وضعیت شیوع هپاتیت در ایران/چالش اساسی در کنترل هپاتیت C

مهم‌ترین هپاتیت‌ها که در ایران افراد را گرفتار می‌کند نوع B و C هپاتیت است که نوعی بیماری مزمن کبدی به شمار می‌رود و عوارضی همچون ابتلاء به سیروز کبدی و سرطان کبد را به همراه دارد.

علی سهراب پور رئیس شبکه هپاتیت کشور، در ارتباط با وضعیت هپاتیت B و C در دنیا و ایران، گفت: ناقلین مزمن ویروس هپاتیت B در جهان، بالغ بر ۲۴۸ میلیون نفر است و سالانه حدود ۵۰ میلیون نفر به ویروس هپاتیت B آلوده می‌شوند و ۶۰۰ هزار نفر نیز جان خود را بر اثر این بیماری از دست می‌دهند.

وی در مورد هپاتیت C، افزود: تا کنون ۷۱ میلیون مبتلا ناقل ویروس داشته و سالانه ۷۰۰ هزار نفر در اثر هپاتیت C جان خود را از دست می‌دهند.

سهراب پور با عنوان این مطلب که در ایران ۱.۵ میلیون نفر ناقل هپاتیت B هستند، گفت: شیوع هپاتیت B در کشور به کمتر از ۱.۵ درصد می‌رسد.

وی افزود: میزان شیوع هپاتیت C در کشورمان کمتر از نیم درصد است که با توجه به آمار ۱۴۰ هزار نفری مبتلایان به هپاتیت C در کشور، ۸۰ هزار نفر آنها نیاز به درمان دارند.

رئیس شبکه هپاتیت کشور، تاکید کرد: در صورت جدی گرفته نشدن درمان هپاتیت C، سالانه ۱۰۰۰ نفر در کشور نیازمند پیوند کبد شده یا بر اثر این بیماری فوت خواهند کرد.

تمرکز ویژه سازمان بهداشت جهانی برای کنترل کامل هپاتیت C تا سال ۲۰۳۰ در حالی است که آمارها نشان می‌دهد که شمار مبتلایان به بیماری‌های عفونی در جهان، در حال حاضر روند نزولی دارد اما آمار مبتلایان هپاتیت C صعودی است.

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، طبق اهداف سه گانه کنترل هپاتیت C، بروز موارد جدید ابتلاء به عفونت هپاتیت C باید ۹۰ درصد کاهش یابد، ۸۰ درصد مبتلایان، درمان شده باشند و مرگ و میر ناشی از این نوع هپاتیت به ۶۵ درصد کاهش یافته باشد.

بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی، ۱۲ کشور تا سال ۲۰۳۰ به اهداف این سازمان در کنترل کامل هپاتیت C دست می‌یابند. جمهوری اسلامی ایران که کاهش ۳۰ درصدی موارد جدید هپاتیت‌ها و کاهش ۱۰ درصدی مرگ و میر ناشی از هپاتیت تا سال ۱۴۰۰ را در دستور کار داشته است، هم اکنون جزو ۱۷ کشور در حال تلاش و حرکت برای دستیابی به هدف کنترل کامل هپاتیت معرفی شده است.

جمعیت هدف هپاتیت C در ایران بر خلاف برخی کشورها که میزان شیوع هپاتیت C در بین جمعیت عمومی آنها بالا Hست، شیوع این بیماری در جمعیت عمومی ایران بسیار پایین است. به طوری که نیم درصد جمعیت کشور ناقل هپاتیت C هستند. در حالی که شیوع این بیماری در کشورهای همسایه حدود ۱۰ برابر است.

مصرف الکل و چاقی دو عامل خطر بسیار مهم در افراد مبتلا به هپاتیت C است که شانس ابتلای بیماران هپاتیت C به سیروز کبدی را به شدت افزایش می‌دهد. به طوری که چاقی باعث می‌شود افراد مبتلا، همزمان به کبد چرب نیز مبتلا شوند و این همزمانی ابتلاء به کبد چرب و هپاتیت C ، آنها را مستعد سیروز کبدی می‌کند.

کنترل کامل هپاتیت C در ایران با استراتژی جهانی «حذف نقطه ای» نیازمند رفع چند چالش اساسی است. از جمله این چالش‌ها، فقدان آمار دقیق افراد پرخطر هپاتیت C است. در حالی که لازم است سالانه ۲۰ هزار بیمار مبتلا به هپاتیت C در ایران شناسایی شوند اما تنها ۱۰ درصد مبتلایان هپاتیت C شناسایی شده اند، بنابراین به نظر می‌رسد که چالش شناسایی و آمار دقیق گروه‌های پرخطر در ایران نیازمند راه حل فوری‌تری باشد.

به گفته رئیس شبکه هپاتیت کشور، استان‌های پرخطر کشور در هپاتیت C هنوز به طور کامل مشخص نشده اند اما یکی از برنامه‌های مهم شبکه هپاتیت که تا پایان سال ۹۸ اجرایی خواهد شد، تجمیع آمار مبتلایان به تفکیک استان‌ها و شناسایی استان‌های پرخطر است. در این برنامه، دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور می‌توانند بازوی اجرایی مهمی باشند. همچنین سازمان زندان‌ها می‌تواند شبکه هپاتیت را در این مسیر با همراهی کردن در شناسایی مبتلایان کمک کنند تا مشخص شود چه تعداد زندانی مبتلا به هپاتیت C هستند.

وی افزود: هزینه درمان کامل هر ناقل هپاتیت C سه میلیون تومان شامل یک و نیم میلیون تومان هزینه تست‌های تشخیصی و یک و نیم میلیون تومان هزینه درمان با داروی داخلی است.

امیر انوشیروانی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به برنامه سازمان جهانی بهداشت(WHO) برای کنترل هپاتیت C در دنیا، گفت: بر همین اساس، تا سال ۲۰۳۰ باید ریشه کنی هپاتیت C انجام گیرد و بر همین اساس از سال ۲۰۱۶ دارویی برای درمان این بیماری در کشور ساخته شده و بیماران با مصرف روزانه یک قرص می‌توانند طی سه ماه به طور کامل از این بیماری نجات یابند.

وی افزود: هپاتیت C در صورتی که درمان نشود می‌تواند سبب نارسایی کبد، نیاز به پیوند کبد و یا مرگ فرد شود بنابراین درمان آن بسیار حائز اهمیت است.

انوشیروانی ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۳۵ تا ۴۰ درصد افراد بالای ۴۰ سال در کشور مبتلا به کبد چرب هستند که رژیم غذایی نامناسب همچون استفاده زیاد از خانواده کربوهیدرات‌ها و استفاده از فست فودها، زیاد غذا خوردن و در کنار آن عدم تحرک می‌تواند سبب بروز این بیماری شود.

وی خاطرنشان کرد: کبد چرب به تنهایی شاید عوارض چندانی نداشته باشد ولی ۳۰ سال پس از ابتلاء می‌تواند سبب نارسایی کبدی شود البته سکته‌های قلبی و مغزی از عوارض زود هنگام آن نیز به شمار می‌رود پس کبد چرب نوعی سندرم متابولیک محسوب می‌شود که با بیماری‌هایی همچون فشار خون بالا، دیابت و چاقی شکم در ارتباط است و همه این عوامل با رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی درست و تحرک قابل پیشگیری به شمار می‌رود.