ربات‌های خبرنگار؛ تهدید یا فرصت برای آینده حرفه‌ خبرنگاری؟!

در پیشگفتار این پژوهش که به گواه "پیشینه پژوهش" پژوهشگاه علوم و فناوری ایران (ایرانداک)، گفته می‌شود تاکنون در ایران هیچ‌گونه نمونه مشابهی نداشته است و برای نخستین بار در دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته، آمده است: "شرایط کنونی جهان به گونه‌ای است که تغییرات با آهنگی پرشتاب در حال رُخ دادن هستند. تغییرات فناوری و به دنبال آن تغییر در دیگر جنبه‌های زندگی و همچنین افزایش روزافزون وابستگی انسان به تکنولوژی و فناوری، لزوم درک بهتر از تغییرات و آینده را برای دولت‌ها،‌ کسب و کارها،‌ سازمان‌ها و خصوصاً مردم ایجاب می‌کند.

هر چند در این میان آینده اساساً دارای عدم قطعیت است،‌ با این همه آثار و رگه‌هایی از اطلاعات و واقعیت‌ها که ریشه در گذشته و اکنون دارند، می‌توانند رهنمون ما به آینده باشند."

پژوهشگر در این پایان‌نامه با طرح سوالاتی در دامنه فرصت‌ها و تهدیدهایی که پیدایش ربات‌های خبرنگار می‌تواند در عرصه‌های مختلف یک رسانه ایجاد کند، به پاسخ‌هایی رسیده است که این راه حل‌ها، راه را برای ادامه پژوهش‌های کامل‌تر هموار می‌کند؛ از جمله این پرسش‌ها می‌توان به "ربات خبرنگار چیست و در چه مرحله‌ای از فناوری‌های نوظهور قرار دارد؟"؛ "از آنجا که با پیدایش و ظهور تکنولوژی ربات‌ها، آینده بشر دستخوش تغییرات بزرگی خواهد شد، آیا می‌توان گفت که در جهانی که آبستن یک انقلاب بزرگ است، تکنولوژی بر انسان مسلط خواهد شد؟"؛ "تکنولوژی IOT چگونه در خدمت انسان خواهد بود و فرضیه ارتباط ربات‌ها با انسان و همچنین ارتباط آنها با یکدیگر چگونه محقق خواهد شد؟"؛ "مواجهه رهبران رسانه‌های آینده با تغییرات تکنولوژیکی چگونه باید باشد و مدیران رسانه‌ها رویکردهای اتاق خبر را چگونه می‌توانند به نفع رسانه خود و ابزارهای جدید ارتباطی تغییر دهند؟"؛ "در حوزه هوش مصنوعی چه اتفاقی در حال رخ دادن است و آیا روزی فراخواهد رسید که تکنولوژی هوش مصنوعی آینده اتاق‌های خبر را تحت الشعاع خود قرار دهد؟"؛ "در دوره چهارمین انقلاب صنعتی، چه آینده‌ای را می‌توان برای مشاغل روزنامه‌نگاری و خبرنگاری متصور بود و با پیدایش و ظهور ربات‌های خبرنگار، آیا عصر سلطه انسان بر رسانه‌ها به پایان خواهد رسید؟" و ... اشاره کرد.

در این پژوهش با اشاره به این موضوع که در آینده نزدیک، بشر دیگر به تنهایی قادر به تامین حجم زیاد اخبار و اطلاعات روزانه‌ای که برای مردم سراسر جهان تولید می‌شوند، نخواهد بود، تاکید شده است: "در دهه‌های اخیر، رسانه‌های ارتباط جمعی با توجه به پیشرفت‌هایی که در عرصه فناوری رُخ داده است به یکی از تاثیرگذارترین امور زندگی انسان تبدیل شده‌اند و اساساً امروزه زندگی روزمره ما به شکل تنگاتنگی با رسانه‌ها و پیام‌های آن‌ها گره خورده است و این در حالی است که با توجه به گستردگی اطلاعات و اخبار و همچنین دشواری‌های تهیه و تولید این اخبار در آینده نزدیک، بشر دیگر به تنهایی قادر به تامین این حجم از اخبار نیست و با توجه به پیشرفت‌هایی که در عرصه تولید ربات‌ها صورت گرفته است، این پیش‌بینی بسیار محتمل خواهد بود که این ابزارهای ساخت دست بشر بتوانند در عرصه رسانه و حوزه تولید خبر به کمک انسان‌ها آمده و رسانه‌های ارتباط جمعی را با انقلاب بزرگی مواجه کنند."

