واکنش‌ها به سخنان روحانی درباره مذاکره با آمریکا
حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهوری روز دوشنبه ۴ شهریور در مراسم ارائه دستاوردهای دولت در توسعه زیر ساخت‌های روستایی گفت: "اگر بدانم که به جلسه‌ای بروم و با کسی ملاقات کنم که در نتیجه کشور آباد شده و مشکلات مردم حل می‌شود، دریغ نمی‌کنم؛ اصل، منافع ملی ماست".
وی همچنین دیروز، پنج شهریور در مراسم آغاز ساخت مسکن در قالب طرح اقدام ملی تولید مسکن با بیان این که سیاست جمهوری اسلامی ایران و دولت دوازدهم نسبت به روابط خارجی با دنیا تغییر نکرده است، اظهار داشت: "از روز اول که‌آمدیم شعار ما تعامل سازنده با جهان بود، چهار سال دولت یازدهم را با همین شعار طی کردیم، در این دوسال گذشته دولت دوازدهم هم با همین شعار پیش رفتیم".
بررسی امروز خبرگزاری ها، روزنامه ها و تارنماهای خبری از واکنش ها به اظهارات اخیر رئیس جمهوری حکایت دارد به طوریکه رسانه های اصلاح طلب در واکنش به این سخنان نوشتند: سخنرانی حسن روحانی در قامت رییس‌جمهوری در دو روز پیاپی گرچه متناقض نبود اما متفاوت بود؛ تفاوتی که هم سوءبرداشت‌های داخلی در مورد اظهارات دیروز را تصحیح کرد و هم پاسخی به اظهارات ترامپ در امتناع از برداشتن تحریم‌های نفتی بود.
رسانه های اصولگرا هم با خرده گیری از این سخنان عنوان داشتند: آقای روحانی شما انگار نه مردم را شناخته‌اید و نه آمریکای بدعهد را، این بازی دو سر باخت است. کلید حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم دست آمریکا نیست که شما گفتید برای مردم کلید مشکل‌گشا دارید؛ نکند این کلید را با مذاکره با آمریکا می‌خواهید از جیب ترامپ در بیاورید.
رسانه های اصلاح طلب
گزاره های بکار گرفته شده از سوی این جریان رسانه ای عبارتند از:
ایران مشروط به رفع تحریم‌ها و بازگشت به شرایط پیش از ماه می ۲۰۱۸ مذاکره می‌کند؛ اغلب کشورهای جهان منتظر گفت‌وگوی ایران و آمریکا هستند!؛ مذاکره تنها راه‌حل اختلافات و تنش‌های میان تهران با واشنگتن و تمامی کشورهای منطقه است؛ واقعیت این است که اختلافات نه تنها وجود دارند، بلکه جدی نیز هستند؛ در همان ابتدای به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، می‌بایستی مذاکرات کلید می‌خورد؛ مذاکره آشکار میان روحانی با ترامپ در کوتاه مدت و بدون در نظر گرفتن الزامات گفتگو، در راستای مصحلت کشور نیست؛ اگر قرار براین باشد که مذاکره اهرم فشاری از طرف آمریکا بر کشورمان باشد، از ابتدا به هیچ وجه مدنظر جمهوری اسلامی نبوده است؛ اگر مذاکره در ارتباط حفظ منافع ملی باشد، می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد؛ با نگاه به منافع ملی و با نگاه به حل مشکلات کشور چنانچه این احساس وجود داشته باشد که مذاکره می‌تواند دستاوردی داشته باشد، کامل مردود نیست؛ ایران و آمریکا در نقطه پرابهام؛ باید بتوان با درنظرداشتن منافع ملی، آمریکا را به سمت حل‌وفصل مسائل با ایران کشاند؛ معنای مذاکره این نیست که حتما توافق حاصل شود؛ نباید از گفت‌وگو با دستور کار مشخص، نگران بود؛ در ایران در حال حاضر عده‌ای خواهان توافق با غرب هستند و عده‌ای هم با این رویکرد به شدت مخالف هستند؛ ایران می‌تواند توافقی خوب با ترامپ داشته باشد اما ترامپ هم باید واقعا بخواهد که با ایران سازش کند؛ آمریکا در اعمال سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران به اهداف و نیات خود دست پیدا نکرده است؛ ایران به‌رغم آغاز روند کاهش تعهدات همواره خواهان حل مسائل و تنش‌ها از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی است؛ نشانه مثبتی تا کنون از سمت واشنگتن ملاحظه نشده است؛ موافقت واشنگتن با معافیت تحریمی؛ چراغ سبز ترامپ به گشایش‌هایی در روند نقل و انتقال پول نفت به تهران تعبیر کرد؛ اصولگرایان از دیروز یک‌صدا شروع به حمله به حسن روحانی بابت اظهاراتش درباره مذاکره کرده‌اند؛ دیدارهای او با وزیر خارجه و رئیس جمهوری فرانسه بهانه جدیدی شده برای تداوم فرافکنی‌های مخالفان او و ادعاهای بی پایه؛ حتما اگر از موضع اقتدار و مصلحت و حکمت و تدبیر باشد، مذاکره اشکال ندارد ؛ شرط ما این است که تا وقتی آمریکایی‌ها به برجام برنگردند، هیچ گونه مذاکره‌ای صورت نمی‌گیرد.
