جزئیات یک عملیات شگفت‌انگیز در نظام بانکی؛ این بانک ۸۰ درصد وام‌ها را به خودش داده!

در تعریف بانک آمده است: «بانک‌ها نهاد‌های اقتصادی‌ای هستند که وظیفه تجهیز و تخصیص منابع، عملیات اعتباری، عملیات مالی، خرید و فروش ارز، نقل و انتقال وجوه، قبول امانات، نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای قیمتی مشتریان و موضوعاتی از این دست را برعهده دارند.»،

اما در دهه‌های اخیر علاوه‌بر کارکرد‌های مذکور، کارکرد‌های دیگری نیز به این مجموعه افزوده شده است. این کارکرد، بنگاهداری بانک‌هاست که تعداد مخالفان آن بیش از موافقان است.

در این زمینه نگاه قانون به بنگاهداری بانک‌ها نیز متفاوت از موافقان و مخالفان است، به‌طوری که براساس بند «٣» ماده «٣٤» قانون پولی و بانکی مصوب سال ١٣٥١، بانک‌ها به خرید سهام و مشارکت در سرمایه‌گذاری یک یا چند شرکت و خریداری اوراق بهادار به حساب خود به میزانی در محدوده تعیین‌شده بانک مرکزی مجاز شده‌اند، اما براساس مواد ۱۶ و ۱۷ «قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور» مصوب سال ۱۳۹۴ تمامی بانک‌ها و موسسات اعتباری موظفند سالانه حداقل ۳۳ درصد اموال خود اعم از منقول، غیرمنقول و سرقفلی را که به تملک آن‌ها و شرکت‌های تابعه آن‌ها درآمده و به تشخیص بانک مرکزی مازاد هستند، واگذار کنند.

همچنین طبق بند «ب» همین ماده قانونی، بانک‌ها از سال ۹۴ موظف شدند «سهام تحت تملک خود و شرکت‌های تابعه خود را در بنگاه‌هایی که فعالیت‌های غیربانکی انجام می‌دهند، به‌استثنای طرح‌های نیمه‌تمام شرکت‌های تابعه واگذار کنند.»

قانون‌گذار پا را فراتر گذاشته و حتی در بند «ب» ماده «۱۷» همین قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر مقرر کرده است: «سود بانک‌ها و موسسات اعتباری که منشأ آن فعالیت‌های غیربانکی شامل بنگاهداری و نگهداری سهام باشد در سال ۱۳۹۵ با نرخ ۲۸ درصد مشمول مالیات می‌شود و پس از آن، هر سال سه واحد به درصد نرخ مذکور افزوده می‌شود تا به ۵۵ درصد برسد.»

اینکه چه مقدار به قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر مصوب سال ۹۴ عمل شده، در این زمینه هیچ شفاف‌سازی و گزارشی از سوی دولت منتشر نشده است، اما بررسی صورت‌های مالی برخی بانک‌ها نتایج بسیار قابل‌تاملی از بنگاهداری آنان را نشان می‌دهد.

در گزارش حاضر وضعیت تسهیلات و تعهدات کلان (بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان) بانک پاسارگاد بررسی شده است که نتایج نشان می‌دهد در پایان سال مالی ۹۷ مجموع «تسهیلات و تعهدات کلان» این بانک حدود ۴۲ هزار و ۷۲۵ میلیارد و ۲۲۶ میلیون تومان بوده که از این میزان، ۳۵ هزار و ۵۷۶ میلیارد و ۸۰۲ میلیون تومان آن مربوط به تسهیلات جاری و هفت‌هزار و ۱۴۸ میلیارد و ۴۲۴ میلیون تومان آن نیز مربوط به تسهیلات غیرجاری و البته عمدتا مربوط به تعهدات است.

اما نکته قابل‌تامل اینکه از مجموع ۴۲ هزار و ۷۲۵ میلیارد تومان تسهیلات و تعهدات کلان این بانک، حدود ۳۳.۶ هزار میلیارد تومان آن (معادل ۷۹ درصد کل تسهیلات و تعهدات کلان) مربوط به هشت هلدینگ یا زیرمجموعه این بانک شامل هلدینگ میدکو، گروه تامین مسکن، گروه ارزش‌آفرینان، گروه انرژی پاسارگاد، گروه فناپ، گروه پارس آریان، گروه تامین آتیه و گروه آینده‌نگر است.

همچنین دیگر دریافت‌کنندگان تسهیلات کلان این بانک نیز روابط مدیریتی- مالکیتی با بانک مذکور دارند و به‌نوعی می‌توان گفت: تسهیلات و تعهدات کلان بانک پاسارگاد عمدتا به شرکت‌های زیرمجموعه و... پرداخت می‌شود. اداره خودمانی بانک‌ها از این منظر دارای اهمیت است که با بنگاهداری بانک، عملا سایر تولیدکنندگان خارج از سهام مدیریتی بانک‌ها، در رقابت با شرکت‌های وابسته به بانک به‌واسطه کمبود نقدینگی باید کنار بکشند.

بدهی ۱۵ هزار میلیاردی هلدینگ میدکو

طبق آمار‌های ارائه‌شده از سوی بانک پاسارگاد، از مجموع ۴۲ هزار و ۷۲۵ میلیارد تومان تسهیلات و تعهدات کلان این بانک در پایان سال مالی ۹۷، حدود ۱۵.۴ هزار میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات و تعهدات شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه یا همان «هلدینگ میدکو» بوده که طبق اطلاعات ارائه‌شده، این هلدینگ از بزرگ‌ترین شرکت‌های زیرمجموعه بانک پاسارگاد است.

قابل ذکر است از مجموع ۱۵.۴ هزار میلیارد تومان تسهیلات و تعهدات میدکو در سال ۹۷، حدود ۱۲ هزار و ۱۸۴ میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات جاری و ۳.۲ هزار میلیارد تومان آن نیز مربوط به تعهدات و تسهیلات غیرجاری این گروه است. همچنین در زیرمجموعه این هلدینگ معدنی، ۱۷ فقره تسهیلات در قالب ۱۷ شرکت دریافت شده که ازجمله آن‌ها می‌توان به شرکت‌هایی همچون مبنای خاورمیانه، فولاد سیرجان، راهبرد سرمایه ایرانیان، بازرگانی آفتاب درخشان، فولاد زرند، کارگزاری آفتاب درخشان خاورمیانه، پویااندیشان سرزمین ماد، بابک مس ایرانیان و... اشاره کرد.

بدهی ۵ هزار میلیاردی هلدینگ تامین مسکن

طبق اطلاعات منتشرشده از سوی بانک پاسارگاد، پس از هلدینگ میدکو، «هلدینگ تامین مسکن» دومین زیرمجموعه بانک پاسارگاد است که بیشترین تسهیلات و برمبنای آن بیشترین تعهدات را در سال ۱۳۹۷ به بانک مذکور دارد، به‌طوری که تسهیلات و تعهدات این هلدینگ در سال ۹۷ حدود پنج‌هزار و ۱۴۶ میلیارد تومان است که از این میزان، حدود پنج‌هزار و ۱۴۳ میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات جاری و ۲.۵ میلیارد تومان آن نیز مربوط به تعهدات و تسهیلات غیرجاری است.

قابل ذکر است تسهیلات و تعهدات هلدینگ تامین مسکن در سال ۹۷ مربوط به ۹ شرکت شامل شرکت تامین مسکن گروه مالی پاسارگاد، توسعه فناوران نواندیش پاسارگاد، ارمغان تجارت پایدار، ایمن مسکن پایدار، پدیده تابان تجارت، ساختمان پوشش تامین آتیه، گسترش تجارت و توسعه تامین آتیه، نواندیش توسعه متین و شرکت مدبران ساخت آریان است.

۴.۸ هزار میلیارد تومان بدهی ارزش‌آفرینان

بررسی آمار و ارقام تسهیلات و تعهدات کلان بانک پاسارگاد نشان می‌دهد سومین دریافت‌کننده تسهیلات کلان از بانک پاسارگاد، گروه یا هلدینگ ارزش‌آفرینان از زیرمجموعه‌های این بانک است، به‌طوری که در سال مالی ۹۷ مجموع تسهیلات و تعهدات هلدینگ این گروه به بانک پاسارگاد نزدیک به چهارهزار و ۸۲۵ میلیارد تومان است که از این میزان، چهارهزار و ۴۸ میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات جاری و ۷۷۶ میلیارد و ۷۷۷ میلیون تومان آن نیز مربوط به تعهدات و تسهیلات غیرجاری است.

همچنین تسهیلات هلدینگ ارزش‌آفرینان در ۱۴ فقره و مربوط به ۱۴ شرکت شامل «ارزش‌آفرینان، سامان تجارت تدبیر ایرانیان، پیام‌آوران مدیریت ایرانیان، کاشفان نواندیش پارس، میراث راستین پارس، حافظ اندیشه ماد، توسعه صنایع پویاانرژی پاسارگاد، مدیران تجارت ایرانیان، نظم‌آوران شایسته، خدمات پشتیبان پاسارگاد آریان، لیزینگ پاسارگاد، توسعه انبوه‌سازی پاسارگاد، خانه‌سازی مدرن اساطیر و شرکت بین‌المللی راهکار‌های هوشمند ساختمانی» است.

گروه انرژی پاسارگاد و تسهیلات ۴.۵ هزار میلیاردی

پس از هلدینگ ارزش‌آفرینان، هلدینگ یا گروه انرژی پاسارگاد چهارمین شرکت از زیرمجموعه‌های بانک پاسارگاد است که در سال مالی ۹۷ حدود چهارهزار و ۵۹۲ میلیارد و ۲۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تسهیلات و تعهدات به بانک مذکور بدهکار بوده است. همچنین از مجموع مبلغ مذکور، حدود ۲.۴ هزار میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات جاری و ۲.۱ هزار میلیارد تومان آن نیز مربوط به تعهدات و تسهیلات غیرجاری است.

در گروه انرژی پاسارگاد ۱۹ فقره تسهیلات در قالب ۱۹ شرکت دریافت شده که برخی از شرکت‌های این گروه شامل شرکت قشم مولد، گسترش انرژی پاسارگاد، پترودانیال کیش، پلی‌اتیلن‌گستران البرز، تدبیرسازان سرآمد، تجارت پاسارگاد، توسعه صنایع تابان انرژی پاسارگاد، مهندسی پژواک انرژی و... هستند.

خانواده گرامی با بدهی ۲.۴ هزار میلیاردی

آمار‌های تعهدات و تسهیلات کلان بانک پاسارگاد بسیار قابل‌تامل است، به‌طوری که ردیف پنجم بزرگ‌ترین دریافت‌کنندگان تسهیلات از این بانک و البته بیشترین تعهدات و تسهیلات غیرجاری، «خانواده گرامی» قرار دارند که طبق اطلاعات صورت مالی، نوع روابط «گروه گرامی» و بانک پاسارگاد به‌صورت «مدیریتی- مالکیتی» ذکر شده که نشان می‌دهد بانک مذکور و شرکت‌های خانواده گرامی، روابط مالکیتی با هم دارند. طبق آمارها، مجموع تعهدات و تسهیلات خانواده گرامی در پایان سال مالی ۹۷ به این بانک حدود دوهزار و ۴۴۲ میلیارد و ۲۴۲ میلیون تومان است که از این میزان، حدود هزار و ۹۵۵ میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات جاری و ۴۸۶ میلیارد و ۷۴۳ میلیون تومان آن نیز مربوط به تعهدات و تسهیلات غیرجاری است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد خانواده «گرامی» تسهیلات مذکور را از طریق شرکت‌های اطلس‌خودرو، آسان‌موتور، شرکت گلستان، شرکت محور ماشین و شرکت سیستم کیفیت فنون دریافت کرده‌اند. همچنین جست‌وجو درمورد «خانواده گرامی» نشان می‌دهد گروه فعلی گرامی‌ها، نسل سوم خاندان گرامی هستند که در قدیم با شرکت مشهور گلستان از بزرگ‌ترین تاجران چای بوده‌اند و حالا علاوه‌بر تجارت چای، از بزرگ‌ترین واردکنندگان خودرو‌های خارجی نیز هستند. شرکت آسان‌موتور این گروه نماینده هیوندا و اطلس‌خودرو نیز نماینده کیاموتورز است. علاوه‌بر این، گروه گرامی نماینده جیلی‌موتورز چین در ایران نیز هستند.

گروه فناپ پاسارگاد و بدهی ۱.۱ هزار میلیاردی

ششمین دریافت‌کننده بیشترین تسهیلات جاری از بانک پاسارگاد و دارنده بیشترین بدهی در سال مالی ۹۷، هلدینگ یا گروه شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان مشهور به «فناپ» است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در پایان سال گذشته مجموع تسهیلات و تعهدات هلدینگ «فناپ» به بانک پاسارگاد حدود هزار و ۱۲۱ میلیارد تومان بوده که از این میزان حدود ۸۸۸ میلیارد آن مربوط به تسهیلات جاری و ۲۳۳ میلیارد تومان نیز مربوط به تعهدات و تسهیلات غیرجاری است.

در زیرمجموعه هلدینگ فناپ ۲۰ شرکت تسهیلات دریافت کرده‌اند؛ برخی از آن‌ها شامل شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات داتام کیش، پردازش الکترونیک راشد سامانه، داده‌پردازان تدبیر سرمایه، شرکت بهکاوان نوآور آرنا، نرم‌افزای داتیس آرین قشم، توسعه خدمات الکترونیکی آدونیس، توسعه دریک ایرانیان، شهر امن مغناطیس‌کاران، فرابرد داده‌های ایرانیان، پرداخت الکترونیک پاسارگاد و... است.

همکار برنامه ۹۰ هم ۳.۸ میلیارد وام گرفت!

همان‌طور که گفته شد، ۱.۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات و تعهدات هلدینگ «فناپ» بانک پاسارگاد در سال مالی ۹۷ مربوط به ۲۰ شرکت است. در میان این شرکت‌ها شاید نام یکی از آن‌ها برای اغلب مخاطبان آشنا باشد.

«شرکت بهکاوان نوآور آرنا» همان شرکتی است که مجری سایت برنامه ۹۰ شبکه سه سیماست. طبق اطلاعات صورت مالی بانک پاسارگاد، شرکت مذکور نیز در هلدینگ فناپ از زیرمجموعه‌های این بانک است که در پایان سال ۹۷ مجموع تسهیلات و تعهدات آن حدود سه‌میلیارد و ۸۹۵ میلیون تومان بوده که از این میزان ۳.۸ میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات جاری شرکت و ۹۸ میلیون تومان نیز مربوط به تعهدات تسهیلات دریافتی شرکت است.

۱۰۰۰ میلیارد هم برای مپنا

در ردیف هفتم بیشترین تعهدات و تسهیلات دریافتی از بانک پاسارگاد، گروه مپنا قرار دارد که مجموع تسهیلات و تعهدات این گروه به بانک پاسارگاد در پایان سال مالی ۹۷ حدود هزار و ۵۶ میلیارد تومان است. ازمجموع مبلغ مذکور، ۵۷۴ میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات جاری شرکت و حدود ۴۸۲ میلیارد تومان آن نیز مربوط به تعهدات و تسهیلات غیرجاری است.

براساس اطلاعات منتشرشده، گروه مپنا نیز به‌واسطه سه شرکت حفاری میانور کیش، احداث توسعه پروژه‌های ویژه مپنا و منتکو ایران و خود گروه، چهار فقره وام از پاسارگاد دریافت کرده است. قابل ذکر است طبق اطلاعات صورت مالی بانک پاسارگاد، نوع روابط گروه مپنا با بانک مذکور مدیریتی- مالکیتی است. بر این اساس با توجه به اینکه بانک پاسارگاد در اسفندماه ۹۷ نیز بلوک ۵.۵۶ درصدی از سهام مپنا را به فروش گذاشته بود، به‌نوعی روابط مدیریتی و مالکیتی بین دو مجموعه برقرار بوده است.

توسعه تجارت غرب ایرانیان و بدهی ۱۰۰۰ میلیاردی

هشتمین دارنده بیشترین تسهیلات و تعهدات از بانک پاسارگاد، شرکت توسعه تجارت غرب ایرانیان است که مجموع تسهیلات و تعهدات این شرکت در پایان سال ۹۷ حدود هزار و ۱۱ میلیارد تومان بوده و از این میزان هزار و ۹ میلیارد تومان مربوط به تسهیلات جاری و نزدیک به دومیلیارد تومان آن نیز مربوط به تعهدات تسهیلات دریافتی است.

۹۹۸ میلیارد تومان وام برای نوآوران دانش‌پژوه

طبق صورت مالی بانک پاسارگاد، گروه نوآوران دانش‌پژوه خاورمیانه نهمین دریافت‌کننده تسهیلات و برمبنای آن بیشترین تعهدات است. بر این اساس، تسهیلات و تعهدات این شرکت در پایان سال مالی گذشته ۹۹۸ میلیارد تومان بوده که همه این مبالغ جزء تسهیلات جاری است. نوآوران دانش‌پژوه خاورمیانه، تدبیرگران راستین کاسپین و نیک‌اندیشان سروش فجر سه شرکتی هستند که در گروه دانش‌پژوه خاورمیانه چهار فقره تسهیلات از بانک پاسارگاد دریافت کرده‌اند. گفتنی است در صورت مالی بانک، روابط پاسارگاد با گروه مذکور مدیریتی- مالکیتی ذکر شده است.

پارس آریان دهمین دریافت‌کننده تسهیلات خودمانی

دهمین دریافت‌کننده بیشترین تسهیلات از بانک پاسارگاد در سال ۹۷، گروه پارس آریان از زیرمجموعه‌های این بانک است. در این زمینه بررسی صورت مالی تعهدات کلان بانک مذکور نشان می‌دهد مجموع تسهیلات و تعهدات گروه پارس آریان به بانک پاسارگاد نزدیک به ۹۴۶ میلیارد تومان است که از این میزان، حدود ۷۵۶ میلیارد تومان آن مربوط به تسهیلات جاری و ۱۸۹ میلیارد تومان نیز مربوط به تعهدات و تسهیلات غیرجاری این شرکت است. قابل ذکر است گروه پارس آریان در قالب ۱۲ شرکت این تسهیلات را از بانک پاسارگاد دریافت کرده است.

گروه تجارت‌پیشگان و تسهیلات ۹۴۲ میلیاردی

پس از گروه پارس آریان، گروه تجارت‌پیشگان میهن‌نگر پارس یازدهمین دارنده بیشترین تسهیلات از بانک پاسارگاد است، به‌طوری که از مجموع ۹۴۲ میلیارد و ۱۳۶ میلیون تومان تسهیلات و تعهدات این گروه به بانک پاسارگاد در سال مالی ۹۷، کل این مبلغ تسهیلات جاری بوده که شرکت در سال گذشته از بانک دریافت کرده است. همچنین روابط بانک با شرکت مذکور مدیریتی- مالکیتی تعریف شده و شرکت مذکور سه فقره تسهیلات را در قالب خود و دو شرکت دیگر از این بانک دریافت کرده است.

داناگستر کاسپین و ۹۰۰ میلیارد تسهیلات

در ردیف دوازدهم بیشترین دریافت‌کنندگان تسهیلات از بانک پاسارگاد، نام شرکت داناگستر کاسپین آمده که در سال مالی ۹۷ مجموع تسهیلات و تعهدات این شرکت به بانک پاسارگاد حدود ۹۰۰ میلیارد و ۳۰۵ میلیون تومان بوده است. قابل ذکر است کل این مبلغ مربوط به تسهیلات جاری شرکت بوده و روابط بانک با شرکت مذکور نیز مدیریتی- مالکیتی ذکر شده است.

۸۷۹ میلیارد تومان تسهیلات برای تامین آتیه بانک!

در ردیف سیزدهم بیشترین دریافت‌کنندگان تسهیلات از بانک پاسارگاد، گروه تامین آتیه قرار دارد که از زیرمجموعه‌های خود بانک است. طبق اطلاعات منتشرشده، مجموع تسهیلات و تعهدات این گروه در سال مالی ۹۷ به بانک مذکور، ۸۷۹ میلیارد تومان بوده که کل آن مربوط به تسهیلات جاری بوده و در قالب سه شرکت این مجموعه از بانک اخذ شده است.

۳ ابروام‌گیرنده دیگر با ۲۴۰۰ میلیارد بدهی

در ردیف‌های ۱۴، ۱۵ و ۱۶ شرکت‌های اندیشه تجارت سروش سهند، ذوب‌آهن اصفهان و گروه آینده‌نگر قرار دارند که نوع روابط این شرکت‌ها با بانک پاسارگاد مدیریتی-مالکیتی ذکر شده است. براساس اطلاعات مالی سال ۹۷، مجموع تسهیلات و تعهدات این سه شرکت دوهزار و ۴۶۳ میلیارد تومان است که از این میزان، ۸۵۴ میلیارد تومان مربوط به شرکت اندیشه تجارت سروش سهند، ۸۴۵ میلیارد تومان مربوط به ذوب‌آهن اصفهان و ۷۶۳ میلیارد تومان آن مربوط به گروه آینده‌نگر است. قابل ذکر است بخش عمده این تسهیلات و تعهدات مربوط به تسهیلات جاری شرکت‌ها در سال گذشته مالی است.