ایران در مواضع رقبای ترامپ
کارزار انتخاباتی آمریکا برای ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ هفته گذشته با برگزاری دو مناظره تلویزیونی میان ۲۰ نامزد حزب دموکرات به‌طور رسمی کلید خورد. طی این دو مناظره مشخص شد که در درون حزب دموکرات نیز اختلافات جدی در رابطه با مسائل اقتصادی، سیاست خارجی و اجتماعی وجود دارد. اما انتقاد از سیاست‌های ترامپ طی بیش از دو سال و نیم گذشته بیشترین زمان را از نامزدها گرفت. در زمینه سیاست‌خارجی نیز، ایران و توافق هسته‌ای موضوعی بود که نامزدها بیشترین توجه را به آن نشان دادند. به گونه‌ای که در شب نخست مناظره‌ها، از بین ۱۰ نامزد، ۹ فرد در پاسخ به پرسش مجری مبنی بر اینکه آیا درصورت ورود به‌کاخ‌سفید به برجام بازخواهند گشت یا خیر جواب مثبت دادند. این اجماع را نمی‌توان بی‌اهمیت تلقی کرد و نشان از آن دارد که در ماه‌های آتی با نزدیک شدن به روز انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، موضوع ایران به یکی از داغ‌ترین مسائل مورد بحث در میان دموکرات‌ها و در گام بعدی میان دو نامزد نهایی جمهوری‌خواه و دموکرات بدل خواهد شد.
از هفته گذشته و با نهایی شدن فهرست دموکرات‌ها برای انتخابات ۲۰۲۰، نخستین مناظره‌های درون حزبی دموکرات‌ها میان ۲۰ نامزد در دو شب برگزار شد که هر نوبت ۱۰ دموکرات با یکدیگر به رقابت پرداختند. به‌دلیل قرار گرفتن همه نامزدها در محیطی چالشی، مخاطبان آمریکایی بهتر می‌توانند در مورد نامزد موردنظر خود تصمیم بگیرند. به این ترتیب این دست از مناظره‌ها برای هر یک از نامزدها از اهمیت بسزایی برخوردار است. در ادامه، نظرات و برنامه‌های مهم‌ترین نامزدهای دموکرات در رابطه با ایران و توافق هسته‌ای بررسی می‌شوند.
پس از مناظره‌ها محبوبیت جو بایدن، جدی‌ترین گزینه برای نامزد نهایی حزب، کاهش یافته است. این درحالی است که نظرسنجی‌های پس از این دو شب رشد محبوبیت کاملا هریس، نامزد جنجالی حزب دموکرات را نشان می‌دهد. وی از مدافعان توافق هسته‌ای ایران است به‌نحوی که در چندین نوبت از گفت‌و‌گوهای انتخاباتی خود اعلام کرد که در صورت پیروزی در انتخابات به برجام بازمی‌گردد. او که باتوجه به بازخورد مخاطبان در شبکه‌های اجتماعی یکه‌تاز دو مناظره میان ۲۰ نامزد دموکرات بوده است، می‌گوید که مایل به مذاکرات تکمیلی با ایران برای دستیابی به توافق جامع‌تر خواهد بود. وی به‌طور مشخص موضوع برنامه موشکی بالستیک ایران را مساله‌ای می‌داند که خواستار مذاکره با ایران پیرامون آن است. هریس، سناتور دوم ایالت کالیفرنیا تاکید کرده است که تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای نه‌تنها هوشمندانه نبود- چراکه نتایج مثبتی به‌دنبال نداشت- بلکه اقدامی یک‌جانبه بود که بدون مشورت و همراه ساختن متحدان واشنگتن صورت گرفت.
