پارک ملی «تندوره » بهشت پلنگ ایرانی
پارک ملی تندوره یکی از بزرگترین مناطق حفاظت شده ایران است که می توان پلنگ کمیاب ایرانی را در آن یافت. این منطقه با طبیعت بکر و زیبای خود زیستگاه جانوران و رویشگاه گیاهان زینتی و دارویی بسیاری است.
آفتاب‌‌نیوز :
تندوره در سال 1347 به عنوان 'منطقه حفاظت شده' قرق شد و در سال بعد از آن به 'پارک وحش تندوره' تغییر نام یافت. از سال 1353 مساحت این پارک تقلیل یافت و طی مصوبه شورای عالی محیط زیست از سال 1361 به عنوان پارک ملی تندوره معرفی شد.
مساحت کنونی پارک ملی تندوره 35 هزار و 540 هکتار و مساحت منطقه حفاظت شده تندوره 9 هزار و 50 هکتار است.
پارک ملی و منطقه حفاظت شده تندوره در محدوده شهرستان درگز واقع در شمال استان خراسان رضوی نزدیک مرز ترکمنستان در منطقه ای کوهستانی با صخره ها و تپه ماهورهای متعدد و دره های ژرف و پرشیب پوشیده از گیاهان مختلف قرار دارد و یکی از بهترین زیستگاه های جانوران وحشی به ویژه قوچ و میش اوریال نیز است .
* موقعیت جغرافیایی
بر اساس تقسیم بندی مجموعه تندوره در شهرستان درگز و در حوزه آبریز هریرود و کشف رود و زیرحوزه رودخانه درونگر قرار گرفته است. پارک ملی تندوره که زمانی تفرجگاه و محل تفریح مردم درگز و قوچان بود از زیباترین و عمیق ترین دره‌های ژرف و پر شیب و تپه ماهورها بهره مند و از بهترین زیستگاههای جانوران وحشی به ویژه قوچ و میش اوریال است. چنانچه صبح زود یا غروب در این منطقه باشید گله های کل و بز در حال چرا را می ببینید.
مرتفع ترین نقطه این منطقه 'قله قنبرعلی' در جنوب محدوده به ارتفاع 2586 متر است و پستترین نقطه با ارتفاع 884 متر در بخش شمالی محدوده تندوره قرار دارد.
* آب و هوای متنوع
پارک ملی تندوره بخاطر قرار گرفتن روی ارتفاعات کپه داغ در جنوب و غرب، تأثیرپذیر بودن از کویر قره قوم و جلگه پست درگز از سمت شمال دارای دو نوع آب و هوای متفاوت است. قسمتهای جنوبی و غربی پارک به علت وجود ارتفاعات بلند و تحت تأثیر توده‌های هوایی مدیترانه ای دارای آب و هوائی سرد و رطوبت بیشتر و قسمت های شمالی تحت تأثیر آب و هوای گرم و خشک کویر قره قوم و جلگه پست درگز دارای آب و هوایی نسبتا گرم و رطوبت کمتر است.
این منطقه فاقد مراکز جمعیتی است و تنها پاسگاههای محیط بانی چهل میر، بابانستان، شکراب، تیوان، درونگر، چرلاق و زیارتگاه علی بلاغ در آن قرار دارند. داخل پارک در ایامی که ریزشهای جوی وجود ندارد می توان از تنها راه ارتباطی داخل پارک استفاده کرد که محیط بانی چهل میر را به شکرآب وصل می کند.
تندوره از نظر منابع آبی فاقد رودخانه‌های مهم است و قسمت اعظم منابع آب منطقه را چشمه ها تشکیل می‌دهند. حدود 31 چشمه و هشت حلقه چاه نیز در این محدوده وجود دارد که چشمه های چهل میر، بید، رجبه، ادانه، قره نهه، مدخان، باش تپه، ایدلق، قره لوکه، کلاشک، توغی، تندوره، چرلاق و رف سو از مهمترین آنها به شمار می روند.
میزان بارندگی سالانه در تندوره 250 تا 300 میلیمتر و توزیع بارندگی در فصول مختلف بسیار متفاوت است. درجه حرارت در زمستان تا منفی 20 درجه هم می رسد و حداقل چهار ماه از سال در این منطقه برف وجود دارد. بیشتر حجم باران در فصل بهار رخ می دهد. آبدهی چشمه‌های منطقه چشمگیر نبوده و تنها چشمه های چهل میر و چرلاق بطور نسبی دارای آبدهی بیشتری در مقایسه با سایر چشمه‌ها هستند.
* زیستگاهی زیبا برای گونه های جانوری
شکل خاص زیستی، ساختمان خاک، تغییرات ارتفاع، میزان بارش و شکل آن و نوسانات و گرما سبب سده پوشش گیاهی متنوعی در این ناحیه دیده شود. پارک ملی تندروره از نظر ذخایر طبیعی و حیاتی، تنوع زیستی و نمونه‌های حیات وحش(قوچ و میش اوریال) و پدیده‌های ارضی و دیگر ویژگیهای خاص در نوع خود پارکی ممتاز است.
منطقه دارای ساختاری کوهستانی با مرفولوژی نامنظم بوده و کوههای آن سیمایی بهم ریخته دارند. این پارک از یک سری کوههای مرتفع و متصل به هم تشکیل شده و رشته کوه مشخصی ندارد.
