آفتابنیوز : سید علی خرم استاد حقوق بینالملل در سرمقاله ای در روزنامه شرق، نوشته است: آیا حفظ برجام همچنان یک اولویت برای
اتحادیه اروپا محسوب میشود؟ اروپا قبلا اعلام کرده امنیت بینالملل و بهویژه امنیت نسبی در خاورمیانه و جلوگیری از افزایش بیثباتی در این منطقه بهدلیل تبعات جدی امنیتی آن برای اتحادیه اروپا، از مواهب برجام است. این مسئله بارها از سوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اعلام شده است. روسیه و چین دو عضو دیگر برجام هستند که این روزها کمتر دراینباره سخن گفتهاند و در موضع اجرا نیز به نظر میرسد اقدام درخور توجهی انجام ندادهاند و نوعی موضع یا ما یا اروپا را در پیش گرفته باشند که این در تضاد با اصل اولویت منافع ملی و حتی عملکرد خود این کشورها در سیاست خارجی خود در ارتباط با همه کشورها و حتی رژیم اسرائیل است.
آنچه این روزها نگرانکننده به نظر میرسد، تلاشهای آشکار و پنهان برای تخریب روابط ایران و اتحادیه اروپاست و این مسئله که مورد پسند برخی در داخل یا خارج از ایران نیز هست، اهداف آمریکا و متحدان منطقهای این کشور مانند اسرائیل و گروه عربستان را به نتیجه میرساند. به نظر میرسد انتظارات دو طرف از یکدیگر در مسئله برجام و مواضع تریبونی که گرفته میشود، نهتنها کمکی به مسئله نکرده، بلکه شرایط را نامناسبتر کرده است. در ایران تأکید میشود که اروپا براساس تعهدات برجامی خود باید با همه ظرفیت خود، خلف وعده ترامپ را پوشش دهد و تحریمهای ایران را تا حدی بیاثر کند که ایران از این مرحله بتواند عبور کند.
چندین ماه از راهاندازی «اسپیوی» سخن گفته شد و ایران به آن نگاه مثبت داشت تا اینکه سازوکار مالی دیگری به نام اینستکس بهجای آن اعلام شد که متضمن همه تعهدات اروپا نبود. از سوی دیگر اروپاییها خواستار پایبندی ایران به توافق هستهای هستند که خوشبختانه ایران این مهم را انجام داده و هربار آژانس بینالمللی انرژی اتمی پایبندی ایران به همه تعهدات ذیل برجام را تأیید کرده است. انتظارات دیگر آنها رعایت محدوده آزمایشهای موشکی، احترام به حقوق بشر ایرانیها و بهویژه دوتابعیتیها، واکنش صریح درباره ادعای دنبالکردن مخالفان در اروپا، تصویب کنوانسیونهای چهارگانه افایتیاف و مباحث منطقهای است که به نظر میرسد میتوان درباره آنها با قدرت و از موضع منافع ملی مذاکراتی انجام داد و حداقل به شکل صریح، دغدغههای دو طرف در میان گذاشته شود.
در ایران گاهی موضعی انتقادی درباره اروپا اعلام میشود که اتحادیه در ماجرای برجام، رفتار عملگرایانه نداشته است. قضاوت منصفانه دراینباره به باور نگارنده این است که اروپا بخشهایی از تعهدات خود را انجام نداده و ایران هم میتوانست در زمینه رفع دغدغههای اروپا، فعالانهتر عمل کند. ایران در این سالها همواره تلاش کرده از ایجاد اجماع جهانی علیه خود جلوگیری کند. ماجرای اجلاس لهستان و تلاش آمریکا برای ایجاد درگیری با ایران در حوزههای منطقهای، نباید بهسادگی فراموش شود.
ترامپ همچنان زیر فشار خروج غیرقانونی از برجام قرار دارد و برای پیادهکردن مقاصد خود مجبور شده به تحریمهای یکجانبه علیه ایران روی آورد و با زور سیاسی و اقتصادی این تحریمها را بر دیگر کشورها تحمیل کند. اقدام هوشمندانه ایران در ماندن در برجام، حمایت اروپاییها را نگه میدارد... اما نباید در رابطه با اتحادیه اروپا، متوقف به سطح برجام شد، بلکه میتوان از ظرفیتهای بیشتری در این بین بهره گرفت. برای درپیشگرفتن راهکارهای جدید در سیاست خارجی و جلوگیری از اهداف آمریکا برای انفعال ایران در حوزه دیپلماسی، ابتدا باید از خودمان شروع کنیم و قبل از اینکه بیش از این دیر شود، درصدد تقویت همکاری با کشورهای جهان باشیم.
مذاکره اکنون با توجه به حضور مذاکرهکنندگان توانمند در ایران، نگرانی خاصی در پی نخواهد داشت. باید در سیاست خارجی تعدیل لازم را ایجاد کرد. تعامل سازنده که شاهبیت توصیه سند چشمانداز جمهوری اسلامی ایران است و اجرای آن معمولا به شکل کامل و صحیح انجام نشده، میتواند همچنان سرلوحه اقدامات دستگاه سیاست خارجی باشد که مدتی است در سایه برخی مواضع و فضاسازیهای انجامشده در داخل و خارج، قرار گرفته است.