در مراکز کاهش طلاق چه خبر است؟
مشاوره های قبل از طلاق اجباری است، در حقیقت می توان آن را آخرین تلاش آن هم از نوع اجباری برای حفظ زندگی مشترک دانست، زندگی هایی که گاه مواردی مانند خیانت و اعتیاد، آسیب و ضربه سنگینی بر آن زده است و گاهی مانند دخالت خانواده ها آنها را از هم پاشانده است. برخی مشاوره های ارائه شده در مراکز مشاوره را فرمالیته می دانند و بر این باورند که این مشاوره ها در جلوگیری از طلاق تاثیری ندارد اما برخی دیگر آن را راهکاری مفید برای کاهش آمار طلاق که روز به روز حالت تصاعدی دارد، می دانند.
نگاهی به آمار ازدواج و طلاق در سال گذشته نشان می دهد که طی این سال ۵۵۸ هزار ازدواج و ۱۷۹ هزار طلاق صورت گرفته است؛ آماری که بیانگر آن است که به ازای هر ۳ ازدواج در کشور یک طلاق در کشور ثبت می شود. بنابراین مراکز مشاوره قبل از طلاق با همکاری سازمان بهزیستی کشور و قوه قضائیه شکل گرفت تا بتوانند زوج ها را به زندگی مشترک بازگردانند و از سوی دیگر آمار طلاق را کاهش دهند. این مراکز هر روز پذیرای زوج هایی است که به آخر خط رسیده اند.
نخستین مراجعه کننده امروز این مرکز، زن جوان با ظاهری بسیار آراسته است، به نظر می آید او برای رفتن به یک میهمانی لباس پوشیده است تا برای آمدن به مرکز مشاوره برای پایان دادن به زندگی مشترکش؛ بر خلاف زوج های دیگر حاضر در این مرکز، زن جوان خوشرو است با چهره ای مستاصل. زن مستاصل است، آنقدر مستاصل که برای بیان دردهایش می خندد: «باورتان نمی شود، شوهرم به خواهرم پیشنهاد صیغه داده است، خیانت از این بزرگ تر نمی شود؛ دیگر به این زندگی ادامه نمی دهم.»
دلیل طلاقش را خیانت شوهرش عنوان می کند و می گوید: بعد از ۱۲ سال زندگی همسرم به خواهرم گفته است که «بیا صیغه شویم، کسی نمی فهمد». با شناسنامه جعلی می خواسته این کار را انجام دهد.
وی ادامه می دهد: شوهرم مدت ها با کلامش خواهرم را آزار می داده و خواهرم به خاطر آنکه زندگی من از هم نپاشد، چیزی در این باره به من نگفته بود اما به تازگی پیام های آزاردهنده شوهرم خطاب به خودش را در تلفنش به من نشان داد. خواهرم می گوید که بارها به شوهرم گفته است «خجالت بکش، شماها بچه دارید» اما همسرم همچنان به خواسته بی شرمانه خود پافشاری کرده است. حالا هم می خواهم هرطور شده از او جدا شوم.
وی که دختر هشت ساله ای دارد، می گوید: حضانت فرزندم را به شوهرم می سپارم. در این شرایط گرانی، پول ندارم و نمی توانم او را بزرگ کنم. می دانم دخترم ممکن است در این شرایط از لحاظ روحی خیلی ناراحت شود اما امکان نگهداری او را ندارم. با این شرایط اقتصادی بهتر است او نزد پدرش بماند.
دستش که به دهانش رسید، خیانت کرد
زوج بعدی که به مرکز مشاوره مراجعه می کنند، مدت زیادی از ازدواجشان نمی گذرد، زن جوان آنقدر ناراحت است که نمی تواند حرف بزند و از شوهرش نیز می خواهد که علت طلاقشان را نگوید. زوج بعدی اما دوباره خیانت را به عنوان علت طلاق بیان می کنند.
مریم می گوید: هنگامیکه با همسرم ازدواج کردم، زندگی در سطح پایینی داشتیم اما روز به روز وضع شوهرم بهتر شد و از همان زمان بدبختی های من هم شروع شد، وقتی «ندار» بود و پول نداشت، بهتر بود اما همین که دستش به دهانش رسید، خیانت هایش آغاز شد.