* پلنگ و تندوره
پارک ملی تندوره از نظر تاریخی نیز حائز اهمیت بوده و در گذشته نه چندان دور راه ارتباطی درگز به قوچان از این منطقه می گذشته است. در این منطقه بازمانده‌های سکونت در ادوار گذشته به چشم می خورد که از آن جمله می‌توان به آثار باقیمانده از دژی قدیمی به نام قلعه رجبه اشاره کرد که بنا بر مشهور قدمت آن به قبل از اسلام باز می گردد.
از هفت گونه گربه سان ایران پنج گونه یعنی 'پلنگ ایرانی، گربه جنگلی، گربه دشتی، گربه پالاس و سیاه گوش اورآسیا' در این منطقه زندگی می کنند و بر همین اساس ایران مهمترین زیستگاه پلنگ در خاورمیانه است.
تندوره محل زندگی چند گونه حیوان نادر بویژه پلنگ ایرانی است. بطوری که در سال 1370 تعداد 134 قلاده پلنگ در آن دیده شد و جمعیت آن در سال 1387 نزدیک به 60 قلاده برآورد شد. تعدادی از پلنگهای معروف که با گردنبند ردیاب ماهواره ای و قلاده گذاری شده در منطقه حضور دارند با اسامی 'بردیا، برنا و برزو' شناخته می شوند و حتی طبق گفته محیط بانان منطقه 'برنا و بردیا' جفتگیری کرده اند. کل و بز طعمه اصلی پلنگ هستند که در این منطقه زیست می کنند.
از سمداران تندوره هم می توان به بز وحشی که گله های 100 تا 150 رأسی آن در ارتفاعات منطقه دیده می‌شود و گوسفند وحشی اشاره کرد که از گونه قوچ و میش اوریال و خالصترین نژاد این گونه در ایران است. شمار قوچ و میشهای پارک را در سال 1356 حدود 6000 رأس برآورد کردند و اکنون جمعیت گوسفندان وحشی پارک تندوره بالغ بر 4000 رأس است.
گراز از دیگر حیوانات پارک است که به تعداد زیاد در مناطق مختلف به ویژه شمال پارک تندوره زیست می کند. گرگ هم در قسمتهای نسبتا کم ارتفاع پارک و محدوده‌های مشرف بر روستاهای اطراف به صورت منفرد یا دسته های دو تا پنج قلاده ای دیده می شود که در فصل زمستان بیشتر از قوچ، میش، کل و بز و در تابستان از گله گوسفندان اهلی شکار و تغذیه می کند. روباه قرمز، شغال، سمور سنگی، کفتار، رودک و انواع جوندگان همچون خرگوش بی دم و تشی از دیگر پستانداران این منطقه هستند.
* پرندگان تندوره
پارک ملی تندوره از نظر تنوع گونه‌های پرندگان نیز بسیار غنی است. پرندگان بیشتر در نواحی پست و حاشیه ای پارک و داخل دره‌ها و نزدیک به چشمه سارها دیده می شوند. 'کورکور، سارگپه پابلند، عقاب دشتی، عقاب شاهی، عقاب طلایی، کرکس، هما، لیل، کوکر، مرغ حق، شبگرد بلوچی، بادخورک معمولی، بادخورک کوهی، زنبورخور معمولی، هدهد، چکاوک طوقی، پپت خاکی و سنگ چشم دم سرخ' گروهی از پرندگان مهاجر به پارک تندوره را تشکیل می دهند. تعدادی از گونه‌های مهم بومی منطقه نیز عبارتند از 'دلیجه، کبک، تیهو، قرقاول، بلدرچین معمولی، کبوتر چاهی، قمری، یارکریم، چکاوک شاخدار، چکاوک آسمانی، دم جنبانک ابلق، قرقی، سسک، سار، زاغی، کلاغ گردن بور، کلاغ ابلق، الیکایی، توکای سیاه، زردپره کوهی، زردپره مزرعه، انواع جغد و سهره سینه سرخ.'
خزندگان این پارک هم شامل 9 گونه مار غیرسمی، چهار گونه مار نیمه سمی، پنج گونه مار سمی، شش گونه سوسمار و لاکپشت هستند.
کفچه مار، دال، قرقاول بال سفید و هما هم از گونه‌های در خطر انقراض محسوب می شوند که هم اینک در تندوره زیست می کنند.
پوشش گیاهی پارک ملی تندوره نیز در نقاط مختلف آن سیمای متفاوت دارد. دامنه کوههای بلند به ویژه بلندی‌های میانی پارک و کوهپایه ها و شیبهای بر آفتاب در این پارک پوشیده از درمنه و همراه با انواع گونه های علفی است. شیبهای تند آن نیز پوشش تنک و درختچه و درخت دارد.
همچنین پارک ملی تندوره را می توان بهشت گیاهان دارویی نامید بطوری که هم اینک تأمین ذخیره بذر و تحقیق و پژوهش در زمینه گونه‌های گیاهی در این منطقه انجام می شود.
تاکنون 373 گونه گیاهی از 60 تیره در این پارک شناسایی شده اند. 'اورس، انجیر، بید، نسترن، گوجه وحشی، کرکو، درمنه، گون، کلاه میرحسن، باریجه، آنقوزه، کندل، زیره سیاه، کتان وحشی، آویشن، انواع گرامینه، آلبالوی وحشی، شیر خشت، زرشک، انواع گیاهان یک ساله مرتعی و گیاهان با ارزش دارویی' از مهمترین گونه های گیاهی در این پارک است.
منبع: ایرنا
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید