بر دوش خود احساس می کردند، به علت وجود مجموعه ای از محدودیت ها و ممنوعیت ها، توفیق نیافته اند که به بخش عمده آرمان ها و هدف هایشان که همان آرمانهای ملت ایران در صد سال گذشته دست یابند؛ولی با وجود همه سختی ها و تنگناها که شمه ای از آنها گفته شد، نهضت آزادی ایران همچنان که تاکنون در برابر انواع دشواری ها ایستادگی کرده و پایدار استوار باقی مانده است مصمم است که به یاری پروردگار توانا و پشتیبانی مردم شریف مبارز در راستای تحقق آزادی های اساسی، حاکمیت ملت(مردم سالاری) و عدالت بر پایه ارزش های اسلامی،قانون اساسی و بیانیه حقوق بشر به راهش ادامه دهد».
يزدي:مخالفان ما هم ناخواسته ملي-مذهبي هستند
«ابراهيم يزدي» دبيركل نهضت آزادی نيز در سخنراني خود با عنوان «راهبردها و برنامه ها» گفت: « هدف از تاسیس نهضت آزادی چیزی فراتر از یک حزب یا سازمان سیاسی بود. هدف ایجاد یک جنبش همگانی در جهت تامین حقوق و آزادیهای ملی بود».
وي درباره هويت نهضت آزادي گفت:«بازرگان با این بیان که ما نهضتی ایرانی و مسلمان و مصدقی هستیم. نهضت آزادی را حرکتی با هویت ملی ـ اسلامی معرفی می كند و این حاوی چند معناست. اول آن که ملی بودن و مسلمان بودن با هم در تعارض نیستند. دوم اینکه هویت ما ایرانیان دوبعدی است، دو رکن دارد: ملیت و دیانت یا ایرانیت و اسلامیت.خوشبختانه امروز توجه و آگاهی به ویژگی ملی ـ اسلامی یا ملی ـ مذهبی به یک امر غالب تبدیل شده است. حتی مسلمانان سنتگرایی که ملی بودن را در تعارض با دینی بودن می دانند و با نهضت آزادی سر نامهربانی دارند، ندانسته ملی ـ مذهبی هستند».
وي با اشاره به نقدهاي وارد بر نهضت آزادي گفت: نهضت نتوانسته است از حیث سازماندهی توسعه پیدا کند و این ایراد واردی است. درست است که «نهضت» حزب نیست و قرار هم نبود که حزب شود. هدف در واقع ایجاد یک جنبش همگانی برای آزادی است. اما اینطور هم نبوده است که نمی توان یا نباید جمعیت «نهضت آزادی» را به یک حزب تبدیل کرد.
وي با طرح اين سؤال كه «چرا در توسعه مطلوب سازماندهی ناموفق بوده ایم؟» گفت:«فعالیت و مبارزه سیاسی علی الاصول می بایستی بعد از مرحله تاثیرگذاری و ارتباط غیرارگانیک با مردم به مرحله سوم یعنی سازماندهی نیروهای مردمی ارتقاء پیدا کند. اما در یک جامعه و شرایط غیردموکراتیک این مرحله بسیار سخت و پر هزینه است. نهضت آزادی، بعد از پیروزی انقلاب، به تصور یا امید این که به یک نظام قانومند و متکی به آرای ملت دست یافته ایم اقداماتی را برای ساماندهی نیروهای خود اعمال نمود. اما متاسفانه چنین نبود و نشد. بنابراین نهضت آزادی در مسیر سازماندهی حزبی حرکت نوسانی داشته و دارد».