وی می افزاید: حالا هم می خواهم مهریه ام را ببخشم و از او طلاق بگیرم. چون او پولدار است توانسته وکیل خوبی بگیرد. مهریه ام ۴۰۰ سکه است اما همسرم می گوید «یک قِران پول بهت نمی دهم».
اخم کردن زن بهانه ای برای مجادله خانوادگی
زوج بعدی که برای طلاق آمده اند، دلیل درخواست طلاق را دخالت های خانوادگی ذکر می کنند. زن می گوید: از روز اول که ازدواج کردیم، دخالت های خانواده شوهرم در زندگی مان آغاز شد، ۸۰ درصد دعواهای ما به علت دخالت های خانواده شوهرم است.
وقتی از زن می خواهم نمونه ای از این دخالت ها را عنوان کند، می افزاید: به طور مثال مادرش به همسرم شکایت می کند که چرا در فلان روز من اخم کرده بودم، یا چرا در روز دیگر بلند نشدم و کار نکردم؛ تمام مسائل پیش پا افتاده به بحران خانوادگی بزرگی تبدیل می شود.
ضرورت پنج جلسه مشاوره برای زوج های متقاضی طلاق
مسئول مداخله در بحران و طلاق مرکز مشاوره بهزیستی می گوید: روزانه از بین ۱۷ زوج ثبت نامی برای مشاوره، ۱۱ زوج یعنی ۲۲ نفر به این مرکز مراجعه می کنند.
فاطمه منتصری می افزاید: ابتدا مصاحبه ها و ارزیابی های اولیه با زوج ها انجام می شود تا مشخص شود علت اصلی طلاق چیست و یک مصاحبه انگیزشی با آنان انجام می دهیم برای اینکه آنان را راغب کنیم وارد درمان شوند.
این کارشناس ارشد بالینی ادامه می دهد: در این مرکز زوج ها برای مراجعه به مراکز مشاوره تعیین شده ای که زیر نظر بهزیستی و قوه قضائیه هستند، سوق می دهیم؛ این زوج ها بعد از مشاوره و غربال برای مشاوره تکمیلی ارجاع داده می شوند.
وی خاطرنشان می کند: تعداد جلسات مشاوره پنج جلسه است که این پنج جلسه طی ۴۵ روز باید انجام شود یعنی هفته ای یک جلسه که متخصصان، این مشاوره ها را انجام می دهند.
پیگیری سرنوشت فرزند قبل از طلاق
مسئول مداخله در بحران و طلاق مرکز مشاوره بهزیستی می گوید: مشاوران در این مرکز اگر بتوانند، زوج ها را به سمت سازش سوق می دهند و اگر نتوانند، تلاش می کنند زوج ها در شرایط امن از هم جدا شوند.
منتصری می افزاید: در این مرکز روی مشکلات فردی زوج ها، سهم شان از اختلاف و سوق دادن به طلاق، کار می شود؛ اگر زوج ها فرزند داشته باشند ر وی مساله فرزندپروری نیز کار می شود چون خیلی مهم است والدین بعد از اینکه از هم جدا می شوند، این فرهنگ در آنان جا بیفتد که از فرزند خود برای منافع شخصی استفاده نکنند.
وی ادامه می دهد: تلاش می شود آسیب های بعد از طلاق با مشاوره به والدین برای فرزند کم شود تا فرزند در سایه این پدر و مادر جدا از هم، بتواند تربیت خوبی داشته باشد.
پیامک های منتهی به طلاق
مسئول مداخله در بحران و طلاق مرکز مشاوره بهزیستی، بیکاری، اعتیاد، روابط فرازناشویی و ارتباط با جنس مخالف از طریق شبکه های مجازی را از علل طلاق عنوان می کند و می گوید: چت کردن از طریق شبکه های مجازی با جنس مخالف، سوء تفاهم های زیادی ایجاد می کند؛ روابط مجازی زوج ها ممکن است اصلا به سمت و سوی خیانت سوق داده نشده نباشد و تنها پیامک ها خیلی جزئی باشد اما سوء تفاهم به وجود بیاورد.
منتصری می افزاید: گاهی زوج ها به خاطر پیامک های جزئی رد و بدل شده بین همسرشان و جنس مخالف، تصمیم های هیجانی برای جدا شدن می گیرند. در این صورت مشاوره های قبل از طلاق می تواند مانع تحقق این تصمیم های هیجانی شود.
وی تاکید می کند: مشاوره های قبل از طلاق به زوج ها کمک می کند به ابعاد تصمیم هیجانی خود واقف شوند برای برطرف کردن مشکلات شان تلاش کنند.
آسیب شدید خیانت و بیکاری به زندگی زوج ها
مسئول مداخله در بحران و طلاق مرکز مشاوره بهزیستی می گوید: گاهی علت طلاق، دخالت خانواده ها و تجمل گرایی است. گاهی زنان یا مردان دنبال تجمل گرایی هستند.
منتصری می افزاید: مسائلی مانند بیکاری، اعتیاد و خیانت زناشویی آسیب های شدیدی به زندگی می زند. معمولا مسائلی که مربوط به دخالت خانواده ها می شود خیلی کمتر داریم. اما بیماری های اعصاب و روان، اعتیاد، آسیب هایی که بیکاری و خیانت می زند خیلی بیشتر در چشم است و پررنگ بوده است.
مقطعی بودن سازش ها
مسئول مداخله در بحران و طلاق مرکز مشاوره بهزیستی می گوید: نتیجه مشاوره های هشت تا ۹ درصد مراجعان ما از آذرماه تا به امروز منجر به سازش شده است که البته این سازش ها مقطعی است.
منتصری می افزاید: به مراکز مشاوره توصیه کردیم که سازش ها را پیگیری کنند و آنها نیز خیلی روی این مساله کار می کنند چون زوج ها مقطعی سازش می کنند و امکان اینکه اختلاف آنها دوباره عود کند، وجود دارد.
وی ادامه می دهد: پیگیری های بعد از سازش توسط «گروه درمانی» ها پیگیری می شود که می تواند موجب انسجام بیشتر خانواده شود و پایه های بنیان خانواده را محکم تر کند.
منتصری تاکید می کند: مشاوره های قبل از طلاق خیلی کمک کننده است و اگر بتوانیم کلینیک ها و رویکردهای مورد استفاده در آنها را قوی تر کنیم و از روانشناس های توانمند تر و باتجربه تری در این مراکز استفاده شود، خیلی می توانند کمک کننده باشد و آمار طلاق را کاهش دهد.
افزایش تنوعِ علل طلاق
حسین کریم پور ماکیانی معاون مجموعه مرکز ذوالفقاری بهزیستی نیز می گوید: هر کسی که متقاضی طلاق هست براساس تفاهم نامه بین قوه قضائیه و بهزیستی باید ابتدا به مراکز مشاوره بهزیستی مراجعه کند؛ این امر به آن مفهوم خواهد بود که برای انجام مشاوره، زمان می گذرد و آنها عاقلانه تر فکر خواهند کرد و دیگر تصمیم آنی و هیجانی نخواهند گرفت.
وی می افزاید: از سوی دیگر کارشناسان خبره ای داریم که به مساله طلاق ورود پیدا می کنند و آنها را راهنمایی می کنند چون زوج ها اغلب جوان هستند و هنوز به پیچ و خم زندگی آشنا نیستند.
معاون مجموعه مرکز ذوالفقاری بهزیستی خاطرنشان می کند: روانشناسان بهزیستی در قالب تیم چهار تا پنج نفره، مشکلات زوج ها را رصد می کنند و گزارش می گیرند و با آنها صحبت می کنند.
پورکریم در ادامه به علل طلاق اشاره می کند و می گوید: ارتباط با جنس مخالف از طریق شبکه های مجازی مانند تلگرام، اعتیاد، فقر و مسائل اقتصادی از علل طلاق به شمار می روند و روز به روز تنوع این علل و آسیب ها افزایش می یابد.