الیزابت وارن دیگر نامزد دموکرات و سناتور ایالت ماساچوست نیز سیاست دونالد ترامپ در قبال ایران را به شدت مورد انتقاد قرار داده است. وارن اندکی پیش از برگزاری مناظره نامزدهای دموکرات با حضور در دانشگاه کارولینای‌جنوبی گفت: «سیاست رئیس‌جمهور در برابر ایران بحران ساخته و آمریکا را در لبه جنگ با این کشور قرار داده است. اقدامات ترامپ آمریکا را نه‌تنها امن نکرده بلکه ما را در معرض ریسک‌های جدی قرار می‌دهد. او موجب شده تا خاورمیانه از گذشته نیز خطرناک‌تر باشد. او جهان را نا امن ساخته است.» وارن که محبوبیتش در نظرسنجی‌ها روبه افزایش است همچنین تاکید کرد که آمریکا باید برای دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک در زمینه ایران با متحدان خود همکاری کند. این سناتور دیپلماسی توییتری ترامپ را بسیار مخرب دانست.
برنی سندرز، سناتور کهنه‌کار ایالت ورمونت، که همواره یکی از منتقدان اصلی سیاست‌های ترامپ به ویژه در بحث سیاست‌خارجی است- و از مدت‌ها قبل برای حضور در کارزار انتخاباتی اعلام آمادگی کرده است-در روزهای گذشته خود دست به قلم شد و در یادداشتی که توسط روزنامه گاردین منتشر شد نوشت: «یکی از وعده‌های اصلی کمپین ترامپ خروج آمریکا از جنگ‌های بی‌شمار بود با این حال دولت وی آمریکا را در مسیری قرار داده است که سایه جنگ پررنگ‌تر از گذشته است.» سندرز با اشاره به سیاست‌های تحریک‌آمیز ترامپ علیه ایران می‌نویسد: «جنگ با ایران به‌طور کامل یک فاجعه خواهد بود.» همان‌طور که آنتونی زینی، ژنرال بازنشسته به کنایه می‌گوید: «اگر از عراق و افغانستان خوشتان آمده است بدون شک عاشق ایران می‌شوید.»
سندرز در ادامه می‌گوید: «اگر آمریکا به ایران حمله کند، تهران نیز به نیروهای آمریکایی در منطقه و کشورهای متحد واشنگتن حمله خواهد کرد، روندی که می‌تواند موجب کلید خوردن یک جنگ طولانی‌مدت شود. شرایطی که به بی‌ثباتی کامل در خاورمیانه و در نهایت یک فاجعه عظیم با هزینه تریلیون دلاری برای آمریکا منتهی خواهد شد. نخستین بی‌ملاحظگی ترامپ خارج ساختن آمریکا از برجام بود؛ توافقی که برای حصول آن سال‌ها تلاش دیپلماتیک و چندجانبه انجام شد. بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران حتی با مخالفت برخی از اعضای کابینه او نظیر رکس تیلرسون، وزیر خارجه پیشین مواجه شد، چراکه او و بسیاری از کارشناسان امنیت‌ملی ما می‌دانستند برجام در محدود ساختن برنامه هسته‌ای ایران موثر بوده است. اکنون این اقدامات ترامپ و لفاظی‌های او است که موجب افزایش تنش‌ها با ایران در منطقه شده است. جامعه بین‌المللی منافع مشترکی در حفاظت از نفتکش‌ها در خلیج‌فارس دارد با این حال آمریکا باید حمایت متحدان خود را برای حضور موثر در این منطقه جلب کند. اگرچه اقدامات رئیس‌جمهوری، آمریکا را در عرصه جهانی منزوی ساخته که بخش مهمی از این حالت به‌دلیل خروج یک‌جانبه از برجام بود. در چنین شرایطی که ممکن است بر کوس جنگ با ایران کوبیده شود کنگره باید هرچه در توان دارد عملی کند تا اختیار ترامپ برای حمله به ایران را سلب کند.»