همچنین در بخش دیگری از این پژوهش با تاکید بر اینکه یکی از چالش‌های پیش روی شغل خبرنگاری، تولید اخبار در کمترین زمان ممکن با بیشترین دقت است و ربات‌های خبرنگار در اتاق‌های خبر حضور خواهند یافت تا این مشکل را برای خبرنگاران و روزنامه‌نگاران کم کنند، آمده است: "واقعیت این است که در کنار تمام خطراتی که یک خبرنگار را در تهیه برخی اخبار تهدید می‌کند، وجود دقت و سرعت در تهیه اخبار، همواره یکی از چالش‌های پیش روی این شغل سخت به حساب آمده است، چرا که دقت و سرعت دو مولفه‌ای هستند که هیچ گاه در کنار هم و در یک راستا قرار نمی‌گیرند. از همین رو از آنجا که بشر همواره به دنبال آن بوده است تا کارها و مشاغل سخت و پردردسر و البته دقیق را به ربات‌ها واگذار کند؛ در این عرصه نیز مطمئناً به دنبال راهی خواهد بود و البته هست تا مقداری از این بار مسئولیت را بر عهده ربات‌ها قرار دهد".

در این پایان‌نامه که با توجه به نبود تحقیقات داخلی در خصوص موضوع تحقیق و همچنین تازگی و جدید بودن سوژه پژوهش و عدم اطلاع صاحب‌نظران داخلی، به روش اکتشافی و بر پایه مطالعات اسنادی انجام شده است همچنین به این پرسش پاسخ داده شده که آیا یک ربات خبرنگار  روزی برنده "جایزه پولیتزر" ( معتبرترین جایزه روزنامه‌نگاری در آمریکا که هر ساله (از سال ۱۹۱۷) با نظارت دانشگاه کلمبیا به روزنامه‌نگاران اعطا می‌شود)، خواهد شد؟ بر اساس نتایج ارائه شده در این پژوهش، ماشین‌ها و ربات‌های خبرنگار، با کمک هوش مصنوعی می‌توانند گزارش‌های خواندنی، نسخه‌های سیال و گزارش‌های با سیر تکراری را سریع‌تر از بیشتر روزنامه‌نگاران بنویسند. 

در این پژوهش حتی به مرزهای اخلاقی و قانونی ربات‌های خبرنگار و چگونگی حضور آن‌ها در اتاق‌های خبر نیز اشاره شده است.

در این پایان‌نامه پژوهشگر در جمع‌بندی تحقیق خود آورده است: "قریب به اتفاق بسیاری از محققان که نتایج مطالعات و آخرین تحقیقات آن‌ها در این پایان‌نامه آمده است،‌ بر این نکته اتفاق نظر دارند که ورود ربات‌ها به عرصه سازمان‌های خبری و رسانه‌ای موجب خواهد شد تا فرصت‌های طلایی در کسب و کار ایجاد شود که این فرصت‌ها به دنبال خود می‌تواند تهدیدهایی را نیز به دنبال داشته باشد. البته صاحب‌نظران عرصه فناوری و خبر بر این نکته تاکید ویژه دارند و آن این است که ربات‌ها هر چند قطعا در آینده نزدیک به صورت حداقل نرم‌افزاری در اتاق‌های خبر و سالن‌های تحریریه حضور پررنگی خواهند داشت، اما این به معنی پایان دوره روزنامه‌نگاران و خبرنگاران انسانی نخواهد بود. آن‌ها در واقع تا زمانی‌که پیشرفت‌های هوش مصنوعی فراتر از تصورات و تخیل امروز ما نرفته است، نمی‌توانند به تنهایی و بدون حضور انسان‌ها در حیطه خبر حرف آخر را بزنند، چرا که هنوز برخی از ویژگی‌های انسان برای هوش مصنوعی غیر قابل دسترسی است.

منبع: ایسنا