گمانه زنی ها در خصوص گفت و گوی احتمالی ایران و آمریکا
- رضا نصری کارشناس درگفت‌وگو با ایسنا با بیان این که در هر حال، لازم است تمام ابعاد مثبت و منفی این دیدار و گفت‌وگوی احتمالی بررسی شود تا تصمیمی اتخاذ شود که منافع کشور را تامین کند در پاسخ به این پرسش که آیا ایران و آمریکا برای انجام این مذاکرات و حصول توافق آمادگی دارند؟ گفت: ایران مشروط به رفع تحریم‌ها و بازگشت به شرایط پیش از ماه می ۲۰۱۸ (و نه الزاما عضویت مجدد آمریکا در برجام) مذاکره می‌کند و این موضوع را هم رئیس‌جمهور و هم وزیر امور خارجه اعلام کرده‌اند. اما حقیقت این است که اغلب کشورهای جهان منتظر گفت‌وگوی ایران و آمریکا هستند! ایرانِ امروز مانند چین یا روسیه - به عنوان یک بازیگر و قدرت مهم در صحنه بین‌المللی شناخته شده است و اغلب کشورها می‌دانند تشدید تنش و برخورد میان ایران و آمریکا برای کل جهان تبعات سنگین غیرقابل تصوری در پی خواهد داشت. از این رو انتظار می‌رود ایران و آمریکا هم اراده کنند، با این توقع جامعه بین‌المللی همگام شوند و برای کاهش تنش و بازگرداندن ثبات به صحنه بین‌المللی خود را «آماده» سازند. چنانچه محاسبات امنیتی و مصلحت ملی ایجاب کند، لازم است ایران در این باره با انعطاف برخورد نماید.
- قدرت احمدیان کارشناس در گفت و گو با انتخاب در ارتباط با مباحث مطرح شده پیرامون امکان مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا و دیدار حسن روحانی با دونالد ترامپ براین باور است که مذاکره تنها راه‌حل اختلافات و تنش‌های میان تهران با واشنگتن و تمامی کشورهای منطقه است. فارغ از مذاکره نمی‌توان راه‌حلی دیگر را متصور شود. اساسا دو رویکرد برای حل‌وفصل منازعات وجود دارد. یکی بهره‌گیری از قدرت سخت (زور) و دیگری بهره‌گیری قدرت نرم (گفتگو) است.وی افزود: «در میانه این دو رویکرد، پاک کردن صورت مساله نیز به هیچ عنوان ممکن نیست و نمی‌توان سطح تنش‌ها را نادیده گرفت. واقعیت این است که اختلافات نه تنها وجود دارند، بلکه جدی نیز هستند. در مقطع کنونی، حتی سطح تنش‌ها به امکان برخورد نظامی میان دو طرف بسط پیدا کرده است لذا بر این اعتقاد هستم که باید منطق گفتگو به صورت هوشمند مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر ملاحظات ایران، از سوی غرب نیز به نظر می‌رسد هیچ برنامه‌ای برای برخورد نظامی و توسل به قدرت سخت وجود ندارد لذا می‌توان به آینده فعالیت‌های دیپلماتیک محمد جواد ظریف در چند وقت اخیر خوشبین بود.
- روزنامه آرمان ملی با تیتر «مذاکره با آمریکا، چرا و چگونه؟» می نویسد: اینکه مقامات ارشد مقامات کشورمان اعلام کردند هرگونه مذاکره با آمریکا ممنوع است به‌این دلیل است که‌آمریکایی‌ها به نتیجه مذاکرات صورت گرفته که به برجام منتهی شد، پایبند نبودند و به‌همین دلیل ایران این موضع را اتخاذ کرد که اساسا وارد صحبت و گفت‌وگو با آمریکا نشود. این امر حکایت از نوعی سوءظن داشت که به‌خاطر اجتناب آمریکایی‌ها از توجه به وعده‌ها و تعهداتی بود که در گذشته داده بودند. اکنون اگر صحبتی در ارتباط با بازگشت به مذاکرات مطرح می‌شود، شاید به نوعی دریافت سیگنال‌هایی باشد که‌آمریکایی‌ها قصد بازگشت به تعهدات برجام را دارند. تنها دراین صورت است که‌احتمال می‌دهم ایران بخواهد مذاکره‌ای داشته باشد. اما اگر قرار براین باشد که مذاکره اهرم فشاری از طرف آمریکا بر کشورمان باشد، از ابتدا به هیچ وجه مدنظر جمهوری اسلامی نبوده و به نتیجه نخواهد رسید. در واقع اگر آمریکایی‌ها کوتاه آمده و به نوعی به تعهداتشان برگردندو نظر ایران را جلب کنند در این صورت احتمال اینکه مقامات کشورمان وارد مذاکره شوند، وجود دارد. در مجموع صحبت‌هایی هم که اخیرا صورت گرفته و اعلام شده که اگر مذاکره در ارتباط حفظ منافع ملی باشد، می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد، نشان می‌دهد که با نگاه به منافع ملی و با نگاه به حل مشکلات کشور چنانچه این احساس وجود داشته باشد که مذاکره می‌تواند دستاوردی داشته باشد، کامل مردود نیست.
- روزنامه شرق با عنوان «ایران و آمریکا در نقطه پرابهام» نوشت: باید بتوان با درنظرداشتن منافع ملی، آمریکا را به سمت حل‌وفصل مسائل با ایران کشاند. ایران به دلیل فشارهای آمریکا هیچ‌گاه نتوانسته ائتلاف منطقه‌ای برای توسعه و البته ایجاد هم‌گرایی‌های منطقه‌ای ایجاد کند و این شرایط ادامه خواهد داشت؛ چون دیگر کشورها، نسبت خود با آمریکا را تعریف کرده‌اند. اگر فرصتی برای حفظ حیثیت و منافع حیاتی ایران ایجاد شود، نباید از گفت‌وگو با دستور کار مشخص، نگران بود. معنای مذاکره این نیست که حتما توافق حاصل شود. در بسیاری موارد این نتیجه، به مذاق طرفین خوش نمی‌آید؛ اما به‌هرحال گفت‌وگوها را آغاز می‌کنند، نظرات قبلی را تعدیل و نهایتا به یک توافق نسبی منتهی می‌شود. ایران اعلام کرده آماده مذاکره است و البته برجام، نقطه کانونی برای اجرا و سپس ادامه مذاکرات است. آمریکا باید برجام را دوباره بپذیرد. آمریکایی‌ها هم معتقدند که برجام ضعیف بوده و منافع غرب و جامعه بین‌الملل را تأمین نکرده است. دفعه پیش ترامپ از مذاکره بدون قیدوشرط گفته بود؛ اما پمپئو ۱۲ شرط گذاشت. امیدواریم اکنون که همه آنها از مذاکره بدون پیش‌شرط سخن گفته و مسائل تنگه هرمز و منطقه در حال پیچیده‌شدن است، آمریکایی‌ها متوجه باشند که توافق پنج کشور دائم شورای امنیت به‌اضافه آلمان و البته ایران، باید یک مبنای اصولی برای تأمین منافع ایران و غرب باشد.
- توماس شوآرتز، استاد علوم سیاسی دانشگاه در گفت‌وگو با ایلنا اظهار داشت: در ایران در حال حاضر عده‌ای خواهان توافق با غرب هستند و عده‌ای هم با این رویکرد به شدت مخالف هستند. از سوی دیگر برخی معتقدند اگر ایران بتواند حمایت خود از برخی گروه‌ها را کم کند شاید شرایط عوض شود، اما این اتفاق هم بعید به نظر می‌رسد.این استاد دانشگاه در ادامه در مورد تحریم‌ها گفت: مردم ایران از تحریم‌ها رنج می‌برند و دو طرف باید تلاش کنند تا به سمت سازش بروند.وی در نهایت در مورد آینده این شرایط هم اظهار کرد: من در نهایت معتقدم که ایران می‌تواند توافقی خوب با ترامپ داشته باشد اما ترامپ هم باید واقعا بخواهد که با ایران سازش کند.
- به گزارش سایت انتخاب، وزیر امور خارجه آمریکا مواضع دولت این کشور را درباره احتمال دیدار رؤسای جمهور آمریکا و ایران مطرح کرد.پمئپئو در اظهاراتی فرافکنانه گفت: ما واقعا بر رسیدن به یک حل‌وفصل متمرکزیم. ما می‌خواهیم ایران کشوری عادی باشد. ما می‌خواهیم مردم ایران در تغییر رفتار حکومتشان موفق باشند. وقتی آنها این کار را انجام بدهند ما از نشستن بر سر میز مذاکره خرسند خواهیم بود. ما همچنین خواهان موفقیت مردم ایران هستیم. این تا زمانی که حکومتشان فعالیت‌های انقلابی‌اش را انجام بدهد، اتفاق نخواهد افتاد.وی در ادامه درباره پیش‌شرط‌های مذاکره با ایران و آماده بودن شرایط مذاکره که دونالد ترامپ در نشست خبری با رئیس جمهور فرانسه به آن اشاره کرد، گفت: وقتی که رئیس جمهور به آن شرایط اشاره کرد، ما قبلا به وضوح گفته‌ایم که این شرایط چه چیزی هستند. وقتی که حکومت ایران به این شرایط پایبند باشد، ما امینت مردم آمریکا را تامین کرده‌ایم و این ماموریت ماست. این مجازات کسی نیست، تامین امنیت مردم آمریکا است. اگر این کار را انجام دهیم، خوشحال خواهیم بود که با ایران دیدار کرده و منابع و سرمایه مورد نیازشان برای کشوری موفق بودن را تامین کنیم.
تلاش اروپا برای باقی ماندن ایران در برجام
- روزنامه آرمان ملی عنوان داشت: اروپایی‌ها از تلاش برای توقف تحریم‌های نفتی و بانکی سخن می‌گویند و در مقابل از ایران می‌خواهند به تعهدات خود در برجام بازگردد؛ شرایطی که ما را ناگزیر به یاد توافق موقت ژنو می‌اندازد. سوم آذر ۱۳۹۲ ایران و کشورهای۱+۵ توافق کردند که تحریم‌ها علیه ایران در حوزه نفتی و بانکی متوقف شود و تهران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را موقتا تعلیق کند. این بار نیز طرح مشابهی از امانوئل مکرون مطرح شده؛ طرح فعلی رئیس‌جمهور فرانسه برای کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را می‌توان در ادامه طرح «فریز در برابر فریز» و نسخه تکامل یافته آن دانست که از ایران می‌خواهد از کاهش تعهدات دست بردارد و محدودیت‌هایی که در برجام متعهد شده را مجددا در برنامه هسته‌ای خود اعمال کند. بر این اساس و به گفته منابع آگاه در گفت‌وگو با «آرمان ملی» ایران مجوز فروش ۷۰۰ هزار بشکه نفت به دو کشور هند و چین را خواهد یافت و می‌تواند پول حاصل از فروش این نفت را در قالب اینستکس استفاده کند؛ پیشنهادی که هنوز از سوی ایران و آمریکا پذیرفته نشده و مذاکرات با واسطه در این خصوص همچنان ادامه دارد.
افول سیاست فشار حداکثری علیه ایران
- روزنامه آرمان ملی می نویسد: آمریکا در اعمال سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران به اهداف و نیات خود دست پیدا نکرده است. ایران به‌رغم آغاز روند کاهش تعهدات همواره خواهان حل مسائل و تنش‌ها از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی است و به هیچ عنوان خواستار تصاعد تنش نیست و اینکه آمریکایی‌ها نسبت به این سیگنال‌ها چه واکنشی نشان دهند، حائز اهمیت است؛ نشانه مثبتی تا کنون از سمت واشنگتن ملاحظه نشده است. در خصوص احتمال دیدار مستقیم رئیس‌جمهور ایران و رئیس‌جمهور آمریکا نیز باید تصریح کرد این پالس مثبت مطمئنا با هماهنگی کل حاکمیت و در چارچوب سیاست‌های کلان نظام است.
تحلیل سخنان روحانی
- روزنامه اعتماد نوشت: رییس‌جمهوری که روز دوشنبه در مراسم «ارایه دستاوردهای دولت در توسعه زیرساخت‌های روستایی» گفته بود: «اگر نتیجه ملاقات با فردی، آبادانی کشور است، دریغ نمی‌کنم» و گویی تلویحا اشاره کرده بود که چراغ‌های رابطه روشن است، روز سه‌شنبه در مراسم «آغاز اجرای عملیات طرح اقدام ملی مسکن» گفت: «سیاست جمهوری اسلامی ایران و دولت دوازدهم نسبت به روابط خارجی با دنیا تغییر نکرده است.» سخنرانی حسن روحانی در قامت رییس‌جمهوری در دو روز پیاپی گرچه متناقض نبود اما متفاوت بود؛ تفاوتی که هم سوءبرداشت‌های داخلی در مورد اظهارات دیروز را تصحیح کرد و هم پاسخی به اظهارات ترامپ در امتناع از برداشتن تحریم‌های نفتی بود.
- به گزارش مردم سالاری، مصطفی کواکبیان در تذکری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در صحن علنی مجلس گفت: بعضی از همکاران به‌گونه‌ای وانمود می‌کنند که گویا جناب آقای روحانی رئیس جمهور محترم، قرار است همین فردا با ترامپ ملاقات و مذاکره بکند، در حالی که واقعیت این نیست.رئیس فراکسیون دیپلماسی و منافع ملی مجلس افزود: بحث این است که شرط ما این است که تا وقتی آمریکایی‌ها به برجام برنگردند، هیچ گونه مذاکره‌ای صورت نمی‌گیرد.وی خاطرنشان کرد: به واسطه‌ها و آنهایی که پیغام و پسغام می‌آورند هم گفته شده است که اول باید تحریم‌ها برداشته شده و امکان انتقال پول فراهم شود و به شرط‌های ما توجه بکنند .نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: حتما اگر از موضع اقتدار و مصلحت و حکمت و تدبیر باشد، مذاکره اشکال ندارد .کواکبیان افزود: ضمن اینکه آقای روحانی هم کاملا در جهت فرامین رهبری حرکت می‌کند. اگر هم قرار است مذاکره‌ای صورت بگیرد حتما قبلش در سطوح عالی در شورای عالی امنیت ملی با هماهنگی رهبری این موضوع انجام بشود.
عضو هیات رئیسه فراکسیون امید خاطرنشان کرد: لذا دوستانی که تذکر می‌دهند و علیه رئیس‌جمهور می‌خواهند در هفته دولت به جای تقدیر و خدا قوت، تضعیف بکنند، به آنان می‌گویم که یک مقدار صبوری پیشه کنند و حتما در سطح بالا این بحث با تدبیرهایی که مصلحت مملکت اقتضا می‌کند، حتما پیگیری می‌شود. چون بحث ساده‌ای نیست که ما فکر بکنیم که اگر فریاد بکشیم انجام نمی‌شود یا اگرسکوت کنیم انجام می‌شود.
موافقت واشنگتن با برخی معافیت‌های تحریمی برای ایران
- در بخشی از روزنامه اعتماد با عنوان «موافقت واشنگتن با معافیت تحریمی» آمده است: هرچند که در ۴۸ ساعت گذشته، سخنان حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران مبنی بر آنکه آماده مذاکره با هر فردی برای منافع ملی کشورم هستم با واکنش مثبت مکرون و ترامپ در نشست خبری شامگاه دوشنبه در فرانسه روبه‌رو شده و فضای خبری نیز تحت‌الشعاع این مساله قرار گرفت، اما دونالد ترامپ در میان سخنان خود جزییاتی را گفت که می‌توان آنها را به موافقت واشنگتن با برخی معافیت‌های تحریمی برای ایران و چراغ سبز ترامپ به گشایش‌هایی در روند نقل و انتقال پول نفت به تهران تعبیر کرد. نه طرف ایرانی و نه طرف فرانسوی تاکنون جزییات مشخصی از این تفاهم نهایی را که می‌تواند کاهش تعهدات برجامی ایران را متوقف کند، افشا نکرده‌اند که البته به نظر می‌رسد بخشی از دلیل آن تلاش برای درامان نگه داشتن مکانیسم‌های مورد توافق از تخریب‌های مخالفان برجام است.
- به گزارش روزنامه ایران، درست پس از نشست خبری روز شنبه رؤسای جمهوری امریکا و فرانسه در حاشیه نشست گروه «هفت» که ترامپ امیدوار به نتیجه گرفتن از تلاش‌هایش برای اعمال فشار علیه ایران گفته بود: «احتمال دیدار با روحانی در چند هفته آینده واقعاً وجود دارد»، موج گسترده‌ای از تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها مبنی بر وقوع احتمالی این ملاقات تاریخی شکل گرفت. نخستین گزاره‌های مورد استناد تحلیلگران برای مهیا شدن چنین دیداری رجوع به پدیدار شدن نشانه‌های تفاهم میان ایران و فرانسه برای گشودن روزنه‌های حفظ برجام بود. جایی که مکرون علاوه بر تبادل بسته‌های پیشنهادی با تهران در هفته‌های اخیر، رایزنی‌های مفصلی هم در چند روز گذشته با همتای امریکایی خود در حاشیه نشست گروه «هفت» از سر گذراند. ماحصل این گفت‌وگوها چنان که از نشست مطبوعاتی مکرون و ترامپ هویدا بود، چراغ سبز امریکا به معاف کردن شماری از مشتریان نفتی ایران از تحریم‌های فرامرزی این کشور در ازای خودداری تهران از برداشتن گام سوم و متوقف کردن بخش دیگری از تعهدات برجامی‌اش بود. ترامپ در این باره گفت: «کشورهای متعددی به ایران یک خط اعتباری در مقابل فروش نفت خود، خواهند داد تا امور خود را اداره کند.» این گفته او مشخص کرد که در جریان رایزنی‌های ترامپ و مکرون توافق‌های اولیه‌ای درباره معاف شدن شماری از مشتریان نفتی ایران از تحریم‌های امریکا صورت گرفته است.شاید مهیا شدن برای شکل‌گیری چنین تفاهم اولیه‌ای بود که مقام‌های واشنگتن را به انجام گفت‌وگوی رو در رو با مقام‌های بلندپایه ایران امیدوار کرد. چه روحانی دو روز پیش از آن نیز در تبیین مسیر راه جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی تصریح کرده بود که چنانچه منافع ملی اقتضا کند او با هر فردی که لازم باشد ملاقات خواهد کرد. آنچه از سوی دولت امریکا در اعلام آمادگی برای مذاکره با ایران مورد توجه قرار نگرفت، خواسته اصلی آن یعنی برداشتن همه تحریم‌های اولیه و ثانویه بود که بتدریج از سال‌های اولیه انقلاب تاکنون علیه جمهوری اسلامی به اجرا درآمده بود.
هجمه علیه رییس جمهور از سوی اصولگرایان
- روزنامه شرق با توجه به هجمه اصولگرایان علیه سخنان رییس جمهور در مورد مذاکره با آمریکا نوشت: در حالی که محمدجواد ظریف تأکید می‌کند دیداری بین رئیس‌جمهوری ایران و ترامپ قابل تصور نیست اما اصولگرایان از دیروز یک‌صدا شروع به حمله به حسن روحانی بابت اظهاراتش درباره مذاکره کرده‌اند. فقط به این بهانه که روحانی گفته است اگر ملاقات من با کسی باعث آبادانی کشور شود، دریغ نخواهم کرد. محمدباقر قالیباف که در جریان انتخابات ۹۲ و ۹۶ یکی از رقبای جدی حسن روحانی برای کرسی ریاست‌جمهوری بود و در همه این سال‌ها هیچ وقت رخت رقابت را از تن بیرون نیاورده است، شاخص‌ترین چهره اصولگرایی بود که در توییتی شروع به کنایه‌زدن به حسن روحانی کرد. البته چنین واکنشی از قالیباف که برای انتخابات مجلس و ۱۴۰۰ برنامه دارد، چندان عجیب هم نیست. اصولگرایان در فضای مجازی از دیروز هشتگ «بازی-مذاکره» را داغ کرده‌اند و شهردار اسبق تهران هم با همین هشتگ نوشت: «امیدوار بودیم فهمیده باشند که اقتصاد را نباید به خارج از کشور پیوند زد. به‌نظر می‌رسد هدف از وعده مذاکره، ساختن دوقطبی‌سیاسی برای شانه خالی‌کردن از بار مسئولیت است نتیجه‌اش هم شرطی‌سازی اقتصاد می‌شود و ناامیدی بیشتر مردم. مذاکره با ترامپ اگر هم انجام شود پرضرر است».
- «پایداری بر فرافکنی و تحریف» عنوان گزارش روزنامه ایران است.در بخشی از آن آمده است: حضور محمدجواد ظریف در محل برگزاری اجلاس گروه ۷ و دیدارهای او با وزیر خارجه و رئیس جمهوری فرانسه بهانه جدیدی شده برای تداوم فرافکنی‌های مخالفان او و ادعاهای بی پایه. رسانه‌های مخالف بدون آنکه روایتی درست و صحیح از اخبار موجود را مطرح کنند یا حتی بدون انتشار خبری، موضوع را به تحلیل می‌گذارند. مصداق این مهم سخنان روز دوشنبه رئیس جمهوری بود که گفته بود: «اگر بدانم در جلسه‌ای با کسی ملاقات کنم، مشکل کشورم حل می‌شود دریغ نخواهم کرد زیرا اصل منافع ملی کشور است.» در همین روز نشست خبری رؤسای جمهوری فرانسه و امریکا و اشاره‌های آنها به موضوع احتمال دیدار حسن روحانی با دونالد ترامپ هم خبر مهم دیگری بود که اگرچه بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های معتبر بین‌المللی داشت، اما در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بازتابی نداشت. نویسنده حداقل در دو بخش خبری ساعت ۲۱ رادیو و ساعت ۲۲ شبکه ۳ سیما هیچ نشانی از این خبرها ندید. اما در همان دوشنبه شب شبکه افق و برنامه جهان‌آرا با دعوت از ابوالفضل ظهره‌وند از دیپلمات‌های دولت احمدی‌نژاد تا توانست در مقام به اصطلاح تحلیل بر سیاست خارجی دولت روحانی تاخت. پایگاه خبری «رجانیوز» ارگان نزدیک به جبهه پایداری از جریان‌های سیاسی مخالف دولت هم در گزارشی ادعاهایی را علیه دستگاه دیپلماسی و دولت روحانی مطرح کرده است.
تغییر ادبیات رییس جمهوری و وزیر خارجه
روزنامه ابتکار با تیتر «دوگانگی رفتاری یا چماق و هویج دیپلماتیک» مینویسد: تغییر ادبیات رئیس جمهوری و وزیر خارجه ایران در قبال گفت‌وگو و مذاکره با مقامات کاخ سفید را شاید بتوان در این بستر مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. گرچه به نظر می‌رسد هم رئیس جمهوری و هم وزیر امور خارجه تغییری در اصل و محتوای مواضع‌شان نداشته‌اند، اما ادبیات خود را در روزهای گذشته به کلی تغییر داده‌اند. لیکن مسئله اصلی بر سر این است که چنین تغییر رفتارها و کنش‌هایی تا چه اندازه برنامه‌ریزی شده و از چه مکانیزمی بهره می‌گیرد. این گزاره حامل یک پرسش اساسی است: آیا تمام حاکمیت و مسئولان تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر در کشور از الگویی یکسان برای سیاست خارجه کشور تبعیت می‌کنند؟ و آیا تعارضی میان دستگاه دیپلماسی و دیگر نهادها مرتبط و حتی غیرمرتبط در کشور وجود ندارد؟ چنانچه پاسخ روشنی برای این پرسش‌ها نزد مسئولان امر وجود نداشته باشد، این تغییر رفتارها بیشتر به یک دوگانگی رفتاری می‌ماند تا یک استراتژی دیپلماتیک؛ هرچند دستگاه دیپلماسی ایران طی سال‌های اخیر ثابت کرده که حداقل در عرصه بین‌المللی توانایی جذب حداکثری و دفع حداقلی را داشته و می‌تواند با بهره‌گیری از ابزار دیپلماسی به اهداف ازپیش تعیین‌شده دست پیدا کند. اما هر آینه بیم آن می‌رود تا دیگر نهادها با دخالت در این موضوع، قطار دیپلماسی کشور را از ریل خارج کرده و مسیری به سوی ناکجاآباد برای آن تعریف کنند. به منظور مقابله با این فرض تمامی دستگاه‌ها و نهادهای درون حاکمیت باید بیش از هر چیز بر دستیابی به یک تعریف جامع از مفهوم منافع ملی دست یابند. چرا که تنها در این صورت می‌توان تمامی کنش‌ها را در بستری عقلائی و به دور از مناسبات بین‌بخشی با رویکردهایی غیرملی به تحلیل نشست. در این میان نباید فراموش کرد که نبرد دیپماتیک ظریف و یارانش با ترامپ و دوستانش، بیش از هر زمان دیگری به همراهی و همدلی و درک متقابل کلیه نیروهای درون حاکمیت نیاز دارد.
رسانه های اصولگرا
گزاره های بکار گرفته شده از سوی این جریان رسانه ای عبارتند از:
آقای روحانی، راه‌حل مسائل کشور مذاکره با آمریکا نیست که می‌خواهید اینگونه خود را منجی کشور نشان دهید؛ ظریف پشت در اتاق مذاکرات گروه هفت حاضر شده، آشنا هستند و می‌دانند چه اتفاقی در حال رخ دادن است، این مسئله حقارتی برای ملت بزرگ ایران است؛ توهین ترامپ و ماکرون نتیجه دیپلماسی انفعال؛ دشمن هیچ‌گاه از مکر و حیله دست برنمی‌دارد، یکروز با تهدید و لاف‌زنی درباره حمله نظامی و روز دیگر با تطمیع و پیشنهاد فریبکارانه مذاکره؛ روحانی در دوران جدید به‌دنبال بازیابی خود در سطح بدنه و واردکردن نظام به یک بازی جدید مذاکراتی است؛ جریان انقلابی باید دربرابر هرگونه دوقطبی‌سازی هوشیار باشد ؛ روحانی و ظریف مذاکره با ترامپ را بخشی لاینفک از راه حل اساسی مشکلات اقتصادی کشور می‌دانند؛ جمهوری اسلامی در هرگونه تعامل با کشورهای غربی نباید از خود به هیچ وجه وادادگی نشان دهد؛ مذاکرات به هیچ عنوان نباید از چارچوب برجام خارج شود.
انتقاد از سخنان روحانی
- به گزارش کیهان، نصرالله پژمانفر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی خطاب به روحانی گفت: راه‌حل مسائل کشور مذاکره با آمریکا نیست که می‌خواهید اینگونه خود را منجی کشور نشان دهید. آقای روحانی شما انگار نه مردم را شناخته‌اید و نه آمریکای بدعهد را، این بازی دو سر باخت است. کلید حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم دست آمریکا نیست که شما گفتید برای مردم کلید مشکل‌گشا دارید؛ نکند این کلید را با مذاکره با آمریکا می‌خواهید از جیب ترامپ دربیاورید.این نماینده مردم در مجلس دهم اضافه کرد: مردم با این بازی جدید که شروع شده و آقای ظریف پشت در اتاق مذاکرات گروه هفت حاضر شده، آشنا هستند و می‌دانند چه اتفاقی در حال رخ دادن است، این مسئله حقارتی برای ملت بزرگ ایران است.
- روزنامه کیهان با تیتر «توهین ترامپ و ماکرون نتیجه دیپلماسی انفعال» نوشت: اظهارات گستاخانه و بی‌ادبانه رؤسای جمهور آمریکا و فرانسه در حقیقت نتیجه اظهارات تأمل‌برانگیز روحانی و سفر نابه‌جای ظریف به فرانسه در روزهای گذشته است.اظهارنظر قابل تأمل روحانی در اعلام آمادگی برای مذاکره با آمریکا و توهین و گستاخی طرف غربی در واکنش به آن نشان داد که عدول از خطوط قرمز و تنازل از حداقل‌ها (نظیر اعلام آمادگی برای مذاکره با باطل‌کننده برجام) چه قدر می‌تواند کفه طرف خودی را سبک، و طرف مقابل را وحشی‌تر و دریده‌تر کند. سفر نابه‌جای ظریف به فرانسه و سپس اظهارنظر روحانی درباره اشتیاق به مذاکره با آمریکا، بدون شک مصداق دیپلماسی التماسی بود. این رویکرد خسارت‌بار، این پالس را به طرف مقابل داد که دولت روحانی فقط یک گزینه دارد و آن چیزی نیست جز «اجرای برجام به هر قیمت»!این پالس، طرف مقابل را برای استمرار عهدشکنی در برجام و طلب کردن امتیازهای جدید و بی‌پایان از ایران ترغیب و تشویق کرد.دشمن هیچ‌گاه از مکر و حیله دست برنمی‌دارد، یکروز با تهدید و لاف‌زنی درباره حمله نظامی و روز دیگر با تطمیع و پیشنهاد فریبکارانه مذاکره. اما رمز پیروزی بر شیطان بزرگ و شیطانک‌ها، مقاومت است. به عبارت دیگر، مقاومت اراده شیطان را می‌شکند.