جو بایدن، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا در دوره باراک اوباما را شاید بتوان جدی‌ترین رقیب دموکرات برای دونالد ترامپ دانست. شاید به همین دلیل بوده است که از زمان اعلام خبر حضورش در کمپین انتخاباتی ۲۰۲۰، هدف حملات ریز و درشت رئیس‌جمهور آمریکا قرار گرفت تا اندازه‌ای که ترامپ حتی در توییتی بهره هوشی بایدن را بسیار پایین توصیف کرد. بایدن اما همواره یک سیاست‌مرد محبوب در اذهان عمومی آمریکا بوده است، او در مسند معاون اوباما از توافق هسته‌ای ایران به شدت حمایت کرد. نامزد ۷۶ ساله دموکرات از سال ۱۹۷۳ تا ۲۰۰۹ سناتور ایالت دلاویر بود و در این مدت چهار سال به‌عنوان رئیس کمیته روابط خارجی و هشت سال رئیس کمیته قضایی سنا فعالیت کرد. با وجود پیشتازی وی در نظرسنجی‌ها اما به‌نظر می‌رسد این سیاستمدار سالخورده در برابر نامزدهای جوان‌تر نظیر کاملا هریس طی دو مناظره گذشته شکست خورده است. بایدن به‌عنوان یکی از رجال سیاسی موافق با برجام، از زمان به قدرت رسیدن ترامپ سیاست‌های وی در قبال ایران را به شدت مورد حمله قرار داده است. وی در آخرین انتقاد خود از سیاست ترامپ در قبال ایران، با اشاره به اینکه رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا ما را وارد یک بحران خودساخته با ایران کرده است گفت: «ترامپ وعده داد که خروج از این توافق به نوعی به یک توافق بهتر منجر می‌شود. اما در عوض، آنچه قابل‌پیش‌بینی بود، رخ داد: ایران درحال تقویت قابلیت هسته‌ای خود است. اینکه وزارت‌خارجه آمریکا اینک از ایران می‌خواهد به همان توافقی که دولت ترامپ از آن خارج شده است، پایبند باشد، یک طنز تلخ است.»
در مناظره نخست دموکرات‌ها، از میان ۱۰ نامزد، ۹ فرد در پاسخ به پرسش مجری مبنی بر اینکه آیا درصورت ورود به‌کاخ‌سفید به برجام بازخواهند گشت یا خیر، جواب مثبت دادند. این اجماع را نمی‌توان بی‌اهمیت تلقی کرد و نشان از آن دارد که در ماه‌های آتی با نزدیک شدن روز انتخابات، موضوع ایران به یکی از داغ‌ترین مسائل مورد بحث در میان دموکرات‌ها و در گام بعدی میان دو نامزد نهایی جمهوری‌خواه و دموکرات بدل خواهد شد.
در این مناظره، تنها فردی که به پرسش مذکور پاسخ مثبت نداد، کری بوکر، سناتور ایالت نیو‌جرسی بود. او تاکید کرد که در صورت پیروزی به‌دنبال یک توافق بهتر با ایران خواهد بود. این درحالی است که براساس نظرسنجی‌ها، از میان ۲۰ نامزد دموکرات، بوکر کمترین میزان محبوبیت را دارد. نام دیگری که در میان ۲۰ نامزد جمهوری‌خواه به چشم می‌آید، کرستن جیلیبرند، سناتور ایالت نیویورک است. او در مناظره‌ای که در میامی برگزار شد تاکید کرد که نخستین رابطه خارجی را که تغییر خواهد داد، رابطه با ایران خواهد بود. او گفت: «ترامپ کمر به آغاز جنگ با ایران بسته است. نخستین اقدام من به‌عنوان رئیس‌جمهوری همکاری گرفتن از ایران برای ایجاد ثبات در خاورمیانه و به صفر رساندن احتمال یک جنگ ناخواسته و بی‌پایان با این کشور خواهد بود.» جیلیبرند مانند اغلب سناتور‌های دموکرات دیگر در سال ۲۰۱۵ به توافق هسته‌ای باراک اوباما با ایران رای مثبت داد.
یکی دیگر از نامزدهای زن دموکرات‌ها، تولسی گابارد، نماینده هاوایی در مجلس نمایندگان آمریکا است. او در چندین نوبت به سیاست‌ها و اقدامات ترامپ علیه ایران انتقاد کرده است. وی هفته گذشته در یک پیام توییتری خطاب به ترامپ نوشت: «استراتژی‌ای که درباره ایران اتخاذ کرده‌ای، نسنجیده و کوته‌بینانه است. همین حالا مسیرت را تغییر بده. قبل از آنکه دیر شود، به توافق هسته‌ای بازگرد. برای صلاح کشور، غرور و محاسبات سیاسی‌ات را کنار بگذار و کار درست را انجام بده.»
