حسام الدین آشنا در توئیتی نوشت: وقتی نوشتم "تماشا و عبرت گرفتن از مینیسریال چرنوبیل برای اهالی سیاست و دولت و حکومت بسیار مناسب است. عصارهاش این سوال تکاندهندهاست: تاوان دروغها چیست؟
?What is the cost of lies
برخی این توصیه را نادیده و برخی دیگر آن را به سخره گرفتند.
اکنون لازم میدانم بگویم پیام محوری این مجموعه کوچک تلویزیونی همان است که در کلیپ سقوط مورد تأکید قرار گرفت و برخی با تأویلی نابجا و ناروا از آن فرار و هشداردهندگان را ناجوانمردانه متهم به عدم وفاداری کردند.
حرف این است که برای پیشگیری از بحران و در حین مدیریت بحران بیش از هر چیز با مشکلات ارتباطی مواجه خواهیم شد و تنها تدبیر کارگشا مشورت، صراحت، دقت و خوب گوشدادن به کسانی است که از دانش و تجربه کافی برخوردارند.
در حوادث ریز و درشتی چون زلزلهها، آتش سوزی پلاسکو، سیلاب اخیر و در جریان تصمیمات بزرگ دوران جنگ یا مذاکرات هسته ای، سیاستهای ارزی و اختلافات انتخاباتی همواره مواجه با کسانی هستیم که تلاش میکنند با چاپلوسی، تأمین رضایت یا آرامش مقامات بالاتر، جایگاه یا قدرت خود را تضمین کنند و در این مسیر حاضر میشوند راست و دروغ را به هم ببافند و البته دیگرانی را هم می بینیم که بدون توجه به منافع کوتاه مدت و با التزام به مصالح بلند مدت حرف حق می زنند ولو آن که نادیده و ناشنیده گرفته شده و متهم یا حتی طرد شوند.
در چنین موقعیتهایی به توصیه امام سجاد علیهالسلام مشاوران صالح و صادق وظیفه دارند:
« اما حق المستشیر، فان حضرک له وجه رأی جهدت له فی النصیحة. و اشرت علیه بما تعلم انک لو کنت مکانه عملت به . و ذلک لیکن منک فی رحمة و لین فان اللین یونس الوحشة و ان الغلظ یوحش موضع الانس . و ان لم یحضرک له رأی و عرفت له من تثق برأیه و ترضی به لنفسک ، دللته علیه و ارشدته الیه فکنت لم تاله خیرا و لم تدخره نصحاً و لاقوة الا بالله.»
اما حق کسی که در امری با تو مشورت میکند این است که : اگر نظر مفید و صحیحی داری به منظور خیرخواهی او باید اظهار کنی و باید رأی تو چنان باشد که اگر خودت به جای او میبودی همان کار را میکردی. و نظر مشورتی خود را با نرمی و مدارا بیان کن، زیرا نرمی، ترس را از میان بر می دارد و خشنونت کردن،انس را به وحشت تبدیل می کند . اگر برای خودت صلاحیت اظهار نظر قائل نیستی، او را به کسی که مورد اعتماد و اطمینان است و در این جهت به او شناخت داری، راهنمایی کن. اگر چنین کاری بکنی در نیکخواهی او کوتاهی نکردهای و تکلیف خود را نیک انجام دادهای. و نیرو و پشتیبانی جز خدا نیست.
موفقیت مشاور در ارائه خدمات خود تابعی از درک مستشیر از ماهیت و کارکرد مشورت است. او نیز باید این توصیههای امام سجا علیهالسلام را همواره آویزه گوش کند که: «و اما حق المشیر علیک ، فلا تتهمه فیما یوافقک علیه من رأیه اذا اشار علیک . فانما هی الآراء و تصرف الناس فیها و اختلافهم . فکن علیه فی رأیه بالخیار اذا اتهمت رأیه فاما تهمته فلا تجوزلک اذا کان عندک ممن یستحق المشاورة ولا تدع شکره علی ما بدا لک من اشخاص رأیه و حسن وجه مشورته . فاذا و افقک حمدت الله و قبلت ذلک من اخیک ، بالشکر و الارصاد بالمکافاة فی مثلها ان فزع الیک . ولا قوء الا بالله.»
حق کسی که با او مشورت می کنی این است که: بدانی، آرا گوناگون است و هر کس نظری دارد، و اگر نظرش مطابق میل تو نبود، در صورتی که او را شایسته مشورت می دانی روا نیست او را به بدخواهی متهم سازی. و تو می توانی باز هم با کس دیگر که نظرش مورد اعتماد است مشورت کنی. هرگز سپاسگزاری از چنان کسی را که نظر خود را بی دریغ با تو در میان گذاشته است ترک مکن. در صورتی که بعدها نظر او را مطابق واقع یافتی خدای را سپاس کن و از او سپاسگزار باش. و در صدد خدمت متقابل به او باش که هنگام احتیاج در چنین مواردی تو نیز به کمک او بروی . ولا قوة الا بالله.