- به گزارش روزنامه جوان؛ یک روز پس از آنکه رئیس جمهور در اظهار نظری تأمل‌برانگیز اعلام کرد: «اگر بدانم که به جلسه‌ای بروم و با کسی ملاقات کنم که در نتیجه، کشور آباد و مشکلات مردم حل می‌شود، دریغ نمی‌کنم.» دیروز به این گزاره متمم زد و تصریح کرد: «در رابطه ایران با امریکا بدون آنکه امریکا از تحریم‌ها دست بردارد و روی مسیر غلطی که انتخاب کرده، خط بکشد، شاهد هیچ تحول مثبتی نخواهیم بود.» این را که رئیس جمهور محترم بر اساس مشاهدات و نظرسنجی شخصی، واکنش رسانه‌ها، مشاوره اطرافیان و یا هر روش دیگری در مقام تصحیح، توضیح و تبیین آن سخن برآمده است، باید به فال نیک گرفت. گرچه ممنوعیت هرنوع مذاکره با دولت فعلی امریکا به قوت خود باقی است، چنانکه دیروز وزیر امور خارجه و سخنگوی دولت نیز بر این نکته تأکید کرده‌اند. یک احتمال دیگر در تصحیح مواضع رئیس جمهور در کمتر از ۲۴ ساعت می‌تواند این باشد که او با آن جمله تأمل‌برانگیز به زعم خود، تصور کرد بمبی خبری در پاریس بترکاند و شاهد تحولی در رفتار امریکا و اروپا در کاهش خصومت‌ها علیه ایران باشد، اما تکرار مواضع ضد ایرانی ترامپ و همچنین زیاده‌خواهی و باج‌خواهی‌های اروپا و در رأس آنها ماکرون رئیس جمهور فرانسه درباره فعالیت‌های هسته‌ای، گفتگوهای منطقه‌ای و توان دفاعی و موشکی کشور، رئیس جمهور را به این جمع بندی رساند که به عبارت با «هرکسی ملاقات می‌کنم» قید بزند.
- روزنامه صبح نو با تیتر «عکس یادگاری با روحانی فقط با فتوشاپ» می نویسد: به نظر می‌رسد تا وقتی طرف‌های غربی از موضع نخوت دربرابر عمل به تعهدات و وظایف برجامی خود انفعال نشان می‌دهند، نباید از مقام‌های کشورمان انتظار کوتاه‌آمدن از موضع سخت خود مبنی‌بر مذاکره مشروط را داشته باشیم؛ هرچند همان مسوولان با همان موضع سخت، گاهی اوقات و به هر دلیلی، ساز مذاکره دوباره با غرب را کوک می‌کنند. باید دید آیا غرب سر عقل خواهد آمد و ایران از تلاش‌های آنها راضی خواهد شد یا خیر.
در مطلب دیگر روزنامه صبح نو نوشت: روحانی در دوران جدید به‌دنبال بازیابی خود در سطح بدنه و واردکردن نظام به یک بازی جدید مذاکراتی است. در این میان جریان انقلابی باید دربرابر هرگونه دوقطبی‌سازی هوشیار باشد و همچنان به بی‌اعتباری غرب و آمریکا در انجام تعهدات اصرار ورزد و این ادبیات را توسعه دهد که احیای برجام بدون منافع برای ایران بازی در زمین آمریکاست. اکنون وقت گرفتن امتیازهای بزرگ است، نه امتیاز حداقلی. دوران جدید مختصات تازه‌ای دارد. واردشدن به این دوران، ادبیات و نظریه جدید می‌خواهد.
- به گزارش مشرق، مهدی جهان تیغی فعال رسانه ای در کانال تلگرامی خود نوشت: از مجموع اظهارات و مواضع متعدد روحانی و ظریف اینگونه می‌توان تفسیر کرد که آنها مذاکره با ترامپ را بخشی لاینفک از راه حل اساسی مشکلات اقتصادی کشور می‌دانند و البته برای دوران پسااوباما و ریاست فردی مانند ترامپ استدلال‌ها و ملاحضات تغییر یافته خود را نیز بیان کرده‌اند. بنابراین علاقه به مذاکره از طرف دولت اعتدال همواره مطرح شده و قطعی است. پس چه کسی روحانی را از دیدار با ترامپ منع کرده است؟!یک تحلیل این است که شخص ترامپ، سبب تغیر مواضع روحانی و ظریف شده است. یعنی اظهارات توهین آمیز ترامپ آنهم در فاصله کوتاهی بعد از مواضع روحانی، که ایران ترویست است و موشک نباید داشته باشد سبب شده، که مقامات دولتی ایران ناچارا مجبور به تغییر مواضع بشوند.
گمانه زنی ها در خصوص احتمال گفت و گوی ایران و آمریکا
سعید لیلاز در گفت و گو با خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: امروز زمان به‌زیان آمریکا و اروپا در حال سپری شدن است و ما به هیچ عنوان نباید برای مذاکره کردن از خود سراسیمگی نشان دهیم.هر گونه شروع مذاکره باید در چارچوب برجام باشد، یعنی آمریکا اگر می‌خواهد مذاکره جدید با ایران داشته باشد، باید ابتدا به برجام بازگشته و به تمامی تعهدات خود ذیل این توافقنامه بین‌المللی پایبند بماند، در غیر این‌صورت شروع گفت‌وگوها هیچ منفعتی برای ایران ندارد. جمهوری اسلامی در هرگونه تعامل با کشورهای غربی نباید از خود به هیچ وجه وادادگی نشان دهد و اگر قرار است مذاکره با طرف‌های غربی و آمریکا داشته باشد، بار دیگر تأکید می‌کنم که اولاً باید از موضع قدرت وارد این مذاکره شود و ثانیاً این مذاکرات به هیچ عنوان نباید از چارچوب برجام خارج شود.a