این سناتور جوان، پیش‌تر نیز در بخشی از گفت و‌گوی خود با فاکس‌نیوز با بیان اینکه در صورت پیروزی در انتخابات ۲۰۲۰، آمریکا را به برجام بازمی‌گرداند، اظهار کرد که ایالات متحده در آستانه جنگ با ایران قرار دارد. وی گفت: «می‌دانم که این راه به کجا ختم می‌شود و از این مساله نگرانم چرا که به‌نظر نمی‌رسد مردم آمریکا بدانند چنین جنگی تا چه حد می‌تواند ویرانگر و پرهزینه باشد.»
تولسی گابارد که خود در جنگ عراق حضور داشته است، افزود: «من با آن منطقه به‌طور کامل آشنا هستم. می‌دانم جنگ چه هزینه‌ای دارد و این راه ما را به کجا می‌رساند و مردم آمریکا باید بدانند که این جنگ ویرانگر و پرهزینه چگونه می‌تواند بر همه جنبه‌های زندگی ما تاثیر بگذارد.»
گابارد پیش از این نیز با انتشار پیامی ویدئویی با اعلام هشدار نسبت به ماجراجویی‌های کاخ سفید خواستار حمایت مردم برای جلوگیری از اقدامات جنگ‌طلبانه ترامپ شد. این نامزد ریاست‌جمهوری در مناظره انتخاباتی با دیگر رقبای خود گفت: «این رئیس‌جمهوری و اطرافیان جنگ‌طلبش ما را به سمت جنگ با ایران می‌برند. من ۱۶ سال در ارتش و در جنگ عراق بوده‌ام. هرگونه جنگ با ایران به مراتب از جنگ عراق بدتر خواهد بود و بحران مهاجران ایجاد می‌کند.»وی تاکید کرد: «ما مخالف جنگ با ایران هستیم و باید به توافق هسته‌ای برگردیم. ما می‌توانیم در آن صورت از دستیابی ایران به سلاح‌های اتمی جلوگیری کنیم.»
پیت بوته جج، شهردار «ساوث بند» ایالت ایندیانا و نامزد دموکرات انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا که ۳۷ سال دارد، ضمن دادن وعده بازگشت به توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ (آمریکا،انگلیس، فرانسه، روسیه، چین به‌علاوه آلمان) در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای همچنان باید اصل مهم حاکمیت جهانی ما باشد و به همین دلیل من به شرکای بین‌المللی خود (در برجام) می‌پیوندم و مجدد آمریکا را به توافق هسته‌ای ایران متعهد می‌کنم.»
وی با اشاره به کارآمدی برجام تصریح کرد: «هر نقصی که (برجام) داشت، احتمالا همان‌طور که پیش می‌رفت، در آستانه «هنر واقعی معامله» بود.» وی ادامه داد: «این توافق لطفی به ایران نبود بلکه به این دلیل به سرانجام رسید که در راستای منافع امنیت ملی ما بود.»
سناتور امی کلوباچر نیز در مناظره نخست نامزدهای دموکرات با تاکید بر اینکه برجام توافق خوبی است و به آن باز خواهم گشت، اظهار کرد: «تصمیم اخیر ایران امنیت ما را کاهش می‌دهد. مطمئن هستم که هرگونه جنگی باید با مجوز کنگره باشد. این رئیس‌جمهوری (ترامپ) روزی چندبار توییت می‌کند که ما در حال ورود به جنگ هستیم.» او افزود: «برجام توافق کاملی نبود، اما برای آن برهه توافق مناسبی بود. اگر من بودم تلاش می‌کردم دوره غروب آفتاب (دوره پایان محدودیت‌های برجام) طولانی‌تری به دست آید، این چیزی است که می‌توان در موردش مذاکره کرد و به توافق بازگشت. اما مساله اینجاست که دونالد ترامپ در زمان خروج از این [توافق]، به ما گفت که او توافق بهتری برای ما به ارمغان می‌آورد.»
