جایگاهت را بشناس!
از سوی دیگر باید تلاش شود تا از حضور نمایندگان رسانه‌هایی که از لحاظ حرفه‌ای از جایگاه خوبی برخودار نیستند، در نشست‌های خبری جلوگیری شود.
آفتاب‌‌نیوز :
«خیلی ممنونم که این فرصت را به من دادید»، «جسارتاً سوالی داشتم»، «اگر ممکن است پاسخ بدهید»، «ببخشید وقت شما را می‌گیرم»، «امیدوارم ناراحت نشده باشید»، «عذرخواهی می‌کنم» و ...؛ اینها عبارت‌هایی است که از سوی برخی از خبرنگاران و شبه‌خبرنگاران بارها عنوان می‌شود؛ بی‌آنکه لحظه‌ای به جایگاه حیاتی‌شان در مقام نمایندگان رسانه به عنوان رکن چهارم دموکراسی واقف باشند.
این عبارت‌ها که به مرور زمان بخش مهمی از ادبیات پرسشگرانه بسیاری از خبرنگاران را در کنفرانس‌های مطبوعاتی ـ از نشست خبری رییس‌جمهوری گرفته تا نشست‌های خبری جشنواره‌های فیلم و تئاتر و موسیقی و ... ـ تشکیل داده است، روز به روز بیشتر عملکرد خبرنگار در جامعه را از تعریف واقعی خود دور می‌کند.
این روزها تعداد شبه‌خبرنگارانی که به جای پرسشگری، وقت نشست‌های خبری را به اظهارنظرهای غیرکارشناسانه می‌گذرانند، زیاد شده است و متاسفانه از آنجا که اغلب مصاحبه شونده‌ها نیز از سواد رسانه‌ای چندان خوبی بهره‌مند نیستند، این افراد اغلب به عنوان «خبرنگار» شناسایی می‌شوند.
البته این تازه آغاز ماجراست و افزایش بی‌اعتمادی عمومی به رسانه‌ها، به حاشیه کشیده شدن رابطه رسانه و اهل قدرت و هنر و ورزش و همچنین کاهش روزافزون قدرت رسانه‌ها، از تبعات اصلی سوالات بی‌محتوا و برخوردهای هیجانی شبه‌خبرنگاران است.
این وضعیت، شرایط را برای خبرنگاران واقعی رسانه‌های واقعی بسیار دشوار کرده است.
یک خبرنگار در این زمینه به ایسنا می‌گوید «آنقدر گاهی از سوالات و اظهار نظرهای بی‌مورد و بی‌محتوای برخی از خبرنگاران که عموما از رسانه‌های ناشناخته هم هستند خجالت می‌کشم که دیگر حتی نمی‌توانم در برابر اعتراضات برخی چهره‌ها از خبرنگاران، واکنشی نشان دهم و ترجیح می‌دهم سکوت کنم. برخی از خبرنگاران آنقدر در نشست‌های خبری اظهار نظر می‌کنند و وقت می‌گیرند که حتی خودشان هم یادشان می‌رود چه سوالی داشتند یا عده دیگری که مرتب قربان صدقه می‌روند و در حال تشکر و تمجید هستند باعث می‌شوند تا افرادی که در واقع باید پاسخگوی رسانه‌ها باشند در موضع بالا قرار بگیرند و خودشان از پاسخ دادن مبری بدانند.»
رضا قوی‌فکر، روزنامه‌نگار باسابقه و دبیر انجمن پیشکسوتان مطبوعات نیز در این زمینه معتقد است که «خبرنگارنماها آبروی خبرنگاران واقعی را می‌برند. این باعث شرمساری است که برخی از مدیران روابط‌عمومی برای آنکه با تعداد بیشتری از خبرنگاران ارتباط داشته باشند، آن نشست خبری را داغ و مهم جلوه دهند، بدون کنترل هر کسی را به جای خبرنگار در جلسه مطبوعاتی خود راه دهند؛ حال آنکه این مشکل که متاسفانه آبروی خبرنگاران واقعی را می‌برد با یک تلفن به رسانه‌ی مربوطه حل می‌شود؛ به طوری که وقتی مدیر روابط‌عمومی با درایت و تدبیر خود با دبیر سرویس حوزه خبری تماس بگیرد و اعلام کند که برای نشست خبری فلان روز لازم است که خبرنگار محترم آن رسانه دعوت شود و اسامی خبرنگاران در دست مسؤول تشریفات آن سازمان باشد، آن وقت فقط خبرنگارانی که دعوت شده‌اند به آن جلسه‌ی مطبوعاتی راه خواهند یافت.»
او می‌گوید «باید در فرصتی مناسب متاسفانه به پدیده‌ی دیگری با عنوان ناآگاهی و عدم اطلاع برخی خبرنگاران از فنون و تکنیک‌های خبرنویسی، گزارش‌نویسی و به ویژه مصاحبه با مصاحبه‌شوندگان مختلف پرداخته شود. خبرنگارانی که شوربختانه از سر اتفاق و دردمندانه به دلیل نبودن شغلی دیگر به خیال اینکه در این شغل منافعی هست به سراغ خبرنگاری می‌روند و در نتیجه نه چیزی عاید خودشان می‌شود و نه نصیب رسانه‌ای که برایش کار می‌کنند. برخی خبرنگاران در نشست‌های خبری به دلیل عدم آگاهی و نداشتن سواد رسانه و نیز عدم شناخت تکنیک‌های مصاحبه یا اصولاً توانایی پرسیدن سوال از مصاحبه‌شونده را ندارند و یا پرسش‌های آنها قالبی و کلیشه‌ای است که به تنها چیزی که شباهت ندارد، مصاحبه است.»