معاون مجموعه مرکز ذوالفقاری بهزیستی اضافه می کند: به هرحال مشاوره اولیه در این مرکز انجام می شود، اگر تشخیص کارشناس بر این بود که این خانواده نیاز به مشاوره بیشتر دارد، زوج ها به مراکز تعریف شده دیگر برای گذراندن پنج جلسه مشورت بروند.
پورکریم می افزاید: نتیجه مشاوره کارشناسان خبره ما در مراکز مشاوره به ما اعلام خواهد شد، ما نیز به قاضی اعلام می کنیم که آیا زوج می تواند به زندگی مشترک شان ادامه دهند یا نمی توانند و قضات براساس مشاوره مرکز مداخله در بحران و کاهش طلاق نسبت به این قضایا ورود پیدا می کند.
کاهش آمار ازدواج دلیلی برای گام های محکم تر در مسیر کاهش طلاق
خیانت، اعتیاد، فقر، بیکاری، بیماری های اعصاب و روان، علت هرچه که باشد زندگی مشترک را از هم می پاشاند و حتی ممکن است آینده یک کودک را نیز دگرگون کند.
براساس برنامه ششم توسعه، آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق باید تا انتهای اجرای این برنامه، ۲۵ درصد کاهش یابد. بنابراین آموزش های پیش از ازدواج، آموزش زندگی خانواده و ارائه خدمات تخصصی روانی و اجتماعی به زوج ها سه برنامه بهزیستی برای کاهش طلاق به شمار می رود.
این اقدامات در سه سطح پیشگیرانه شامل آموزش های هنگام ازدواج، پیش از ازدواج و زندگی خانواده، ارائه خدمات تخصصی روانی، اجتماعی به زوجین متقاضی طلاق در مراکز مشاوره و روانشناختی و تخصیص یارانه مشاوره طلاق به زوجین نیازمند است.
اینکه مراکز مداخله در بحران و کاهش طلاق در کنار مراکز مشاوره تا چه حد می توانند در کاهش طلاق موثر باشند، درحال حاضر موفقیت آمیز ارزیابی می شوند اما باید توجه داشت که سازش ها مقطعی است و از سوی دیگر پدیده دیگری در حال شکل گیری است و آن کاهش آمار ازدواج است که باید آن را مدنظر قرار داد.
محمدمهدی تندگویان معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان طی روزهای گذشته اعلام کرده است که سال گذشته ۵۵۰ هزار ازدواج در کشور اتفاق افتاده که این آمار نسبت به سال گذشته کاهش یافته و این موضوع پیام خوبی برای کشور ندارد.
محمدمهدی تندگویان معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان طی روزهای گذشته اعلام کرده است که سال گذشته ۵۵۰ هزار ازدواج در کشور اتفاق افتاده که این آمار نسبت به سال گذشته کاهش یافته و این موضوع پیام خوبی برای کشور ندارد. حال که آمار ازدواج کاهش یافته است، حفظ ازدواج های موجود تنها راه تحکیم بنیان خانواده به شمار می رود و انتظار است با تداوم کار مراکز مداخله در بحران و کاهش طلاق، بتوان قدمی هر چند کوچک در مسیر کنترل آمار طلاق در کشور برداشت.
وی همچنین گفته است که آمارهای سال گذشته، به ازای هر سه ازدواج یک طلاق را نشان می دهد، این آمار مناسبی برای کشوری که روزی طلاق در آن جایی نداشت، نیست.
نگاهی به آمار بهزیستی در زمینه ارائه خدمات مشاوره به زوجین متقاضی طلاق نشان می دهد که در ۹ ماهه ابتدای سال گذشته بیش از ۳۲ هزار زوج متقاضی طلاق بوده اند و در مجموع بیش از ۶۱ هزار جلسه مشاوره دریافت کرده اند.
حال که آمار ازدواج کاهش یافته است، حفظ ازدواج های موجود تنها راه تحکیم بنیان خانواده به شمار می رود و انتظار است با تداوم کار مراکز مداخله در بحران و کاهش طلاق، بتوان قدمی هر چند کوچک در مسیر کنترل آمار طلاق در کشور برداشت.