وی افزود: «اما اکنون یک ماه با زمانی فاصله داریم که ایرانی‌ها می‌توانند ادعا کنند که از سقف محدودیت عبور کرده و اورانیوم غنی می‌کنند. ایرانی‌ها این را به ما گفته‌اند. این وضعیتی است که اکنون داریم. او امنیت ما را در قیاس با آنچه ابتدای ریاست‌جمهوری او بود، کاهش داده است. بنابراین، آنچه من انجام می‌دهم، مذاکره برای بازگشت به آن توافق خواهد بود.»
مایکل بنت، یکی دیگر از نامزدهای انتخاباتی حزب دموکرات که از سال ۲۰۰۹ سناتور ایالت کلرادو است در دومین شب مناظره گفت: «زمانی که رئیس‌جمهور ما گفت چه اتفاقی در تنگه هرمز افتاده است، هیچ کس نمی‌دانست حرف‌های وی صحت دارد یا خیر. این یک مشکل بزرگ است.» وی همچنین به شک و تردیدها درباره نظر دولت ترامپ در زمینه دست داشتن ایران در حمله به نفتکش‌ها در دریای عمان اشاره کرد و گفت حتی متحدان ما نیز مطمئن نبودند که ایران در آن دخیل بوده است یا خیر.
جان دلانی، نماینده پیشین ایالت مریلند در مجلس نمایندگان آمریکا نیز اندکی پس از منهدم شدن پهپاد بدون سرنشین آمریکایی توسط سیستم پدافند ایران در بیانیه‌ای گفت: «بسیاری از همان افرادی که بر طبل جنگ و تغییر رژیم در عراق کوبیدند و آمریکا را وارد جنگ عراق کردند درحال پیش بردن همان سناریو در قبال ایران هستند. چنین رفتاری بدون توجیه و ملاحظات است.» او مقدس‌ترین وظیفه رئیس‌جمهوری آمریکا را فرماندهی کل قوای مسلح دانست که شخص رئیس‌جمهور نباید از آن به‌عنوان اهرم سیاسی استفاده کند.
بتو اورورک، نامزد ۴۸ ساله حزب دموکرات، و نماینده پیشین مجلس نمایندگان آمریکا از حوزه انتخابی «ال‌پاسو» ایالت تگزاس- پایگاه سنتی جمهوری‌خواهان- است. او البته با توجه به حوزه انتخاباتی خود در مناظره تلویزیونی تنها به مسائل داخلی آمریکا نظیر سیاست‌های مهاجرتی، مالیات و برنامه خدمات درمانی پرداخت. وی اما پیش‌تر در ژانویه سال‌جاری در یک گفت‌و‌گوی تفصیلی به سیاست‌های دولت ترامپ در برابر ایران انتقاد کرد و گفت: «واشنگتن باید به‌دنبال راهی باشد تا ضمن جلب حمایت متحدانش بتواند بدون جنگ مشکلش را با ایران حل کند.»
اورورک در ادامه به این موضوع اشاره کرد که دخالت‌های نظامی آمریکا در نقاط مختلف جهان به‌ندرت با نتیجه مثبتی همراه بوده است. این نامزد دموکرات افزود: «سازمان سیا در سال ۱۹۵۳ کودتایی را در ایران انجام داد و دولت منتخب مصدق را سرنگون کرد. همین امر موجب بروز انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ و تنش امروزی شده است. برجام یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های دیپلماتیک در عصر نوین برای ایالات‌متحده بود. در این توافق اوباما توانست برای نخستین‌بار اعضای شورای امنیت به علاوه ایران و آلمان را به پای میز مذاکره بیاورد. اکنون اما کسی برای پیوستن به این میز تمایلی ندارد. ایران که دیگر نمی‌تواند به آمریکا اعتماد کند. اروپا نیز کاخ سفید را در مقابل خود می‌بیند.»