وي در پاسخ به ايراد دیگر به نهضت آزادي مبني بر اينكه « کار اصلی حزب سیاسی، تلاش برای کسب قدرت به منظور انجام برنامه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی اش می باشد»، گفت:« این ایراد واردی است. در یک جامعه دموکراتیک هر یک از احزاب برای توسعه کشورشان برنامه هایی دارند و برای اجرای آن برنامه ها وارد عرصه رقابت سیاسی و کسب قدرت می شوند.مقررات بازی قدرت در جامعه غیردموکراتیک با شرایط دموکراتیک به کلی متفاوت است. در جامعه دموکراتیک حزب نهاد تربیت و معرفی کادرهای شایسته برای مدیریت جامعه می باشد. احزاب نقش اساسی را در رقابتهای سیاسی ایفا می کنند. قانون گریزی یک رفتار غالب در جامعه پیشا دموکراسی است. در چنین جامعه ای کار گروهی سیاسی حزب بسیار دشوار و سخت ترین و پر هزینه ترین است.
مردم ما بر پایه تجربه گذشته نگاه بدبینانه ای نسبت به کنشگران سیاسی و احزاب دارند. در چنین شرایطی، احزاب سیاسی ناگزیر باید برای بسط فرهنگ تحزب و کار سیاسی جمعی الگوسازی کنند و اعتماد مردم را جلب نمایند. باید به مردم نشان داد و ثابت کرد که حزب برای هدفهای سیاسی یا اقتصادی شخصی و گروهی، حتی برای کسب پایگاه در حکومت تشکیل نشده است. در چنین شرایطی احزاب سیاسی با کسب اقتدار سیاسی بر اساس جنگ حجت و نه جنگ قدرت می توانند ساختارهای حقیقی را مهار و از برزخ شرایط پیشا دموکراسی به دموکراسی عبور نمایند.لازمه جلب اعتماد مردم و کسب اقتدار سیاسی، پرهیز از تن دادن به مقررات رایج بازی قدرت است».
رضا خاتمي: منتقل نشدن تجربيات سياسي گذشته جاي تأسف دارد
«محمدرضاخاتمي» دبيركل جبهه مشاركت نيز در اين مراسم از حركت نهضت آزادي قدرداني كرد و گفت: «اينكه اين نهضت ظرف 45 سال بر يك شيوه و يك راه حركت كند قابل اهميت است و براي ديگر جريان‌ها فارق از اينكه موافق نهضت باشند يا نه، منشاء كسب تجربه است».وي با اعتقاد بر اينكه نهضت ضمن تقويت شاخة جوانان بايد نگاهي هم به گذشته داشته باشد، از اينكه تجربة نسل‌هاي قديم به نسل‌هاي جديد منتقل نمي‌شود اظهار تأسف كرد.
خاتمي اظهارداشت: نهضت را به‌عنوان جرياني مي‌شناسم كه در كنار ايراني بودنش به مسلمان بودن خودش هم افتخار كرده و ثابت كرده است كه اگر ايرادهايي هم است به رفتارهاي ديني است نه اصل دين.وي با اشاره به اينكه برخي جريان‌ها به حضور دين در عرصة سياست و حاكميت اعتقاد ندارند، وجه تمايز نهضت آزادي با اين جريان‌ها را در سال‌هاي پيش از انقلاب در آن دانست كه نهضت به اصل دين پايبند بوده و آن‌را حفظ كرده است.
خاتمي به آنان كه مشعل نهضت آزادي را روشن نگه‌داشته‌اند تبريك گفت و افزود ممكن است جريان‌هايي از دل نهضت بيرون آمده باشد كه عملكرد و راهي ديگر را پيشه كرده باشد ولي اين نهضت در راه خود استوار بوده است.دبيركل جبهه مشاركت براي اين تشكل آرزوي موفقيت و پايداري كرد.
شمس‌الواعظين: حركت حزبي بهتر است يا جريانهاي بي ريشه؟
ماشاءالله شمس‌الواعظين سخنگوي انجمن دفاع از آزادي مطبوعات نيز در اين مراسم گفت: اگر بخواهم زماني فعاليت سياسي داشته باشم نهضت آزادي را برمي‌گزينم. سردبير ماهنامة كيان با اشاره به اينكه در آن نشريه به بحث‌هاي سنت و روشنفكري ديني مي‌پرداخته‌اند ادامه داد: نهضت آزادي ايران يك جريان روشنفكري ميانه‌رو در تاريخ روشنفكري ايران است.