هوشنگ اعلم، روزنامه‌نگار باسابقه نیز در این باره معتقد است که «متاسفانه بسیاری از افرادی که به عنوان خبرنگار فعالیت می‌کنند، در واقع شبه خبرنگار هستند و در مواجهه با چهره‌های سیاسی و هنری اخلاق حرفه‌ای را رعایت نمی‌کنند و نمی‌دانند که خبرنگار در هر حوزه‌ای که فعالیت می‌کند، باید از دانش درخوری برخوردار باشد؛ این در حالی است که خبرنگار وقتی می‌خواهد با شخصیتی چه هنرمند و چه سیاستمدار مصاحبه کند، باید تمام زیر و بم زندگی او را از قبل مطالعه کرده باشد؛ اما امروز خبرنگاران بدون هیچ دانشی مصاحبه می‌کنند و مصاحبه‌شونده هم طبیعتاً نگاه تحقیرآمیزی به خبرنگاران خواهد داشت».
اعلم با بیان اینکه «در کشور ما بسیاری از خبرنگاران جایگاه و شأن خبرنگاری را نمی‌دانند»، می‌گوید «وقتی خبرنگاری با بازیگری عکس یادگاری می‌اندازد و در نشست‌های خبری به جای پرسش، ابراز علاقه و محبت می‌کند، طبیعتاً آن بازیگران هم به خودشان اجازه می‌دهند تا رفتار زننده‌ای داشته باشند. به تمام خبرنگاران جوان توصیه و از آنها خواهش می‌کنم که شأن و شخصیت حرفه‌ای خودشان را حفظ کنند، جایگاه شغلی خودشان را بسیار بالاتر از آنچه که امروز در جامعه جا افتاده است، بدانند و در مقابل هیچ بازیگر و صاحب قدرتی سر خم نکنند. بدانند که ما پرسشگر و وجدان بیدار جامعه هستیم و واقعیت‌ها را برای رسیدن به حقیقت می‌کاویم و این کار کمی نیست».
اما پیکان انتقادات مردمی و تحلیل‌گران و مصاحبه‌شونده‌ها، اغلب خبرنگاران رسانه‌های رسمی را نشانه می‌رود که اتفاقا ترجیح می‌دهند خودشان را وارد این بازی دو سر باخت نکنند و تنها به پوشش و انعکاس نشست‌های خبری بپردازند. سوال اینجاست که واقعا آنها تا چه اندازه از شرایط نشست‌های خبری و فضای موجود برای طرح سوال خبرنگاران واقعی رسانه‌های اصلی اطلاع دارند؟ چه تعداد اطلاع دارند که رسانه‌های رسمی در نشست‌های خبری اغلب سیاسی باید پرسش‌های از پیش تعیین شده را مطرح کنند و اگر هم از این کار شانه خالی کنند، باید پاسخگوی تبعات زیادی از جمله قطع رابطه با منابع خبری مهم باشند. آیا می‌دانند که بسیاری از سوالات خبرنگاران به دلیل خط قرمزهایی که از سوی رسانه عنوان می‌شود، امکان پرسیده شدن ندارند؟
یک خبرنگار درباره تجربه حضور در یکی از نشست‌های خبری می‌گوید «وقتی خبرنگاران برای حضور در نشست خبری که اتفاقا نشست خبری بسیار مهمی هم بود آماده شده بودند، دقایقی پیش از آغاز نشست، روابط عمومی تعدادی سوال را در اختیار رسانه‌ها قرار داد. شاید عده‌ای فکر کنند که خبرنگار می‌تواند این سوال را نپرسد. بله می‌تواند! اما بعد باید پاسخگو مدیرمسئول و تبعات و پس از آن هم باشد.»
خبرنگار دیگری نیز تجربه حضور خود را در یک نشست خبری که به تناوب برگزار می‌شود، می‌گوید «ما باید هر دفعه سوالاتمان را چند روز پیش از نشست در اختیار روابط عمومی قرار بدهیم و اینطور نیست که خودمان بتوانیم بدون هماهنگی، پرسشی را مطرح کنیم. اما یک بار برخلاف معمول من این کار کردم و پرسشی را بدون هماهنگی در نشست پرسیدم که بعد از آن با رسانه‌ای که در آن کار می‌کنم تماس گرفته شد و پرسیدند که این خبرنگار به چه جریانی تعلق دارد.»
به هر حال باید به این نکته توجه داشت که برگزاری نشست‌های خبری استاندارد که خبرنگارانی آگاه و اهل مطالعه بتوانند به راحتی سوالاتشان را مطرح و مصاحبه‌شوندگان نیز با احترام پاسخگو باشند، نیازمند فراهم شدن زیرساخت‌هایی است که فقط به کمک اهالی رسانه و مسؤولان امکان‌پذیر است. مسؤولانی که به باور بسیاری از کارشناسان رسانه نیازمند گذراندن دوره‌های آموزشی سواد رسانه‌ای هستند و باید ضمن شناخت اهمیت رسانه با روابط‌عمومی‌هایی همکاری داشته باشند که خبرنگاران را تهدید به قطع ارتباط با منبع خبری نکنند و تلاش نکنند تا با کارت‌های هدیه ساختار نشست‌ها را به نفع خودشان تغییر دهند.
از سوی دیگر باید تلاش شود تا از حضور نمایندگان رسانه‌هایی که از لحاظ حرفه‌ای از جایگاه خوبی برخودار نیستند، در نشست‌های خبری جلوگیری شود و خبرنگاران رسانه‌های رسمی نیز ضمن افزایش سواد حوزه کاری خود، با شیوه‌های مصاحبه در زمینه طرح پرسش‌های واضح و صریح تسلط داشته باشند.
منبع: ایسنا
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید