ائتلاف عربستان-امارات در یمن، شکاف و شکنندگی
روزنامه واشنگتن پست با این مقدمه، در گزارشی آورده است، حتی پیش از آن که آسیب ناشی از این حملات هوایی عربستان به طور دقیق ارزیابی شود، سازمان ملل متحد در همان روز یک‌شنبه اعلام کرد که طی درگیری‌های چهار روز گذشته در عدن، دست‌کم ۴۰ تن کشته و ۲۶۰ تن دیگر زخمی شده‌اند. این درگیری‌ها در آستانه عید سعید قربان شکل گرفت. ده‌ها هزار تن از غیر نظامیان در این شهر ساحل دریای سرخ که در شبه‌جزیره عرب واقع شده، از خانه‌هایشان گریخته‌اند و بسیاری دیگر در شرایطی قرار دارند که تأمین نیازهای اساسی و اولیه آنها، غیرممکن شده است.
لیز گراند، یکی از مقام‌های ارشد بخش امور انسان‌دوستانه سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای اعلام کرد: مایه تأسف است که در جریان عید قربان خانواده‌ها به جای این که عید را در کنار یکدیگر در صلح جشن بگیرند، کشته شدن عزیزان خود را به عزا نشسته‌اند. وی ادامه داد: در حال حاضر نگرانی اصلی ما در زمینه اعزام تیم‌های پزشکی به منظور یاری رساندن به زخمی‌ها است. ما همچنین نگران گزارش‌هایی هستیم که براساس آن، غیرنظامیان در خانه‌هایشان گیر افتاده‌اند و به آب و غذا دسترسی ندارند.
یمن به عنوان فقیرترین کشور خاورمیانه قبل از این رویداد نیز دچار پدیده‌ای بوده که سازمان ملل متحد آن را بدترین بحران انسانی دنیا توصیف کرده است. تصرف عدن نشان‌دهنده اختلافات میان ائتلاف تحت رهبری عربستان و امارات است که از مارس ۲۰۱۵ وارد این مناقشه شد. آنها در کنار یکدیگر به نبرد با حوثی‌ها که با ایران همپیمان هستند، می‌پردازند تا دولت مستعفی این کشور را احیا کرده و جلوی افزایش نفوذ منطقه‌ای تهران را بگیرند.
الیزابت کندال، پژوهشگر حوزه یمن در دانشگاه آکسفورد معتقد است، این وضعیت، ائتلاف سعودی را از طریق قرار دادن آن در معرض شکاف‌های غیرقابل‌انکار تضعیف می‌کند. او می‌افزاید: به صورت روزافزون این مسأله مشخص‌تر می‌شود که امارات و عربستان اهداف نهایی مشترکی در یمن ندارند؛ هر چند آنها این هدف مشترک دیرین را دنبال می‌کنند که از نفوذ ایران بکاهند.
در ۱۸ ماه گذشته اختلافات متعددی میان جدایی‌طلبان جنوب که تحت حمایت امارات هستند از یک سو و نیروهای همپیمان با دولت مستعفی یمن که تحت حمایت سعودی‌ها هستند از سوی دیگر، رخ داده استدر ۱۸ ماه گذشته اختلافات متعددی میان جدایی‌طلبان جنوب که تحت حمایت امارات هستند از یک سو و نیروهای همپیمان با دولت مستعفی یمن که تحت حمایت سعودی‌ها هستند از سوی دیگر، رخ داده است. جدایی‌طلبان که مایل به جدا شدن بخش جنوبی یمن از بخش شمالی هستند، مدت‌هاست که نسبت به دولت مستعفی که به مدت چندین دهه تحت سیطره شمالی‌ها بوده، بدبین هستند. جدایی‌طلبان و امارات همچنین با ائتلاف عبد ربه منصور هادی، رئیس‌جمهوری مستعفی یمن با «اصلاح» که یک حزب اسلام‌گرای صاحب نفوذ است، مخالف هستند. این در حالی است که سعودی‌ها «اصلاح» را در راستای بازسازی یمن ضروری تلقی می‌کنند و همزمان امارات، مخالف هر گونه نقش کلیدی این جریان بوده زیرا این جریان با اخوان‌المسلمین در ارتباط است. اخوان‌المسلمین یک جنبش سیاسی اسلام‌گرای منطقه‌ای است که رهبران امارات، آن را تهدیدی داخلی و در عین حال، نیرویی رادیکال در جهان عرب تلقی می‌کنند.
درگیری‌ها در خیابان‌های یمن پس از آن آغاز شد که حمله‌ای موشکی به یک رژه نظامی به کشته شدن ده‌ها مبارز جدایی‌طلب و یک فرمانده برجسته منجر شد. حوثی‌ها مسئولیت این حمله را برعهده گرفتند اما جدایی‌طلبان، جریان اصلاح را به ایفای نقش در این حمله متهم می‌کنند. خشونت‌های اخیر تهدیدی برای عربستان و آرزوهای سعودی‌ها برای بازگرداندن دولت مستعفی یمن محسوب می‌شود. عدن به مدت چندین سال به عنوان مقر دولت مستعفی تصور می‌شده و صنعا، پایتخت یمن تحت کنترل حوثی‌ها بوده است.
بیانیه‌ها و اظهارنظرهای مقامات سعودی حاکی از آن است که خشونت‌های اخیر، برای کمپینی که آنها علیه حوثی‌ها دنبال می‌کنند، نگران‌کننده است. وزارت امور خارجه عربستان اعلام کرد که از دولت مستعفی یمن و تمامی جناح‌هایی که در مناقشه عدن دخیل هستند، دعوت کرده که نشستی فوری در عربستان داشته باشند و در آن، درباره اختلاف‌نظرها به بحث و گفت‌وگو بپردازند. دستگاه دیپلماسی عربستان خواهان آن شده که در این نشست، مذاکره و گفت‌وگو در اولویت قرار گیرد. ترکی المالکی، سخنگوی ائتلاف تحت رهبری سعودی‌ها خواهان برقراری آتش‌بس از روز یک‌شنبه شده و خواسته بود که تمامی جناح‌ها از مواضعی که تسخیر کرده‌اند، عقب بکشند. خالد بن سلمان، معاون وزیر دفاع و برادر رهبر دو فاکتوی عربستان در صفحه‌ای توئیتر خود نوشت که خشونت‌ها در عدن شرایطی ایجاد خواهد کرد که ممکن است توسط گروه‌های تروریستی نظیر القاعده یا داعش مورد استفاده قرار گیرد که این امر هرگز برای پادشاهی عربستان سعودی قابل قبول نیست.
به اعتقاد کندال، به نظر می‌رسد القاعده و داعش از مزایای ناشی از خلأ امنیتی در جنوب یمن بهره می‌گیرند. در هفته نخست ماه اوت القاعده ۷ عملیات برای هدف قرار دادن نیروهای تحت حمایت امارات انجام داد که حملاتی مهم محسوب می‌شود. داعش نیز دو حمله در عدن ترتیب داد و بدین ترتیب در بیش از یک سال گذشته نخستین حملات این گروه در این شهر شکل گرفت.
به رغم درخواست‌ها برای آتش‌بس، ائتلاف سعودی ترجیح داد به جدایی‌طلبان از طریق حملات هوایی روز شنبه و یک‌شنبه پاسخ و هشدار دهد. این ائتلاف از اشاره به این که این حملات کجا اتفاق افتادند خودداری کرد اما مقامات جدایی‌طلبان و همچنین امدادرسانان می‌گویند، در خور مکسر، دار سعد و همچنین اطراف کاخ ریاست‌جمهوری حملاتی رخ داده است.
شبکه تلویزیونی دولتی عربستان به نقل از ائتلاف تحت رهبری این کشور، گزارش داد: این فقط عملیات اول است که با عملیات‌های بعدی دنبال خواهد شد. شورای انتقالی جنوب هنوز فرصت عقب‌نشینی دارد. با این حال، روز یک‌شنبه هر چند آژانس‌های امدادرسان و ساکنان محلی گزارش دادند که درگیری‌ها کم شده اما قرائن حاکی از آن نبود که جدایی‌طلبان، مواضعی را که تحت کنترل درآورده بودند، ترک می‌کنند.
وزیر اطلاع‌رسانی دولت مستعفی یمن تصرف عدن را کودتایی علیه مشروعیت قانونی خواند و آن را با اقدام حوثی‌ها در قبال صنعا مقایسه کرد. سخنگوی شورای انتقالی جنوب اما اعلام کرد که از کودتا خبری نیست. به گفته او، جدایی‌طلبان این حق را برای خود محفوظ می‌دانند که جنوب یمن را در مقابل شمالی‌هایی که خصومت محض نسبت به جنوب دارند، حفظ کنند. او اسلام‌گرایان دولت هادی را «اعضای القاعده» توصیف کرد که «القاب نظامی دارند».
هانی بن برک، یکی از رهبران ارشد جدایی‌طلبان در ویدئویی که روز یک‌شنبه در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد، گفت، آنها مایل هستند با ائتلاف و دولت هادی مذاکره کنند اما این اتفاق در شرایطی که مورد تهدید باشند، به وقوع نخواهد پیوست. او به سعودی ها هشدار داد که حملات هوایی خود را ادامه ندهند.
کارولین سگوئین، مدیر برنامه یمن در پزشکان بدون مرز می‌گوید، یک بیمارستان متعلق به این سازمان در عدن مملو از مراجعه‌کننده است. او با بیان این که این بیمارستان در ۲۴ ساعت ۱۲۰ زخمی پذیرش کرده، اضافه می‌کند: این یک کابوس بزرگ است. اکثریت زخمی‌ها غیرنظامیانی هستند که در اثر انفجار، آسیب دیده‌اند. شش نفر از جمله یک کودک قبل از رسیدن به بیمارستان جان خود را از دست دادند. مقامات وزارت بهداشت دولت مستعفی یمن که سگوئین با آنها صحبت کرده، گفته‌اند، سایر درمانگاه‌ها و بیمارستان‌های عدن نیز شرایط مشابهی دارند و تعداد بسیار زیادی از زخمی‌ها را پذیرش کردند. پس از بسته شدن فرودگاه، پزشکان بدون مرز تلاش کرده که از طریق جیبوتی کمک‌های پزشکی به این شهر برساند.
سال گذشته پس از آن که درگیری‌ها در عدن متوقف شد، عربستان و امارات بین دو طرف آتش‌بسی اعلام کردند که به ائتلافی نه چندان مستحکم منتهی شد. بسیاری از تحلیلگران می‌گویند از نگاه آنها، وقوع درگیری‌های بیشتر قابل پیش‌بینی بود زیرا اختلافات میان دو طرف، عمیق‌تر شده است.
کندال معتقد است در سطح رهبری، ائتلاف عربستان و امارات می‌تواند روی شکاف‌ها سرپوش بگذارد و به کار خود ادامه دهد اما در سطح میدانی، اعتماد از بین رفته و این امر به طور مستمر باعث خواهد شد که یکپارچه کردن نیروهای جنوب با نیروهای نظامی تحت کنترل دولت هادی دشوارتر شود. تنش‌ها میان شمال و جنوب همچنین باعث می‌شود که درباره توافق آتش‌بس تحت نظر سازمان ملل متحد در بندر الحدیده واقع در شمال عدن نیز پرسش‌های بیشتری مطرح شود. مقام‌های سازمان ملل متحد این توافق را گامی کلیدی در راستای توافق صلح برای پایان دادن به جنگ تلقی می‌کنند اما با این حال کندال معتقد است، درگیری‌های اخیر نشان می‌دهد که رویکردی جامع تر، گسترده‌تر و البته پیچیده‌تر مورد نیاز است.
