آیا توزیع برخی کالاها کوپنی می‌شود؟

کمیل طیبی در تحلیل دلایل کمبود کالاهای اساسی در کشور، اظهار کرد: باید توجه داشت که یک کشور توانایی تولید تمام نیازهای خود را ندارد و به ناچار برخی از کالاهای ضروری خود را از دیگر کشورها و شریک تجاری خود خریداری می کند.

وی افزود: حتی تولید برنج، شکر، دارو و ... در داخل نیز جوابگو و تامین‌کننده تمام تقاضای درون کشور نیست بنابراین به ناچار نیازمند واردات این کالاها هستیم تا جوابگوی نیاز عمومی جامعه باشد، هم‌چنین با توجه به قیمت تمام شده پایین برخی کشورها، مزیت نسبی با واردات است.

این استاد اقتصاد با تاکید بر اینکه متاسفانه محدودیت منابع ارزی و سهمیه بندی ارز برای تامین کالاهای اساسی از سوی بانک مرکزی بار روانی بالایی را در جامعه ایجاد کرد، افزود: از سوی دیگر کمبود منابع ارزی و هم‌چنین احتمال تشدید تحریم ها می‌تواند به تامین کالاهای اساسی لطمه بزند، بنابراین افزایش احتکارها در کشور نوعی بار روانی دارد.

وی اضافه کرد: با توجه به روند صعودی نرخ تورم که نسبت به گذشته در حال شکل گرفتن است، خود به خود برخی کالاها وارد انبار می‌شود و انتظارات شبکه توزیع کالا را افزایش می‌دهد، بنابراین زمانی که کالاهای موجود مشمول تورم شود با قیمت بیشتر در آینده به فروش می رسد و بدنه توزیع وارد فضای احتکار می‌شود که این اتفاقات در شرایط غیرعادی ایجاد می‌شود.

طیبی در خصوص دلایل پررنگ شدن احتکار در کشور، اظهار کرد: در ریشه یابی احتکار باید توجه داشت که بخشی از آن به اقتصادهای دولتی برمی گردد که در بسیاری از بخش‌ها از جمله شبکه توزیع، تصدی گری می‌کند و این مساله شکل می‌گیرد، از سوی دیگر با شکل گیری انتظارات تورمی، شاهد افزایش قیمت کالاها خواهیم بود و هزینه نگهداری کالا در انبارها بالا می‌رود، چرا که در شرایط عادی با توجه به رقابت موجود کالا در کمترین زمان عرضه می‌شود، اما در شرایط تورمی، افزایش قیمت‌ها می‌تواند پوشش دهنده هزینه انبار باشد.

وی در پاسخ به این سوال که دولت در این شرایط از احتمال بازگشت سیاست توزیع کوپن برای تامین کالاهای اساسی مردم خبر داده است، گفت: متاسفانه بحث کوپنی کردن اجناس، نگرانی بزرگی را برای کارشناسان اقتصادی ایجاد کرده چرا که در این شرایط نقش دولت در اقتصاد بیشتر و کارکرد بازار هر روز ضعیف و ضعیف تر خواهد شد.

استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان با تاکید بر اینکه توزیع کوپن کُندکننده توسعه اقتصادی کشور است و نباید دوباره آرزوی سیستم کوپنی را برای اقتصاد کشور کنیم، تصریح کرد: با توجه به فساد موجود در کشور اگر بار دیگر توزیع کالا از طریق کوپن و صف انجام شود، فساد و رانت در اقتصاد چند برابر می شود و اقتصاد کشور از مسیر توسعه دور خواهد شد.

وی در خصوص تبعات سیستم کوپن در کشور، اظهار کرد: باید توجه داشت که انضباط اقتصاد و مالی با موضوع کوپنی کردن متفاوت است. کوپنی کردن به این معنا است که توزیع را به صورت لایه لایه هدایت و کنترل می کنیم که این موجب ایجاد بازار سیاه و آزاد می شود.

طیبی با تاکید بر اینکه ایران یک بار در دوران جنگ و پس از آن تجربه کوپن را داشته و متاسفانه نتیجه درستی از آن دریافت نکرده است، گفت: توزیع کالا از طریق کوپن، اقتصاد ایران را از ریل توسعه عقب انداخت، بنابراین باید بر روی الگوی مصرف صحیح مردم فرهنگسازی کنیم و ساختارهای جدیدی را براساس منابع محدود کشور ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه اجرای دوباره سیاست کوپن عقلانیت اقتصادی را از بین می برد، تاکید کرد: اینکه بازار را تعطیل کنیم و همه چیز را در اختیار دولت قرار دهیم، اقتصاد کشور به بیراهه می رود، چرا که در دوران جنگ جمعیت کشور 35 میلیون بود و سیستم کوپنی راحت تر هدایت می شد، اما اکنون با جمعیت80 میلیون نفر، اجرای چنین سیاستی شرایط را بدتر خواهد کرد.

ایسنا