اين روزنامه‌نگار به ذكر دو نكته پرداخت: نخست آنكه عمر بلند نهضت آزادي ايران به آن شخصيت نهادينه شده‌اي داده و آن را الگوي ديگر گروهها قرار داده است.
وي رقيب ملي اين نهضت را جبهة ملي و رقيب غير ملي آن را توده خواند و گفت: نهضت آزادي در اين ميان حركت جامع‌الاطرافي دارد كه طولاني بودن مدت فعاليتش، سنت‌ها، عرف‌ها و سن تشكيلاتي را ايجاد كرده كه ديگر نيروهاي سياسي مي‌توانند از آن بهره ببرند.
شمس‌الواعظين از حكومت پرسيد: آيا با جريانهاي حزبي ريشه‌دار مي‌توانند تعامل كنند يا نهادهاي قارچ‌گونه‌اي كه طي سال‌هاي گذشته رشد و نمو يافته است؟ كدام يك از اينها استقرار و ثبات رابراي حكومت به همراه خواهد داشت؟
وي به عنوان ناظر بيروني گفت: كسب قدرت يك اتمام نيت نيست بلكه يك حق است. سخنگوي انجمن دفاع از آزادي مطبوعات در نقد انديشه‌هاي پيشادموكراسي و پسادموكراسي دكتر يزدي گفت: بيشتر چهره‌هايي كه اينجا هستند يا زندان رفته‌اند و يا در آستانة زندان هستند. نهضت آزادي ايران با اين عمر طولاني بايد بتواند با جامعه و بدنة آن ارتباط بيابد چون در غير اينصورت نقش جديد نهضت در صفوف جامعه ديده نمي‌شود.
وي بر همين اساس پيشنهاد كرد كه شاخة جوانان نهضت آزادي ايران فعال‌تر شوند و اظهار اميدواري كرد كه يك زماني اعضاء نهضت آزادي ايران صدمين سالگرد تأسيس نهضت را جشن بگيرند.
جلالي زاده:احزاب ملي به مسايل قومي توجه كنند
«جلال جلالي زاده» نيز به نمايندگي از شوراي هماهنگي اصلاح‌طلبان كرد در چهل و پنجمين سالگرد تأسيس نهضت آزادي ايران با بيان اينكه اين حزب خالي از ايراد نبوده است، گفت: اين حزب خائن به ملت نبوده است و اين بسيار مهم است كه گوياي شايستگي و سلامت اين حزب است كه به امروز رسيده و پيامدار و پرچمدار مردم بوده است.
جلالي‌زاده از احزاب ملي خواست تا اين موضوع را دريابند كه چرا بحران‌هاي بسياري در اين زمينه كشور را تهديد مي‌كند. نمايندة سابق شوراي اسلامي عدم توسعه‌يافتگي و سازمان‌يافتگي احزابي چون نهضت آزادي ايران را در بي‌تفاوتي مردم ريشه‌يابي كرد و گفت: نبايد نهضت آزادي را در اين زمينه مقصر دانست. به نظر من مردم مقصر هستند كه علي‌رقم افتخار به‌اين كه مشروطه را صدساله كرده‌اند، نسبت به تحزب بي‌تفاوتند. به گفتة وي عدم برخورداري از رسانه براي نهضت آزادي ايران نيز عاملي در عدم سازمان‌يافتگي‌اش بوده است. مضاف بر اينكه اين حزب هيچ‌گاه به مصاف و رقابت با ديگر احزاب نرفته‌است.
جلالي‌زاده با بيان اينكه نهضت آزادي همچون برخي احزاب به نام اسلام و ايران، به نان و نامي نرسيده است، خاطر نشان كرد: در سال‌هاي دهة 40 كه مردم از سياست و سياست‌ورزي متنفر بودند، اين حزب پا گرفت و اين روزها در مجامع فرهنگي و دانشگاه‌ها پايگاه اجتماعي دارد و اين گوياي محبوبيت اين حزب در ايران است.
وي از بيانية سال گذشته نهضت آزادي در دفاع از قوميت‌ها و كردها تقدير كرد و خواستار آن شد كه ديگر گروه‌هاي سياسي نيز در اين زمينه فعال شوند. بويژه آنكه حقوق قوميت‌ها در قانون اساسي هم به رسميت شناخته شده است.
وي با اشاره به اينكه تأكيد و تكيه بر قانون اساسي از جمله مؤكدات نهضت آزادي ايران را پيش و پس از انقلاب بوده است، متذكر شد: آنچه كه مهم است كيفيت عملكرد احزاب است و نه كيفيت آنها اعم از شعار احزاب و يا حاميان و اعضايش.
عبدالله مؤمني: نهضت آزادي برخلاف برخي جريانات به بزرگان خود افتخار مي كند
«عبدالله مؤمني» سخنگوي سازمان ادوار تحكيم نيز طي سخناني گفت: شرايطي كه نهضت آزادي ايران در آن به سر مي‌برد و بيش از نيمي از عصر خود را در نظام جمهوري اسلامي طي كرده است، شرايطي است كه بسياري از آرمانگرايان جمهوري خواهي همچنان از فقر دموكراسي و جمهوريت رنج مي‌برند.
وي به سابقة پرافتخار نهضت آزادي ايران اشاره كرد و گفت: نهضت آزادي ايران عكس پدران و بزرگان خود را نصب كرده و به آن افتخار مي‌كند ولي نيمي از جريانهاي سياسي اين كار را نكرده و از انتصاب به بزرگان خود طفره مي‌روند چون آنها را بيشتر دفع‌كننده مي‌دانند تا جذب‌كننده. اين يك افتخار و سابقة خوب براي نهضت آزادي ايران است.
مؤمني به عملكرد موفق اعضاي نهضت آزادي ايران اشاره كرد و گفت: عدم حضور اين طيف در قدرت سبب شده كه شرمنده از عملكرد خود نباشند. نهضت آزادي ايران به‌عنوان يك حزب توسعه يافته نيازمند توسعه‌يافتگي و قوت بيشتر است.
وي يك دليل عدم گسترش و سازمان‌يافتگي نهضت آزادي را در عدم تجربة كارهاي جمعي و حزبي در كشور ريشه‌يابي كرد كه در كنار مانع تراشي‌هاي حاكميت، عامل مؤثري در اين رشدنيافتگي احزاب سياسي در ايران بوده است.
نرگس محمدی: نظر و عمل دینی و سیاسی از جمله وجوه تمایز نهضت آزادي با دیگر گروهها است
«نرگس محمدی» سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر در چهل و پنجمین سالگرد نهضت آزادی ایران، تجربه ی این حزب را قابل نقد، بررسی و دانست و گفت: این حزب طی این سالها حضور داشته باشند و در تحولات سیاسی و فکری بویژه در زمینه روش فکری دینی موثر بوده است.
وی از بزرگان نهضت آزادی ایران طالقانی، سحابی و بازرگان یاد کرد که نه تنها در تحولات سیاسی نقش داشته اند بلکه در تحولات فکری هم بسیار موثر بوده اند. این تحول آفرینی همزمان برای بسیاری از نسلهای جدید باور کردنی نیست که هم تحول سیاسی را پیگیری و هم افرادی معتقد و پایبند بوده اند.
وی افزود: نظر و عمل دینی و سیاسی از جمله خصلت های نهضت آزادی ایران است که از جمله وجوه تمایز این تشکل با دیگر گروهها است. محمدی از این نکته به عنوان در هم تنیدگی کار و فکر دینی و سیاسی یاد کرد. وی از نهضت آزادی ایران خواست تا به مقوله حقوق بشر به عنوان یک امر عینی و ضروری دقت و توجه کند. سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر به دو رویکرد در این زمینه اشاره کرد: نخست نظارت سازمان های حقوق بشری و دیگری پیگیری حقوق بشر در لایه های اجتماعی.
محمدی از این تشکل خواست تا توجه بیشتری در این زمینه داشته باشد .
